Ernest Bandrowski
Data i miejsce urodzenia | |
---|---|
Data i miejsce śmierci | |
Narodowość | |
Tytuł naukowy |
doktor |
Odznaczenia | |
Ernest Tytus Bandrowski (ur. 3 stycznia 1853 w Rawie-Ruskiej, zm. 28 listopada 1920 w Krakowie) – polski nauczyciel, chemik, poseł, działacz społeczny. Współzałożyciel, honorowy dożywotni prezes Towarzystwa Szkoły Ludowej.
Życiorys
[edytuj | edytuj kod]Urodził się 3 stycznia 1853 w Rawie Ruskiej[1]. Był synem Mariana Bandrowskiego (urzędnika galicyjskiego) i Wilhelminy Ambros von Rechtenberg, bratem Juliusza Bandrowskiego i Aleksandra Bandrowskiego[2], stryjem Juliusza Kadena-Bandrowskiego[3].
Naukę gimnazjalną odbywał w Buczaczu, Stanisławowie i Lwowie. W 1874 ukończył studia na Wydziale Filozoficznym Uniwersytetu Franciszkańskiego we Lwowie[4]. Po otrzymaniu stypendium z fundusze krajowego studiował chemię za granicą, m.in. u prof. Marcelego Nenckiego w Bernie oraz u prof. M. P. Berthelota w Paryżu. Po powrocie do kraju w 1877 uzyskał doktorat z chemii.
Został mianowany nauczycielem rzeczywistym 4 września 1877[1].
Został nauczycielem chemii ogólnej i rzeczywistej w Instytucie Techniczno-Przemysłowym w Krakowie, później przekształconego C. K. Państwową Szkołę Przemysłowej w Krakowie. Otrzymał veniam legendi z chemii ogólnej na Uniwersytecie Jagiellońskim, a w 1896 tytuł profesora nadzwyczajnego na UJ. Od 1898 przez osiem lat był kierownikiem Krakowskiej Wyższej Szkoły Handlowej.
Po śmierci Jana Rottera od 1906 pełnił stanowisko dyrektora[5] (formalnie mianowany na stanowisko w 1907)[1].
Od 1894 członek Akademii Umiejętności; został członkiem korespondentem. Był członkiem zarządu Polskiego Towarzystwa Demokratycznego w Krakowie[6]. Od lat 80. był radnym w Krakowie. W latach 1908–1918 poseł na Sejm Galicyjski. W latach 1915–1920 piastował urząd wiceprezydenta Krakowa. Jeden z założycieli, prezes, a następnie dożywotnio honorowy prezes Towarzystwa Szkoły Ludowej i członek honorowy TSL[7]. Zajmował się krystaloluminescencją i opisał kilka związków chemicznych, w tym kwas acetylenodikarboksylowy.
W 1898 został odznaczony Krzyżem Kawalerskim Orderu Franciszka Józefa[1][8][9].
Podczas I wojny światowej był zastępcą przewodniczącego komitetu krajowego Komisji Opieki nad Inwalidami Wojennymi w Krakowie[10]. 8 lutego 1919 został wybrany wiceprezydentem Krakowa[11].
Pochowany na cmentarzu Rakowickim w Krakowie[12][13].
Publikacje
[edytuj | edytuj kod]- Badania nad kwasem propargylowym (propiolowym) (1881)
- O działaniu bromonitrobenzolów na parafenylenodwuamin (1901)[14]
- Wykład chemii nieorganicznej[15]
- Wykład chemii organicznej[16]
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ a b c d Henryk Kopia: Spis nauczycieli szkół średnich w Galicyi oraz polskiego gimnazyum w Cieszynie. Lwów: Towarzystwo Nauczycieli Szkół Wyższych, 1909, s. 1.
- ↑ Ernest Tytus Bandrowski, Internetowy Polski Słownik Biograficzny, [dostęp 2021-12-11]
- ↑ Juliusz Kaden-Bandrowski, Internetowy Polski Słownik Biograficzny [dostęp 2024-04-8]
- ↑ Bandrowski Ernest Tytus (1853—1920), s. 257.
- ↑ Ernest Bandrowski. „Nowości Illustrowane”. Nr 49, s. 15, 8 grudnia 1906.
- ↑ O głosowanie powszechne. „Kurier Warszawski”. 8, s. 2, 8 stycznia 1906.
- ↑ Sprawozdanie z działalności Towarzystwa Szkoły Ludowej za rok 1912. Kraków: 1913, s. LXXIII.
- ↑ Odznaczenia jubileuszowe. „Nowa Reforma”. 277, s. 5, 3 grudnia 1898.
- ↑ Hof- und Staatshandbuch der Österreichisch-Ungarischen Monarchie für das Jahr 1918. Wiedeń: 1918, s. 186.
- ↑ Kronika. „Kraków – inwalidom”. „Nowa Reforma”, s. 2, Nr 516 z 13 października 1916.
- ↑ Dr Ernest Bandrowski Czas 1920 nr 285 z 1 grudnia s. 3
- ↑ Pogrzeb ś.p. dr Ernesta Bandrowskiego. „Czas”. Nr 286, s. 2, 2 grudnia 1920.
- ↑ Lista osób zasłużonych pochowanych na Cmentarzu Rakowickim (1803–1939). W: Karolina Grodziska–Ożóg: Cmentarz Rakowicki w Krakowie. Kraków: Wydawnictwo Literackie, 1987, s. 96. ISBN 83-08-01428-3.
- ↑ Ernest Bandrowski , O działaniu bromonitrobenzolów na parafenylenodwuamin [online], Osobne odb.: Rozprawy Wydz. Matem.-Przyr. Akad. Umiejętności, polona.pl [dostęp 2019-07-06] .
- ↑ Ernest Bandrowski , Chemia nieorganiczna. Cz. 1 [online], polona.pl [dostęp 2019-07-06] .
- ↑ Ernest Bandrowski , Chemia organiczna. Cz. 2 [online], polona.pl [dostęp 2019-07-06] .
Bibliografia
[edytuj | edytuj kod]- Nowy dyrektor. „Nowości Illustrowane”. Nr 14, s. 8-9, 6 kwietnia 1907.
- Bandrowski Ernest Tytus. Onet.pl. [dostęp 2012-03-10]. (ang.).
- Bandrowski Ernest Tytus (1853—1920). W: Polski Słownik Biograficzny. Т. I. Kraków: Nakładem Polskiej Akademji Umiejętności, Skład Główny w Księgarniach Gebethnera i Wolffa, 1935, s. 257—258.
Linki zewnętrzne
[edytuj | edytuj kod]- Publikacje Ernesta Bandrowskiego w serwisie Polona
- Ernest Tytus Bandrowski h. Sas, Internetowy Polski Słownik Biograficzny [dostęp 2021-12-11]
- Absolwenci i studenci Uniwersytetu Franciszkańskiego we Lwowie
- Bandrowscy herbu Sas
- Członkowie Akademii Umiejętności
- Członkowie honorowi Towarzystwa Szkoły Ludowej
- Członkowie Polskiego Stronnictwa Demokratycznego
- Galicyjscy nauczyciele
- Ludzie urodzeni w Rawie-Ruskiej
- Pochowani na cmentarzu Rakowickim
- Polacy – odznaczeni Krzyżem Kawalerskim Orderu Franciszka Józefa
- Polscy nauczyciele chemii
- Posłowie Sejmu Krajowego Galicji IX kadencji
- Posłowie Sejmu Krajowego Galicji X kadencji
- Uczniowie Gimnazjum Buczackiego
- Wiceprezydenci Krakowa (II Rzeczpospolita)
- Wykładowcy Uniwersytetu Jagiellońskiego
- Urodzeni w 1853
- Zmarli w 1920