Der Stürmer
 Strona tytułowa egzemplarza z lipca 1933 roku | |
| Częstotliwość | |
|---|---|
| Państwo | |
| Adres | |
| Tematyka | |
| Język | |
| Pierwszy numer |
1923 |
| Ostatni numer |
1945 |
| Redaktor naczelny | |
| Średni nakład |
480 000 egz. |
| Format | |
Der Stürmer (w dosłownym tłumaczeniu: Szturmowiec bądź Napastnik) – niemiecki tygodnik polityczny, związany z Narodowosocjalistyczną Niemiecką Partią Robotników (NSDAP). Wydawano go w latach 1923–1945 (do końca II wojny światowej). Redaktorem naczelnym gazety był Julius Streicher, a w okresie jego uwięzienia od września 1926 do maja 1927 roku Hans Dietrich[1]. W okresie działalności tygodnika występowały krótkie przerwy wydawnicze, związane z trudnościami prawnymi (zamykanie pisma z powodu naruszenia prawa).
Magazyn stanowił kluczowy mechanizm w narodowosocjalistycznej maszynerii propagandowej. Miał zaciekły, antysemicki charakter. W przeciwieństwie do „Völkischer Beobachter” (Obserwatora Ludowego), oficjalnego organu prasowego NSDAP, który przynajmniej stwarzał pozory poważnego magazynu, „Der Stürmer” przejawiał czysto tabloidowy styl. Obfitował w obsceniczne materiały, takie jak antysemickie karykatury oraz propagandowe oskarżanie Żydów o rzekome dokonywanie mordów rytualnych. Poza tym głosił treści antyklerykalne, antykapitalistyczne i „antyreakcyjne”[potrzebny przypis].
Rasistowskie karykatury
[edytuj | edytuj kod]W ramach swojej działalności propagandowej, Streicher przytaczał stare mity ze średniowiecza, głoszące na przykład, że Żydzi składali ofiary z dzieci i pili ich krew. Oskarżeniom towarzyszyły antysemickie karykatury. „Der Stürmer” zawierał rysunki, przedstawiające Żydów jako oszpecone postacie z wyostrzonymi rysami twarzy i posiadające zniekształcone ciała[2]. Do najpopularniejszych rysowników antysemickich należał Philipp Rupprecht, tworzący pod pseudonimem Fips, autor ataków łączących wizerunek „Żyda-kapitalisty” z wizerunkiem „Żyda-komunisty” i tym podobnych. Na dole strony tytułowej pisma drukowano motto: Die Juden sind unser Unglück! (Żydzi są naszym nieszczęściem!). Hasło to zaczerpnięto z wypowiedzi XIX-wiecznego nacjonalistycznego historyka, Heinricha von Treitschkego, który był zwolennikiem antysemityzmu. W podtytule gazety widniało natomiast hasło: Deutsches Wochenblatt zum Kampfe um die Wahrheit (Niemiecki Tygodnik w Walce o Prawdę).
Nakład
[edytuj | edytuj kod]Większość czytelników pisma stanowili ludzie młodzi oraz osoby kwalifikujące się do najniższej warstwy niemieckiego społeczeństwa. Egzemplarze gazety „Der Stürmer” wystawiano w gablotach przy najbardziej uczęszczanych ulicach na terenie całej Rzeszy. W roku 1927 osiągnięto sprzedaż w wysokości 27 tysięcy egzemplarzy tygodniowo. Do roku 1935 nakład wzrósł do blisko 480 tysięcy egzemplarzy. Do 1933 roku pismo było jednak poza Frankonią nieznane, a ponadto „epatowanie lubieżnością” było potępiane także w NSDAP.
W czasie II wojny światowej nakład gazety znacznie spadł ze względu na deficyt papieru, a także z powodu wygnania Streichera z Norymbergi za korupcję. Znacznie bardziej drastycznym powodem spadku popularności gazety był fakt, że główny cel jej ataków – Żydzi, zaczęli znikać z codziennego życia Niemców. Niemniej jednak Adolf Hitler nalegał, by nadal wspierać wydawanie „Stürmera”.
Postawy nazistów wobec pisma
[edytuj | edytuj kod]Hermann Göring zakazał wydawania „Stürmera” we wszystkich podległych mu okręgach. Baldur von Schirach (przywódca Hitlerjugend) wykreślił magazyn z listy dozwolonych „pomocy dydaktycznych” w ośrodkach należących do organizacji. Prezentowane w „Der Stürmer” treści nawet Joseph Goebbels określił jako zwyczajną pornografię, a niektórzy gauleiterzy utrudniali kolportaż na podlegających im obszarach. W 1935 roku Hitler na krótki czas zakazał wydawania pisma.
Inni wyżsi urzędnicy, włącznie z Heinrichem Himmlerem (Reichsführerem-SS), Robertem Leyem (przywódcą Niemieckiego Frontu Pracy) oraz Maxem Amannem (prezesem Izby Prasy Rzeszy, a zarazem właścicielem Zentral Verlag (Głównego Wydawnictwa), obejmującego w 1942 roku 80% prasy niemieckiej), popierali wydawanie pisma. Ich poglądy i oświadczenia często drukowano bowiem w „Der Stürmer”. Albert Forster, gauleiter (przywódca oddziału terenowego NSDAP) w Gdańsku, w roku 1937 napisał:
Z przyjemnością mogę powiedzieć, że „Der Stürmer”, w sposób prosty, ale lepszy niż jakakolwiek codzienna bądź cotygodniowa gazeta, wyjaśnił społeczeństwu zagrożenie ze strony żydostwa. Bez Juliusa Streichera i jego „Szturmowca” większość obywateli nie dostrzegałaby potrzeby rozwiązania kwestii żydowskiej. Dlatego można żywić nadzieję, że ludzie, którzy chcą poznać rzetelną prawdę o kwestii żydowskiej powinni czytać „Der Stürmera”.
Hitler uważał, że „prymitywne metody” Streichera skutecznie wywierają wpływ na niższe warstwy społeczne. Jeden z wyższych polityków narodowosocjalistycznych powiedział w połowie lat 30. XX wieku:
Antysemityzm był bez wątpienia najważniejszą bronią w jego [Hitlera] propagandowym arsenale i prawie wszędzie osiągał on zabójczą skuteczność. Dlatego właśnie ludziom takim jak Streicher dano wolną rękę. Poza tym jego artykuły były zabawne i błyskotliwie napisane. [Hitler] zastanawiał się, skąd Streicher stale czerpał inspirację do nowych paszkwili; z niecierpliwością czekał na każde nowe wydanie Stürmera. Był to jedyny periodyk, który [Hitler] czytywał z przyjemnością od deski do deski.
W 1940 roku dziennik „Der Stürmer” ogłosił, że Edda Göring została poczęta przez sztuczne unasienianie i nie jest córką marszałka Rzeszy[3]. W ostateczności Juliusa Streichera pozbawiono partyjnych stanowisk[4].
Po wojnie Streichera sądzono w ramach procesów norymberskich o zbrodnie przeciwko ludzkości. Jego udział w akcie ludobójstwa polegał na podżeganiu Niemców do eksterminacji ludności żydowskiej. Działalność wydawnicza Streichera stanowiła główny dowód jego winy. Uznano go winnym postawionych zarzutów i wydano na niego wyrok śmierci przez powieszenie. Wyrok wykonano w więzieniu w Norymberdze.
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ „Rozmowy przy stole”, Wydawnictwo Charyzma 1996, s. 300.
- ↑ „Der Stürmer” i propaganda antyżydowska. Historia.org.pl. [dostęp 2023-08-27]. (pol.).
- ↑ Tania Crasnianski, Children of Nazis: The Sons and Daughters of Himmler, Göring, Höss, Mengele, and Others– Living with a Father’s Monstrous Legacy, Nowy Jork: Arcadia Publishing, 6 lutego 2018, ISBN 978-1-62872-808-8, LCCN 2017035834, OCLC 1032041162 (ang.).
- ↑ Gerald Posner, Dzieci Hitlera, Kraków: Znak Horyzont, 2019, ISBN 978-83-240-5481-7, OCLC 1106029108.
Linki zewnętrzne
[edytuj | edytuj kod]- Der Stürmer. www.HolocaustResearchProject.org. [dostęp 2023-08-27]. (ang.).
- Der Stürmer | Holocaust Encyclopedia (ushmm.org) [dostęp 2023-10-10] (ang.).
| Podstawy | |
|---|---|
| Władza | |
| Historia | |
| Partie polityczne | |
| Postacie | |
| Policja i wojsko | |
| Zrzeszenia społeczne | |
| Ideologia i rasizm |
|
| Powiązania |
