Burbonowie

Burbonowie

Kraj	Francja, Hiszpania, Luksemburg, Włochy
Tytuły	królowie Francji królowie Hiszpanii królowie Nawarry królowie Obojga Sycylii królowie Neapolu królowie Sycylii królowie Etrurii wielcy książęta Luksemburga książęta Parmy i Piacenzy książęta Burgundii
Założyciel	Robert z Clermont
Obecna głowa	Louis Alphonse de Bourbon
Rok założenia	1268
Dynastia macierzysta	Kapetyngowie
Gałęzie	Kondeusze linia Conti linia Soissons Burbonowie Hiszpańscy Burbonowie Sycylijscy Burbonowie Parmeńscy Burbon-Braganza Orleańczycy linia Nemours linia Alençon linia Aumale linia Montpensier linia Orleańska linia Orleańska-Angoulême

Burbonowie (fr. Bourbon, hiszp. Borbón) – dynastia królewska wywodząca się z Francji, boczna linia Kapetyngów.

Przedstawiciele rodu sprawują obecnie władzę w królestwie Hiszpanii i wielkim księstwie Luksemburga, dawniej również we Francji i na terenach dzisiejszych Włoch. Panowanie we Francji przypada na lata 1589–1830, z przerwą w okresie rewolucji francuskiej i napoleońskim. Główna francuska linia Burbonów wygasła, a istnieją dalej młodsze linie – hiszpańska linia Burbonów i Burbonów-Orleańskich.

Szczegółowe drzewo genealogiczne rodu znajduje się w artykule genealogia Burbonów.

Pierwszym Burbonem na tronie Francji był Henryk IV, król Nawarry, syn królowej Joanny d’Albret i Antoniego Burbona, księcia Vendôme. Ród de Burbon-Vendôme wywodził się od Roberta de Clermont, z dynastii Kapetyngów, syna króla Ludwika IX Świętego i królowej Małgorzaty Prowansalskiej:

• Henryk IV (1589–1610), zapoczątkował dynastię, wywiódł Francję edyktem nantejskim z zapaści wojen religijnych.
• Ludwik XIII (1610–1643), zbudował silną władzę absolutystyczną
• Ludwik XIV (1643–1715), wzmocnił absolutyzm władzy, zbudował rezydencję w Wersalu
• Ludwik XV (1715–1774), kontynuował zamiłowania swojego pradziadka Ludwika XIV do wojen, dbał o splendor dworu, zgodnie z powiedzeniem po nas choćby potop, równocześnie regres gospodarczy Francji
• Ludwik XVI (1774–1792), odziedziczył po dziadku Ludwiku XV wielki kryzys finansowy, który sprawił, że absolutystyczne Królestwo Francuskie utonęło w odmętach wielkiej rewolucji społecznej. Ścięty w czasie terroru Robespierre’a w styczniu 1793
• Ludwik XVIII (1814–1824), król z konstytucją i parlamentem
• Karol X (1824–1830), ostatni panujący ze starszej gałęzi dynastii Burbonów
• Ludwik Filip I (1830–1848), jedyny król z młodszej gałęzi orleańskiej

W Hiszpanii pierwszym Burbonem na tronie był Filip V, młodszy wnuk króla Francji Ludwika XIV Wielkiego i infantki Marii Teresy Hiszpańskiej (na której prawa do tronu się powołano). W 1700 roku na mocy testamentu Karola II Habsburga został on królem Hiszpanii. Jego potomkowie panują tam (z przerwami) do dziś – obecny król Filip VI również pochodzi z tej dynastii:

• Filip V (1700–1724) oraz (1724–1746)
• Ludwik I (1724)
• Ferdynand VI (1746–1759)
• Karol III (1759–1788)
• Karol IV (1788–1808)
• Ferdynand VII (1813–1833)
• Izabela II (1833–1868)
• Alfons XII (1875–1885)
• Alfons XIII (1886–1931)
• Jan Karol I (1975–2014)
• Filip VI (od 2014)

Pierwszym władcą Neapolu i Sycylii z dynastii Burbonów był król Hiszpanii – Karol III Hiszpański, nie mogąc łączyć dwóch koron, zrzekł się Neapolu i Sycylii na rzecz swojego młodszego syna – Ferdynanda Burbona, co do którego wiadomo było, że nie odziedziczy korony Hiszpanii:

• Ferdynand I (1759–1825)
• Franciszek I (1825–1830)
• Ferdynand II (1830–1859)
• Franciszek II (1859–1860)

Pierwszy książę Parmy z dynastii Burbonów był młodszym synem pierwszego króla Hiszpanii z dynastii Burbonów – Filipa V i jego drugiej żony – Elżbiety Farnese. Gdy ród Farnese wymarł, jego matka odziedziczyła rodzinną Parmę, którą przekazała Filipowi, niemającemu perspektyw na zostanie królem Hiszpanii:

• Filip I (1748–1765)
• Ferdynand I (1765–1802)
• Ludwik I (1802–1803)
• Karol II (1847–1854, zm. 1883)
• Karol III (1849–1849)
• Robert I (1854–1859, zm. 1907), dziadek wielkiego księcia Jana Luksemburskiego

Jan I był synem Karoliny de Nassau, wielkiej księżnej Luksemburga, i Feliksa Burbon-Parmeńskiego (syna Roberta I, księcia Parmy). Jako ojciec przekazał swoim potomkom nazwisko Burbon-Parma, ale niektórzy wciąż używają starej nazwy dynastii – Nassau-Weilburg:

• Jan I (1964–2000)
• Henryk I (od 2000)