Berlińsko-Brandenburska Akademia Nauk

Berlińsko-Brandenburska Akademia Nauk
Berlin-Brandenburgische Akademie der Wissenschaften
	; Logo Berlińsko-Brandenburskiej Akademii Nauk
Państwo	Niemcy
Siedziba	Berlin i Poczdam
Data założenia	21 maja 1992
Profil działalności	nauka, szkolnictwo wyższe
Zasięg	Berlin, Brandenburgia (celowo)
Prezes	Christoph Markschies
Członkowie	ok. 400
Powiązania	Niemiecka Akademia Przyrodników Leopoldina
	Położenie na mapie centrum Berlina Berlińsko-Brandenburska Akademia Nauk
	Położenie na mapie Niemiec Berlińsko-Brandenburska Akademia Nauk
	52°30′50″N 13°23′39″E/52,513889 13,394167
	Multimedia w Wikimedia Commons
	Strona internetowa

G.W. Leibniz (1646–1716) – pierwszy przewodniczący Akademii

Berlińsko-Brandenburska Akademia Nauk (niem. Berlin-Brandenburgische Akademie der Wissenschaften), skr. BBAW – niemieckie towarzystwo naukowe o charakterze korporacji uczonych. Założona 21 maja 1992 w Berlinie jako spadkobierczyni tradycji Pruskiej Akademii Nauk (niem. Preußischen Akademie der Wissenschaften). Członkami organizacji są uznani naukowcy, związani zawodowo z Berlinem i Brandenburgią. Głównym celem BBAW jest wspieranie rozwoju nauki i organizacji szkolnictwa wyższego w regionie.

Historia

Berlińska akademia została założona 11 lipca 1700. Inicjatorem jej powstania był Gottfried Wilhelm Leibniz, fundatorem i założycielem – książę-elektor Fryderyk III Brandenburski. Przewodniczącym został pomysłodawca przedsięwzięcia, Leibniz. W przeciwieństwie do innych akademii, Akademia Pruska nie była finansowana (do 1809) bezpośrednio z funduszy państwowych. Jednak w celu jej wspomożenia książę Fryderyk, także za sugestią Leibniza, w roku 1700 obdarzył ją monopolem na produkcję i sprzedaż kalendarzy na terenie Brandenburgii. Gdy w 1701 Fryderyk koronował się na króla w Prusach (niem. König in Preussen)^[1], wraz z utworzeniem Królestwa Prus, akademia została przemianowana na Königlich Preußische Sozietät der Wissenschaften („Królewskie Pruskie Towarzystwo Nauk”).

O ile inne akademie koncentrowały się na stosunkowo niewielu naukowych tematach, Akademia Pruska była pierwszą, która obok przyrodniczych zajęła się naukami humanistycznymi. W 1710 został ustalony statut akademii; zgodnie z nim akademia została podzielona na cztery zasadnicze oddziały: dwa przyrodnicze i dwa humanistyczne. Ten stan rzeczy pozostał niezmieniony do 1830, kiedy oddziały dotychczasowe zostały zastąpione fizyczno-matematycznymi i filozoficzno-historycznymi.

Panowanie króla Fryderyka II przyniosło akademii znaczące zmiany. W 1744 dotychczasowe Towarzystwo Naukowe zostało połączone z utworzonym w 1743 w Berlinie Nouvelle Société Littéraire w Królewską Akademię Nauk (niem. Königliche Akademie der Wissenschaften). Według nowego statutu obowiązkiem akademii było zamieszczanie publicznych ogłoszeń o nierozstrzygniętych problemach naukowych i – przyznawanie za ich rozwiązanie nagród pieniężnych.

W XVIII wieku akademia wzbogaciła się o własne zaplecze naukowe: w 1709 – obserwatorium; w 1717 – Theatrum Anatomicum (dosł. „teatr anatomiczny” – specjalna sala do wykładów i pokazów z anatomii, z umieszczonym centralnie stołem sekcyjnym i wznoszącymi się w formie amfiteatralnej miejscami dla słuchaczy), które było zalążkiem powstałego w 1723 Collegium medico-chirurgicum (instytucji mającej na celu kontrolowanie teoretycznych i praktycznych umiejętności kształconych w akademii lekarzy); w 1718 ogród botaniczny i w 1753 laboratorium. Jednak wskutek kolejnej gruntownej reorganizacji w latach 1806–1812, zakończonej 24 stycznia 1812 przyjęciem nowego statutu, naukowe wyposażenie akademii przeszło stopniowo na własność Uniwersytetu Berlińskiego.

Z początkiem 1815 powstały przy akademii zakłady badawcze podlegające odpowiednim komisjom uczelnianym (takim jak Komisja Grecko-Rzymskiej Archeologii, Komisja Niemiecka, Komisja Pruska, Komisja Orientalistyki). Zatrudniały one do pracy przeważnie obok własnych naukowców także członków korespondentów. Niektóre spośród tych zakładów wraz z odpowiadającymi im komisjami stanowiły po 1945 początek uniwersyteckich instytutów.

Pod rządami narodowych socjalistów (1933–1945), akademia była przedmiotem charakterystycznego dla tego czasu w państwie niemieckim procesu nazywanego Gleichschaltung (wyrównywanie): pracownicy i członkowie pochodzenia żydowskiego byli z akademii wydalani. 8 czerwca 1939 wszedł w życie nowy statut, powodując reorganizację akademii zgodnie z zasadą wodzostwa.

Zmiany nazwy

Pierwotna jej nazwa brzmiała: Kurfürstlich Brandenburgische Societät der Wissenschaften („Elektorskie Brandenburskie Towarzystwo Naukowe”). Potem zmieniała się kilkukrotnie:

na: Królewskie Pruskie Towarzystwo Naukowe;
na: Królewska Akademia Nauk;
po II wojnie światowej radziecka wojskowa administracja na terenie Niemiec przemianowała 1 lipca 1946 akademię na Niemiecką Akademię Nauk (Deutsche Akademie der Wissenschaften).;
w 1972 nazwa została zmieniona na Akademię Nauk Niemieckiej Republiki Demokratycznej (Akademie der Wissenschaften der DDR);
po zjednoczeniu Niemiec akademia ta została rozwiązana; w jej miejsce założono, w myśl układu podpisanego w 1992 między landami: Berlinem i Brandenburgią, Berlińsko-Brandenburską Akademię Nauk (niem. Berlin-Brandenburgische Akademie der Wissenschaften, BBAW).

Wybrani członkowie

Z tym tematem związana jest kategoria: Członkowie Pruskiej Akademii Nauk.

Przypisy

↑ tytuł króla Prus był należny od 1466 roku władcom Polski

Linki zewnętrzne

Historia Pruskiej Akademii Nauk (w j. niemieckim)

[1] tytuł króla Prus był należny od 1466 roku władcom Polski

[1]