2008 TC₃

2008 TC₃

Trajektoria lotu 2008 TC3
Odkrywca	Catalina Sky Survey Richard Kowalski
Data odkrycia	6 października 2008
Charakterystyka orbity (J2000)
Przynależność obiektu	Grupa Apollo NEO
Półoś wielka	1,3082 au
Mimośród	0,3121
Peryhelium	0,8999 au
Aphelium	1,7164 au
Okres obiegu wokół Słońca	1 rok 182 dni 12 godzin
Inklinacja	2,54°
Charakterystyka fizyczna
Średnica	ok. 0,002 km
Jasność absolutna	30,66m
Multimedia w Wikimedia Commons

2008 TC₃ – niewielka planetoida (lub meteoroid), odkryta 6 października 2008 w ramach programu Catalina Sky Survey, która spaliła się w atmosferze Ziemi 7 października 2008.

Był to pierwszy tego typu obiekt, który został odkryty jeszcze przed zderzeniem z Ziemią. W ciągu 19 godzin między jego odkryciem a uderzeniem w atmosferę Ziemi dokonano ponad 550 obserwacji i pomiarów planetoidy, a samo odkrycie było szeroko komentowane w fachowych i popularnych mediach^[1].

Należąca do grupy Apolla^[2] planetoida została odkryta przez Richarda Kowalskiego w ramach programu Catalina Sky Survey z obserwatorium na Mount Lemmon^[3] w poniedziałek 6 października 2008 roku o godzinie 6.28 UT. W momencie odkrycia otrzymała ona oznaczenie 8TA9D69^[4]. Odkrycie zostało potwierdzone przez trzy inne obserwatoria – Sabino Canyon w Arizonie oraz Siding Spring i Moorook w Australii. O godzinie 14.59 UT w komunikacie Minor Planet Electronic Circular MPEC 2008-T50 : 2008 TC3 oficjalnie ogłoszono, że planetoida znajduje się na kursie kolizyjnym z Ziemią^[5]. Obliczenia zostały potwierdzone w komunikacie University of Arizona^[3] przez Billa Graya, który w wiadomości do innych poszukiwaczy meteoroidów napisał „wygląda na to, że [obserwatorium na] Mt. Lemmon odkryło pierwszy obiekt . . . który prawie na pewno uderzy w Ziemię” („It looks as if Mt. Lemmon has found the first object . . . with a near certainty of hitting the earth”)^[6].

W ciągu następnych 19 godzin dokonano 570 obserwacji i pomiarów planetoidy z 26 różnych obserwatoriów na całym świecie^[7] i ogłoszono 24 komunikaty Minor Planet Electronic Circulars^[4]. Dzięki tak wielu pomiarom, uczonym pracującym w należącym do NASA Jet Propulsion Laboratory udało się z bardzo dużą dokładnością przewidzieć czas i miejsce kolizji tego obiektu z atmosferą ziemską^[8].

Komunikat NASA przewidział, że planetoida wejdzie w atmosferę Ziemi o godzinie 2.45,28 ± 15 s UT, będzie poruszała się w kierunku wschodnim pod kątem 19° do poziomu, z prędkością 12,8 km/s. Jeżeli jakiekolwiek jej kawałki nie spłoną, to spadną na ziemię o godzinie 2.46,20 ± 40 s UT^[8].

Średnica planetoidy była szacowana na 2 metry^[3], jej rozmiar porównano obrazowo do „wielkości samochodu”^[6]. Dane obserwacyjne pozwoliły także określić czeskiemu astronomowi Petrowi Pravecowi, że meteoroid bardzo szybko wirował. Według jego obliczeń ruch obrotowy obiektu miał dwa różne okresy – 49 i 98 sekund, jeden z nich związany był zapewne z rotacją dookoła własnej osi, a drugi z precesją^[6].

Astronomowie analizowali także widmo spektroskopowe obiektu, ale obserwacje nie pozwoliły określić typu planetoidy^[4]. Najprawdopodobniej była to planetoida skalna^[3], klasy C lub klasy M.

Pomimo że udało się przewidzieć to wydarzenie, było za mało czasu, aby zorganizować ekspedycję naukową w celu jego zarejestrowania^[9]. Tego typu wyprawy organizowane są czasami w oczekiwaniu na znane deszcze meteorytów^[10].

Na pół godziny przed przewidywaną kolizją planetoidy z atmosferą Ziemi holenderski meteorolog Jacob Kuiper poinformował urzędnika linii lotniczych Air France-KLM o przewidywanym wydarzeniu i poprosił, aby załogi przebywających w pobliżu samolotów wypatrywały jasnego błysku – załoga samolotu KLM znajdującego się około 800 mil na południowy wschód od miejsca, w którym oczekiwano, że uderzy planetoida, zauważyła jasny i krótki błysk^[11][12].

Uderzenie planetoidy w atmosferę zostało zarejestrowane przez satelitę Meteosat-8 oraz infradźwiękową stację nasłuchową International Monitoring System w Kenii działającą w ramach programu Comprehensive Nuclear-Test-Ban Treaty Organization (CTBTO)^[6]. W czasie eksplozji bolidu wyzwolona została energia rzędu 1,1 do 2,1 kiloton TNT^[1].

W kilka dni po tym wydarzeniu rząd amerykański wydał oświadczenie, że impakt asteroidy był uchwycony przez bliżej nienazwane satelity amerykańskie, według oświadczenia zarejestrowały one wejście meteoroidu w atmosferę Ziemi na wysokości 65,4 km (20,9° N, 31,4° E) i eksplozję bolidu na wysokości 37 km (20,8° N, 32,2° E)^[13].

 Osobny artykuł: Almahata Sitta.

W lutym 2009 ogłoszono, że fragmenty bolidu, które spadły na Ziemię, zostały odnalezione przez studentów Uniwersytetu Chartumskiego, którzy prowadzili swoje poszukiwania, opierając się na danych opracowanych przez NASA^[14]. W poniedziałek 16 lutego 2009 Lindley Johnson z NASA oficjalnie ogłosił znalezisko w czasie spotkania grupy Office for Outer Space Affairs należącej do ONZ.

W czasie pierwszej ekspedycji znaleziono 15 fragmentów bolidu o łącznej masie 563 g. W czasie drugiej ekspedycji w dniach 25-30 grudnia znaleziono następnych 37 fragmentów, łączna masa znalezionych odłamków wynosi 3,95 kg. Fragmenty meteorytu znaleziono na obszarze ok. 28 x 5 km. Znalezione fragmenty są ciemne, pokryte cienką skorupą i okrągławe w kształcie, o rozmiarach od 1 do 10 cm. Odnalezione fragmenty zostały nazwane meteorytem Almahata Sitta (arab. „Stacja szósta”), od pobliskiej stacji kolejowej^[15].

Analiza odnalezionych fragmentów wskazuje, że 2008 TC₃ należał do rzadkiego typu meteorytów jakim są ureility^[16][17].

Naukowcy mają nadzieję, że analiza fragmentów pozwoli na lepsze zrozumienie, w jaki sposób uformował się nasz Układ Słoneczny i jakie panowały w nim warunki ponad 4 miliardy lat temu^[18][19].

• Planetoidy bliskie Ziemi
• Potencjalnie niebezpieczne asteroidy
• 2014 AA – druga planetoida odkryta przed uderzeniem w Ziemię
• 2004 FU₁₆₂
• 2008 TS₂₆
• (99942) Apophis
• 2009 DD₄₅
• 2009 WM₁
• 2011 CQ₁
• 2011 MD

• Steve Chesley, Paul Chodas, Don Yeomans:Asteroid 2008 TC3 Strikes Earth: Predictions and Observations Agree, NASA/JPL, 2008-11-04 (ang.)
• 2008 TC3 w bazie Jet Propulsion Laboratory (ang.)
• Diagram orbity 2008 TC3 w bazie Jet Propulsion Laboratory (ang.)
• "Za kilkanaście godzin kosmiczny okruch uderzy w Ziemię"
• Największe zbliżenia planetoid do Ziemi: Closest Approaches to the Earth by Minor Planets (ang.)
• The full story of Earth-impacting asteroid The Planetary Society Blog. planetary.org. [zarchiwizowane z tego adresu (2008-10-11)]. (ang.)
• 2008 TC3 w bazie Minor Planet Center (ang.)
• Fireballs. neo.jpl.nasa.gov. [zarchiwizowane z tego adresu (2017-04-11)]. – zestawienie bolidów od 1988 roku (ang.)