Łowczyk białoszyi

Łowczyk białoszyi
	Todiramphus farquhari
	(Sharpe, 1899)
	; Rycina z czasopisma „Ibis” z 1900 roku
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	zwierzęta
Typ	strunowce
Podtyp	kręgowce
Gromada	ptaki
Podgromada	Neornithes
Nadrząd	ptaki neognatyczne
Rząd	kraskowe
Rodzina	zimorodkowate
Podrodzina	łowce
Rodzaj	Todiramphus
Gatunek	łowczyk białoszyi
Synonimy
	Halcyon farquhari Sharpe, 1899; Todirhamphus farquhari (Sharpe, 1899);
	Halcyon farquhari Sharpe, 1899; Todirhamphus farquhari (Sharpe, 1899);
	Kategoria zagrożenia (CKGZ)
	; bliski zagrożenia
	Systematyka w Wikispecies
	Multimedia w Wikimedia Commons

Łowczyk białoszyi^[4], łowiec białoszyi^[5] (Todiramphus farquhari) – gatunek średniej wielkości ptaka z rodziny zimorodkowatych (Alcedinidae). Jest endemitem czterech wysp w północnej części archipelagu Nowych Hebrydów, administracyjnie należącego do Vanuatu. W Czerwonej księdze gatunków zagrożonych IUCN klasyfikowany jest jako gatunek bliski zagrożenia (NT, Near Threatened)^[3].

Systematyka

Pierwszego naukowego opisu gatunku dokonał brytyjski przyrodnik Richard Bowdler Sharpe, nadając mu nazwę Halcyon farquhari. Opis ukazał się w 1899 roku w czasopiśmie „Bulletin of the British Ornithologists’ Club”. Autor jako miejsce typowe autor wskazał wyspy Malikolo i Espiritu Santo w archipelagu Nowych Hebrydów^[2]^[6]. Obecnie gatunek zaliczany jest do rodzaju Todiramphus^[3]^[4]^[7]. Nie wyróżnia się podgatunków^[7]^[8]^[9]. Zwyczajowo łowczyk białoszyi razem z następującymi gatunkami: łowczyk lazurowy, łowczyk białogrzbiety, łowczyk leśny, łowczyk różoworzytny i łowczyk molucki tworzy grupę gatunków^[10].

Etymologia

Todiramphus: rodzaj Todus Brisson, 1760 (płaskodziobek); gr. ῥαμφος rhamphos „dziób”^[11].
farquhari: od nazwiska admirała Royal Navy, Sir Arthura Murraya Farquhara (1855–1937)^[12].

Morfologia

Średniej wielkości ptak o dużym, szerokim u nasady, czarnym dziobie, którego górna część jest nieco jaśniejsza, a dolna czarna z rogową częścią najbliższą podgardla. Nogi i stopy szaro-czarne. Tęczówki ciemnobrązowe. Występuje niewielki dymorfizm płciowy. U samców góra głowy ciemnoniebieska, poniżej czarna, dosyć wąska maska obejmująca nasadę dzioba, policzki, okolice oczu, uszy, rozciąga się wokół głowy zwężając z jej tyłu. Podgardle, gardło, szyja i kark białe. Pierś, brzuch, boki ciała i pokrywy podogonowe pomarańczowe. Skrzydła ciemnoniebieskie, ogon dość krótki, także ciemnoniebieski. Grzbiet i zad niebieski. Samica różni się od samca białą plamą na dolnej części brzucha. Młode osobniki są bardziej matowe od dorosłych^[13].

Długość ciała 21 cm, masa ciała: samce 32–42 g, samice 35–42 g^[13].

Zasięg występowania

Łowczyk białoszyi występuje tylko na czterech wyspach w północnej części archipelagu Nowych Hebrydów (terytorium Vanuatu): Espiritu Santo, Aore, Malo i Malekula. Występuje głównie na terenach położonych do wysokości 800 m n.p.m.^[3]^[14] Jego zasięg występowania według szacunków organizacji BirdLife International obejmuje około 12,5 tys. km²^[14].

Ekologia

Głównym habitatem łowczyka białoszyjego są pierwotne nizinne lasy tropikalne. Występuje także w ogrodach, na polach uprawnych i plantacjach kokosów. Jest gatunkiem osiadłym^[13]. Długość pokolenia jest określana na 3,35 roku^[14]. Dieta tego gatunku składa się z owadów, w tym prostoskrzydłych (Orthoptera), chrząszczy, mrówek, ciem, ale stwierdzono też spożywanie pająków i jaszczurek. Zdobyczy wypatruje zwykle siedząc na gałęziach wysoko w koronach drzew, czasami żeruje bezpośrednio na ziemi, przeszukując ściółkę w poszukiwaniu owadów^[13].

Rozmnażanie

Brak szczegółowych informacji o rozmnażaniu. Na wyspie Espiritu Santo stwierdzono lęg w grudniu. Gniazda zakłada w nadrzewnych termitierach, dziuplach w palmach lub w paproci drzewiastej. W lęgu 3 jaja^[13].

Status

W Czerwonej księdze gatunków zagrożonych IUCN łowczyk białoszyi jest klasyfikowany jako gatunek bliski zagrożenia (NT, Near Threatened). Liczebność populacji jest oszacowana na nie mniej niż 14 tys. i nie więcej niż 94 tys. dorosłych osobników; ptak ten jest opisywany jako lokalnie dość pospolity. Trend liczebności populacji uznawany jest za powolnie spadkowy^[3]^[14].

W kulturze człowieka

Rysunek łowczyka białoszyjego został umieszczony na dwóch znaczkach pocztowych: z Nowych Hebrydów (wówczas jeszcze angielsko-francuskie kondominium) oraz Vanuatu^[15].

Przypisy

↑ Todiramphus farquhari, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).
↑ ^a ^b Denis Lepage: Chestnut-bellied Kingfisher Todiramphus farquhari (Sharpe, RB 1899). Avibase. [dostęp 2023-05-06]. (ang.).
↑ ^a ^b ^c ^d ^e Todiramphus farquhari, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species (ang.).
↑ ^a ^b Systematyka i nazwy polskie za: P. Mielczarek & M. Kuziemko: Rodzina: ALCEDINIDAE Rafinesque, 1815 - ZIMORODKOWATE - KINGFISHERS (wersja: 2023-04-08). [w:] Kompletna lista ptaków świata [on-line]. Instytut Nauk o Środowisku Uniwersytetu Jagiellońskiego. [dostęp 2023-05-05].
↑ P. Mielczarek & W. Cichocki. Polskie nazewnictwo ptaków świata. „Notatki Ornitologiczne”. Tom 40. Zeszyt specjalny, s. 163, 1999.
↑ Richard Bowdler Sharpe. Exhibition and description of a series of specimens from the New Hebrides group of islands. „Bulletin of the British Ornithologists’ Club”. 10, s. 29, 1899.
↑ ^a ^b F. Gill, D. Donsker & P. Rasmussen (red.): Rollers, ground rollers, kingfishers. IOC World Bird List (v13.1). [dostęp 2023-05-06]. (ang.).
↑ Alan P.A.P. Peterson Alan P.A.P., CORACIIFORMES, Wersja 4.013 (2021-11-24) [online], Zoonomen Nomenclatural data [dostęp 2023-05-06] (ang.).
↑ Josep del Hoyo, Andrew Elliott, Jordi Sargatal (red.): Handbook of the Birds of the World. T. 6: Mousebirds to Hornbills. Barcelona: Lynx Edicions, 2001, s. 217. ISBN 978-84-96553-78-1. (ang.).
↑ P.F. Woodall: Blue-and-white Kingfisher Todiramphus diops, version 1.0. [w:] Birds of the World (red. J. del Hoyo, A. Elliott, J. Sargatal, D.A. Christie & E. de Juana) [on-line]. Cornell Lab of Ornithology, Ithaca, NY, USA, 2020. [dostęp 2023-05-06]. (ang.).
↑ Todiramphus, [w:] The Key to Scientific Names, J.A.J.A. Jobling (red.), [w:] Birds of the World, S.M. Billerman et al. (red.), Cornell Lab of Ornithology, Ithaca [dostęp 2023-04-29] (ang.).
↑ farquhari, [w:] The Key to Scientific Names, J.A.J.A. Jobling (red.), [w:] Birds of the World, S.M. Billerman et al. (red.), Cornell Lab of Ornithology, Ithaca [dostęp 2023-05-06] (ang.).
↑ ^a ^b ^c ^d ^e P.F. Woodall: Vanuatu Kingfisher Todiramphus farquhari, version 1.0. [w:] Birds of the World (red. J. del Hoyo, A. Elliott, J. Sargatal, D.A. Christie & E. de Juana) [on-line]. Cornell Lab of Ornithology, Ithaca, NY, USA, 2020. [dostęp 2023-05-06]. (ang.).
↑ ^a ^b ^c ^d Vanuatu Kingfisher Todiramphus farquhari. BirdLife International, 2023. [dostęp 2023-05-06]. (ang.).
↑ Chris Gibbins: Chestnut-bellied Kingfisher, Halcyon farquhari. Birds of the World on Postage Stamps. [dostęp 2023-05-07]. (ang.).

Linki zewnętrzne

Zdjęcia i nagrania audiowizualne. [w:] eBird [on-line]. Cornell Lab of Ornithology. (ang.).
Nagrania głosów. [w:] xeno-canto [on-line].

[itis-1] Todiramphus farquhari, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).

[AviBase-2] Denis Lepage: Chestnut-bellied Kingfisher Todiramphus farquhari (Sharpe, RB 1899). Avibase. [dostęp 2023-05-06]. (ang.).

[iucn-3] Todiramphus farquhari, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species (ang.).

[Mielczarek&Kuziemko-4] Systematyka i nazwy polskie za: P. Mielczarek & M. Kuziemko: Rodzina: ALCEDINIDAE Rafinesque, 1815 - ZIMORODKOWATE - KINGFISHERS (wersja: 2023-04-08). [w:] Kompletna lista ptaków świata [on-line]. Instytut Nauk o Środowisku Uniwersytetu Jagiellońskiego. [dostęp 2023-05-05].

[mc-5] P. Mielczarek & W. Cichocki. Polskie nazewnictwo ptaków świata. „Notatki Ornitologiczne”. Tom 40. Zeszyt specjalny, s. 163, 1999.

[Pierwszy-6] Richard Bowdler Sharpe. Exhibition and description of a series of specimens from the New Hebrides group of islands. „Bulletin of the British Ornithologists’ Club”. 10, s. 29, 1899.

[ioc-7] F. Gill, D. Donsker & P. Rasmussen (red.): Rollers, ground rollers, kingfishers. IOC World Bird List (v13.1). [dostęp 2023-05-06]. (ang.).

[Zoon-8] Alan P.A.P. Peterson Alan P.A.P., CORACIIFORMES, Wersja 4.013 (2021-11-24) [online], Zoonomen Nomenclatural data [dostęp 2023-05-06] (ang.).

[HBW_06-9] Josep del Hoyo, Andrew Elliott, Jordi Sargatal (red.): Handbook of the Birds of the World. T. 6: Mousebirds to Hornbills. Barcelona: Lynx Edicions, 2001, s. 217. ISBN 978-84-96553-78-1. (ang.).

[botw2-10] P.F. Woodall: Blue-and-white Kingfisher Todiramphus diops, version 1.0. [w:] Birds of the World (red. J. del Hoyo, A. Elliott, J. Sargatal, D.A. Christie & E. de Juana) [on-line]. Cornell Lab of Ornithology, Ithaca, NY, USA, 2020. [dostęp 2023-05-06]. (ang.).

[11] Todiramphus, [w:] The Key to Scientific Names, J.A.J.A. Jobling (red.), [w:] Birds of the World, S.M. Billerman et al. (red.), Cornell Lab of Ornithology, Ithaca [dostęp 2023-04-29] (ang.).

[12] farquhari, [w:] The Key to Scientific Names, J.A.J.A. Jobling (red.), [w:] Birds of the World, S.M. Billerman et al. (red.), Cornell Lab of Ornithology, Ithaca [dostęp 2023-05-06] (ang.).

[botw-13] P.F. Woodall: Vanuatu Kingfisher Todiramphus farquhari, version 1.0. [w:] Birds of the World (red. J. del Hoyo, A. Elliott, J. Sargatal, D.A. Christie & E. de Juana) [on-line]. Cornell Lab of Ornithology, Ithaca, NY, USA, 2020. [dostęp 2023-05-06]. (ang.).

[birdlife-14] Vanuatu Kingfisher Todiramphus farquhari. BirdLife International, 2023. [dostęp 2023-05-06]. (ang.).

[Znaczek-15] Chris Gibbins: Chestnut-bellied Kingfisher, Halcyon farquhari. Birds of the World on Postage Stamps. [dostęp 2023-05-07]. (ang.).

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]

[14]

[15]