trzeć

Podobna pisownia: trzéc

wymowa:

IPA: [ṭʃɛt͡ɕ], AS: [ṭšeć], zjawiska fonetyczne: utr. dźw.• udziąs.

​^?/i

znaczenia:

czasownik przechodni niedokonany (dk. brak)

(1.1) naciskając, pocierać

(1.2) dotykać, utrudniając ruch

(1.3) kulin. rozdrabniać na cząstki lub rozgniatać na jednolitą masę

(1.4) rzad. uwierać, obcierać

(1.5) techn. wygładzać, wyrównywać powierzchnię odpowiednim narzędziem

(1.6) środ. rozcinać, rżnąc piłą

czasownik zwrotny niedokonany trzeć się (dk. brak)

(2.1) pocierać sobą o coś

(2.2) dotykać się, utrudniając ruch

(2.3) przen. kłócić się

(2.4) zool. (o rybach) odbywać tarło, wykonywać funkcje rozrodcze

odmiana:

(1.1-6) koniugacja XI

 

forma		liczba pojedyncza			liczba mnoga
		1. os.	2. os.	3. os.	1. os.	2. os.	3. os.
bezokolicznik		trzeć
czas teraźniejszy		trę	trzesz	trze	trzemy	trzecie	trą
czas przeszły	m	tarłem	tarłeś	tarł	tarliśmy	tarliście	tarli
	ż	tarłam	tarłaś	tarła	tarłyśmy	tarłyście	tarły
	n	tarłom	tarłoś	tarło
tryb rozkazujący		niech trę	trzyj	niech trze	trzyjmy	trzyjcie	niech trą
pozostałe formy czas przyszły m będę tarł, będę trzeć będziesz tarł, będziesz trzeć będzie tarł, będzie trzeć będziemy tarli, będziemy trzeć będziecie tarli, będziecie trzeć będą tarli, będą trzeć ż będę tarła, będę trzeć będziesz tarła, będziesz trzeć będzie tarła, będzie trzeć będziemy tarły, będziemy trzeć będziecie tarły, będziecie trzeć będą tarły, będą trzeć n będę tarło, będę trzeć będziesz tarło, będziesz trzeć będzie tarło, będzie trzeć czas zaprzeszły m tarłem był tarłeś był tarł był tarliśmy byli tarliście byli tarli byli ż tarłam była tarłaś była tarła była tarłyśmy były tarłyście były tarły były n tarłom było tarłoś było tarło było forma bezosobowa czasu przeszłego tarto tryb przypuszczający m tarłbym, byłbym tarł tarłbyś, byłbyś tarł tarłby, byłby tarł tarlibyśmy, bylibyśmy tarli tarlibyście, bylibyście tarli tarliby, byliby tarli ż tarłabym, byłabym tarła tarłabyś, byłabyś tarła tarłaby, byłaby tarła tarłybyśmy, byłybyśmy tarły tarłybyście, byłybyście tarły tarłyby, byłyby tarły n tarłobym, byłobym tarło tarłobyś, byłobyś tarło tarłoby, byłoby tarło imiesłów przymiotnikowy czynny m trący, nietrący ż trąca, nietrąca trące, nietrące n trące, nietrące imiesłów przymiotnikowy bierny m tarty, nietarty tarci, nietarci ż tarta, nietarta tarte, nietarte n tarte, nietarte imiesłów przysłówkowy współczesny trąc, nie trąc rzeczownik odczasownikowy tarcie, nietarcie

(2.1-4) koniugacja XI

 

forma		liczba pojedyncza			liczba mnoga
		1. os.	2. os.	3. os.	1. os.	2. os.	3. os.
bezokolicznik		trzeć się
czas teraźniejszy		trę się	trzesz się	trze się	trzemy się	trzecie się	trą się
czas przeszły	m	tarłem się	tarłeś się	tarł się	tarliśmy się	tarliście się	tarli się
	ż	tarłam się	tarłaś się	tarła się	tarłyśmy się	tarłyście się	tarły się
	n	tarłom się	tarłoś się	tarło się
tryb rozkazujący		niech się trę	trzyj się	niech się trze	trzyjmy się	trzyjcie się	niech się trą
pozostałe formy czas przyszły m będę się tarł, będę się trzeć będziesz się tarł, będziesz się trzeć będzie się tarł, będzie się trzeć będziemy się tarli, będziemy się trzeć będziecie się tarli, będziecie się trzeć będą się tarli, będą się trzeć ż będę się tarła, będę się trzeć będziesz się tarła, będziesz się trzeć będzie się tarła, będzie się trzeć będziemy się tarły, będziemy się trzeć będziecie się tarły, będziecie się trzeć będą się tarły, będą się trzeć n będę się tarło, będę się trzeć będziesz się tarło, będziesz się trzeć będzie się tarło, będzie się trzeć czas zaprzeszły m tarłem się był tarłeś się był tarł się był tarliśmy się byli tarliście się byli tarli się byli ż tarłam się była tarłaś się była tarła się była tarłyśmy się były tarłyście się były tarły się były n tarłom się było tarłoś się było tarło się było forma bezosobowa czasu przeszłego tarto się tryb przypuszczający m tarłbym się, byłbym się tarł tarłbyś się, byłbyś się tarł tarłby się, byłby się tarł tarlibyśmy się, bylibyśmy się tarli tarlibyście się, bylibyście się tarli tarliby się, byliby się tarli ż tarłabym się, byłabym się tarła tarłabyś się, byłabyś się tarła tarłaby się, byłaby się tarła tarłybyśmy się, byłybyśmy się tarły tarłybyście się, byłybyście się tarły tarłyby się, byłyby się tarły n tarłobym się, byłobym się tarło tarłobyś się, byłobyś się tarło tarłoby się, byłoby się tarło imiesłów przymiotnikowy czynny m trący się, nietrący się ż trąca się, nietrąca się trące się, nietrące się n trące się, nietrące się imiesłów przysłówkowy współczesny trąc się, nie trąc się rzeczownik odczasownikowy tarcie się, nietarcie się

przykłady:

(1.1) Jak się kąpię, to trę sobie pięty pumeksem.

(1.1) Nie trzyj oka, bo znów jęczmyk ci się zrobi.

(1.3) Turlał goryl po Urlach kolorowe korale, rudy góral kartofle tarł na tarce wytrwale, gdy spotkali się w Urlach góral tarł, goryl turlał chociaż sensu nie było w tym wcale^[1].

składnia:

kolokacje:

(1.1) trzeć oczy

(1.3) trzeć marchew

synonimy:

(1.1) pocierać, ocierać, nacierać, szorować

(2.1) ocierać się

antonimy:

hiperonimy:

hiponimy:

holonimy:

meronimy:

wyrazy pokrewne:

rzecz. zacierka ż, tarcie n, tarło n, natarcie n, tarcica ż, trak m

czas. utrzeć dk., zetrzeć dk., wycierać ndk., przecierać ndk.

przym. tarłowy, tarty

związki frazeologiczne:

etymologia:

uwagi:

tłumaczenia:

• angielski: (1.1) rub, chafe; (1.3) grate; (2.1) rub
• duński: (1.1) gnide, gnubbe; (2.4) lege
• esperanto: (1.1) froti
• francuski: (1.1) frotter; (1.6) scier
• hawajski: (1.1) walu, kahi
• hiszpański: (1.1) frotar, restregar, estregar; (1.2) rozar; (1.3) rallar; (1.4) rozar; (2.1) frotarse, estregarse; (2.4) desovar, poner huevos
• interlingua: (1.1) fricar, frictionar
• islandzki: (1.1) núa
• jidysz: (1.1) רײַבן (rajbn)
• kaszubski: (1.1) trzéc
• litewski: (1.1) tarkuoti, trinti, zulinti
• łotewski: (1.1) trīt, rīvēt, berzt; (1.3) rīvēt; (2.1) berzēt; (2.2) rīvēties, berzēties
• niemiecki: (1.1) reiben, schleifen; (1.3) reiben; (2.4) laichen
• nowogrecki: (2.4) γεννώ
• portugalski: (1.1) esfregar
• rosyjski: (1.1) тереть
• szwedzki: (1.1) riva, frottera
• ukraiński: (1.1) терти
• wilamowski: (1.1) raeiwa, rȧjva, rajwa
• włoski: (1.1) fregare; (1.3) grattugiare

źródła: