Ròsis

La comuna s'espandís suls Monts de l'Espinosa. Fa partida del territòri del Pargue Natural Regional del Naut Lengadòc.

Se l'anciana comuna de Sant Gervais Tèrraforenca (nom supausat) aviá una coëréncia perqué son centre efectiu èra la vila de Sant Gervais, n'es pas atal per Ròsis. Fòra de camins pedonièrs per la montanha, per anar del sud de la comuna (Dotz, Ròsis) al nòrd (Andabra), cal passar per Sent Gervais. Aquí perqué calguèt longtemps plaçar un ostal de la comuna annèxe a Ròsis, en mai de la qu'es a Andabra, lo vilatge principal. De registres d'estat civil èran tenguts dins cada ostal comunal, malgrat le pichon nombre d'actes enregistrats.

 

 

 

• Andabre (en francés) ----> Andabra (probable)
• les Avels (en francés) ----> ?
• le Bosc (en francés) ----> Lo Bòsc (probable)
• le Cabaret (en francés) ----> Lo Cabaret (benlèu)
• Caissenols (en francés) ----> Caissenòls (benlèu); desabitat
• Les Cambaults (en francés) ----> ?
• le Carrousel (en francés) ----> ?
• les Combes (en francés) ----> Las Combas (probable)
• Compeyre(en francés) ----> Compèira (probable)
• Cours (en francés) ----> Corts (latin cohortem, puèi cortem) puslèu que Cors (del latin cursus « camin »)
• le Cros (en francés) ----> Lo Cròs (probable)
• Douch (en francés) ----> Dotz (probable)
• la Fage (en francés) ----> La Faja (probable)
• le Fageas (en francés) ----> Lo Fajàs (probable)
• la Gineste (en francés) ----> La Ginèsta (probable)
• Héric (en francés) ----> Eric (benlèu)
• Madale (en francés) ----> ?
• la Matte (en francés) ----> La Mata (probable)
• Nostre Seigné (en francés) ----> Nòstre Sénher (probable); desabitat
• la Palisse (en francés) ----> La Paliça (probable)
• Perpignan de la Grave (en francés) ----> Perpinhan de la Grava (probable)
• Rosis (en francés) ----> Ròsis
• Rogainard (en francés) ----> ?
• Sénas (en francés) ----> Senàs (probable)
• les Taillades (en francés) ----> Las Talhadas (probable)
• le Tourel (en francés) ----> ?
• le Vialais ----> ? ; desabitat

La prononciacion es ['ròzis] o, en posicion non-finala, ['ròzi]. Las fòrmas ancianas son : « Guillaume Molinier, habitant de Rosis » mencionat en 1346; identificacion malsegura), masage de Rosis en 1650, Rozis en 1680, Ch[âte]au de Rosis en 1740-60, Rosis en 1770-72 (mapa de Cassini)^[2].

Dauzat e Rostaing prepausan doás possibilitats, mas en optant netament per la segonda : un derivat del francic raus, « canavèra », « rausa », amb sufixe -ellum, remplaçat aprèp per -icium, o l'« ancian » occitan ros, « sumac » ^[3] [pel sufixe -icium, caldriá supausar un reculament de l'accent]. Lo Petit Levy dona dins aquel sens ros amb o barrada (e l'etime es lo latin rhus, que dona normalament o barrada), mas lo Tresòr dóu Felibrige accèpta las doás doberturas (rous, ros).

Segon Frank R. Hamlin, lo nom de Ròsis ven del nom del riu que tresplomba, le ruisseau de Rosis, le Rosis en 1740-60, R. de Rosis en 1770-72 (mapa de Cassini). I a un autre Rèc de *Ròsis a Castanet lo Naut, a 8 km al nòrd-oèst del primièr, Rec de Rose (mapa IGN); la pronciacion es [re dĕ 'ròzis]. Seriá un tèrme idronimic vengut del tèma prelatin *rod- de valor desconeguda. A 2,5 km a l'oèst de Ròsis, i a lo riu de Rouselle, prononciat [ru'zèlĕ]; es lo diminutiu del meteis nom, amb atraccion del mot rosèla^[2].

La prononciacion es [duts]. Las fòrmas ancianas son : alodes quae vocant Ductos cum ipsa ecclesia S. Maria en 966, ecclesia de Ductos quam vocant S. Maria, cum ipsa parrochia en 978, apud Doitz en 1199, parrochia ecclesie S. Marie de Doitz en 1209, de Datz en 1271, rector de Dotz en 1323, de Dots en 1361, prieur de Doutz en 1571, Doux en 1613, Doutz en 1643, la paroisse de Douts en 1740-60, Douts en 1771, Douts et Village de Douts en 1770-72 (mapa de Cassini). La mapa de Cassini marca tanben les Cabarets de Douts, ara sus la mapa actuala le Cabaret (masatge). Lo nom correspond a l'ancian occitan dotz, adotz, « fònt, corrent » (pichon Levy), dous « pichona fònt a flor de tèrra, conduch d'aiga, dobertura per ont l'aiga raja (Tresor dou Felibrige), ancian francés dois « aparicion d'una aiga que caminava jos tèrra » (Schmittlein, Revue Internationale d'Onomastique, XI, p. 200). Aqueles noms designan de ressorgéncias, d'aigas que continuan un caminament jos tèrra. Lebel interprèta lo nom coma lo resultat del latin dux, ducis, mas val mai cercar del costat del latin ductu, -a, benlèu crosat amb un tèrme prelatin^[4].

Andabra seriá lo resultat de dos mots galleses, ande e briga o (Delamarre) andā brigā : lo sens es « granda tuca » ----> « granda fortalesa » ^[5],[6] (per los Féniés, lo resultat es donat per Labatie d'Andaure). Comparar amb aquel luòc del (Vivarés) : la diferéncia es qu'en Vivarés lo resultat de b-r pòsttonic es -ur (se ditz lo faure < faber), alluòc qu'en lengadocian de l'Erau occidentau lo resultat de b-r pòsttonic es en -br (se ditz lo fabre). Per la vocala finala, Mistral escriu Andabro per aqueste vilatge e tanben per un autre d'Avairon, e cita Gabriel Azaïs : Andabro plouro sus sa pastouro^[7]. Coma Azaïs èra de Besièrs, probable qu'escriviá sus l'Andabra d'Erau.

Frank R. Hamlin fornís pas la prononciacion. Las fòrmas ancianas son : magistre Jacobi de Andabro en 1404 (identificacion malsegura), Andabre en 1740-60, 1770-72 (mapa de Cassini), Andaure en 1771. Lo nom vendriá del gallic ande (particula intensiva ?) e briga, « fortalesa ». A son epòca, Louis-Fernand Flutre (1892-1978), citat per Hamlin, vesiá encara un radical preindoeuropèu dins and-. Mai seriosament, i a la possibilitat que Andabra/e siá un manlèu a Andabra/e (comuna de Gissac, Avairon)^[8].

Jos l'Ancian Regime, la comuna èra compresa mai que mai dins la comunautat de Saint-Gervais-Terre o Saint-Gervais-Terreforaine (en francés, doncas benlèu en occitan Sant o Sent Gervais Tèrraforenca), per oposicion a Saint-Gervais-Ville (en francés, doncas Sant (o Sent) Gervais Vila). Entre 1790 e 1794, la comuna de Sant Gervais Tèrraforenca annèxa Nòstra Dòna de Dotz (en francés : Notre-Dame-de-Douch) ^[9]. Sembla que cal diferenciar Dotz e Nòstra Dòna de Dotz, puèi que en 1801 la comuna de Tauçac èra nommada Tauçac e Dotz (en francés Taussac-et-Douch) ^[10].

En 1830-31, la comuna de Sant Gervais Tèrraforenca pèrd de masatges — que lor populacion totala equival a la mitat de sa populacion — al profièch de Castanet lo Naut (masatges de Ginestet, Fagairòlas, la Barraqueta e la Còsta), Sent Ginièis de Varençal (masatge d'Albes, en francés) e Sant Gervais (masatge de Les Nières, en francés). La comuna de Sant Gervais Tèrraforenca foguèt suprimida e çò que ne demorava prenguèt lo nom de Ròsis (manca de fonts, quitament dins los articles franceses Liste des Anciennes Communes de l'Hérault <re>https://fr.wikipedia.org/wiki/Liste_des_anciennes_communes_de_l%27H%C3%A9rault#1836</ref> e Saint-Gervais-Terre-Foraine ^[11]). Coma Tauçac e Dotz pèrd 200 abitants entre 1821 e 1831 ^[10] e que Dotz es ara dins la comuna de Ròsis, probable qu'a l'ocasion annexèron Dotz, Héric, Madale (nom franceses) a Ròsis.

Dins lo masatge de Dotz se tenguèt, lo 10 de setembre 1943, un dels primièrs combats importants de la Resisténcia (mençonat per lo general de Gaulle). Opausèt un grop de 47 maquisards del maquís Bir-Hakeim dirigits per Christian de Roquemaurel a une colomna alemande de 200 òmes. Los maquisards se retirèron mas avián fach subir de grandas pèrdas a l'enemic : 8 mòrts e 12 nafrats. Los resistents agèron 2 mòrts e 4 presonièrs que foguèron fusilhats a la preson Sent Miquèl de Tolosa.

modificar « persona »  v · d · m  Evolucion demografica Populacion comunala actuala (2013): 304, totala: 309
1793	1800	1806	1821	1831	1836	1841	1846	1851
1 649	1 498	1 700	1 783				-	-
1962	1968	1975	1982	1990	1999	2006	2007	2008
				Cercar	Cercar	294	299	304 306
2009	2010
301 303	304 306
Fonts
Base Cassini de l'EHESS - Nombre retengut a partir de 1962 : Populacion sens comptes dobles - Sit de l'INSEE

• Las donadas a la drecha del grafic, plaçadas automaticament, son las de la comuna de Ròsis

modificar « persona »  v · d · m  Evolucion demografica Populacion comunala actuala (2013): 304, totala: 309
1793	1800	1806	1821	1831	1836	1841	1846	1851
				856	990	1 000	900	861
1856	1861	1866	1872	1876	1881	1886	1891	1896
879	934	891	840	830	720	741	684	641
1901	1906	1911	1921	1926	1931	1936	1946	1954
608	592	606	546	534	569	572	547	513
1962	1968	1975	1982	1990	1999	2006	2007	2008
425	343	269	244	257	261	294	299	304 306
2009	2010
301 303	304 306
Fonts
Base Cassini de l'EHESS - Nombre retengut a partir de 1962 : Populacion sens comptes dobles - Sit de l'INSEE

• Comunas d'Erau

1. ↑ Dins Lo Tresaur dau Felibritge, Frederic Mistral escrich Rousis

1. ↑ Mistral, Frederic. Lou Tresor dóu Felibrige (TDF). Rafèla d'Arle: Cultura Provençala e Meridionala, 1878–1886. 
2. ↑ ^2,0 et ^2,1 Frank R. Hamlin, Toponymie de l'Hérault, Dictionnaire Topographique et Étymologique, Éditions du Beffroi e Études Héraultaises, 2000, p. 339
3. ↑ Albert Dauzat, Charles Rostaing, Dictionnaire étymologique des Noms de Lieux en France, Librairie Guénégaud, reedicion 1984, p. 575
4. ↑ Frank R. Hamlin, Toponymie de l'Hérault, Dictionnaire Topographique et Étymologique, Éditions du Beffroi e Études Héraultaises, 2000, p. 139
5. ↑ Bénédicte Boyrie-Fénié, Jean-Jacques Fénié, Toponymie des Pays Occitans, edicions Sud-Ouest, 2007, p. 377
6. ↑ Xavier Delamarre, Noms de lieux celtiques de l'Europe ancienne, ed. Errance, 2012, p. 50 e 323
7. ↑ Fr. Mistral, Lou Tresor dóu Felibrige, reedicion Culture Provençale et Méridionale, Raphèle-lès-Arles, 1979
8. ↑ Frank R. Hamlin, Toponymie de l'Hérault, Dictionnaire Topographique et Étymologique, Éditions du Beffroi e Études Héraultaises, 2000, p. 11
9. ↑ http://cassini.ehess.fr/cassini/fr/html/fiche.php?select_resultat=32159
10. ↑ ^10,0 et ^10,1 http://cassini.ehess.fr/cassini/fr/html/fiche.php?select_resultat=37143
11. ↑ https://fr.wikipedia.org/wiki/Saint-Gervais-Terre-Foraine

•   Portal de Lengadòc