Pau

 

• Escut : que's tracta d'armas parlantas puish que representa los paus qui son supausats batejar la vila e un paon prononciat com «Pau» en bearnés. Lo Noste Enric qu'i ei mentavut dab la letra H (peu francés "Henry") e lo nombre IV (que s'apèra Enric IV de França o Enric III Navarra) ; lo son brèç, ua carapaça de tartuga, qu'ei hicat en cap de l'escut.

 

 

Las autas armas mei ancianas que's blasonan atau :deu camp d'azur cargat tres paus d'argent, duas vacas d'aur afrontadas e d'un paon d'azur arrollant en cap e ua auta version mei anciana :d'argent cargat de tres paus de golas e d'un paon d'azur pausat suber eth deu mieitan.

• Imne: Bèth cèu de Pau, qu'ei la mei famosa canta bearnesa après Aqueras Montanhas.

Las formas ancianas que son Castrum de Pado, en 1154 (Carta de Barcelona; [qu'ei ua latinizacion : en catalan lo resultat que seré *Pau]), Castellum de Pal, au sègle XII, Palum, en 1286, Pau, en 1385, Lo pont de Pau, en 1484, Sant Martii de Pau, en 1488. La prononciacion qu'ei [ˈpaw] ^[1].

Lo nom que vieneré d'un tipe preïndoeuropèu *pal-, deu sens de «montanha arrocosa ; la forma que seré palum, analòga au latin palus, « pau » ^[2] (Dauzat e Rostaing non precisan pas s'aquera analogia supausa ua influéncia deu mot latin). Per Miquèu Grosclaude, que's cau mauhidar deus blasons e la preséncia d'un paon ([paw] en bearnés) non a pas cap valor toponimica. D'autes, com lo quite Vastin Lespin, qu'an supausat que i averé ua palencada, donc paus, au torn deu castèth; mei lo mot que seré au plurau. Pau que vien meilèeu d'ua arrasic preïndoeuropèa *pal o *bal e lo sens que seré «ròc escarpat» , çò qui convien per l'endret on lo castèth e la vila anciana son situats ^[1].

 

Pendent los purmèrs sègles, l'istòria paulina que's con·hon dab l'istòria deu son castèth, apitat peus vescomtes de Bearn entà contarotlar lo güà suu gave e qui los sons paus e bategèn la futura ciutat. Gaston Fèbus que ahortí aquesta hortalessa dens lo son projècte arquitecturau de gran endom qui acompanhè lo son saunei de bastir un Estat pirenenc. D'aqueth temps, totun, la vila qu'èra chic de causa e la capitala bearnesa b'èra Ortès.

Dab Enric II de Labrit, Pau que vadó capitala deu Reiaume de Navarra (lo navèth títol aquesit peus vescomtes de Bearn) e lo castèth que ho modernizat (dens l'estil reneishentista viengut d'Itàlia) entà arcuélher la navèra cort reiau (dab la regina Margalida de Navarra).

Qu'ei dens aqueth castèth que vadore lo Noste Enric, futur rei de França.

En 1620, dab l'integracion de Bearn dens lo reiaume de França, Pau non demorè pas sonque lo sèti deu Parlament de Navarra e que demorè estremat deus grans eveniments istorics.

 

La Revolucion e las Guèrras Napoleonianas que desvelhèn la ciutat ; en 1790, Pau que vadó capitala deu departament navèth deus Baishs Pirenèus e l'Napoleon Bonaparte que s'interessè a la ciutat paulina en decidint lo purmèr de restaurar las rueinas deu castèth e en tot bastir la rota Pau-Saragossa e lo Haràs Nacionau de Gelòs. En mei d'aquò, lo passatge de l'armada anglesa de Wellington que marquè lo començament de l'establiment d'ua comunautat britanica en cèrcas deu microclima paulin (vantat peu mètge Alexandre Taylor) e deus sons païsatges vantats peus romantics. Aquesta comunautat hèra rica qu'adaptè la ciutat au son biais de víver modèrne e modernista en favorizant, dab l'ajuda de las autoritats locaus, la bastison deu Baloard deus Pirenèus, deu casinò e deu purmèr gòlf bastit suu continent europèu.

Au començament deu sègle XX, lo medish clima paulin qu'encoratgè los hrairs Wright a apitar a Pau la purmèra escòla d'aviacion deu món.

 

• Baloard deus Pirenèus
• Barri deus Hedàs
• Casèrna Bernadòta
• Castèth de Pau
• Ostau de Bernadòta
• Parlament de Navarra
• Plaça Gramont
• Musèu de las Bèras Arts
• Funicular

• Seccion Paulina
• Pau Fotbòl Club

• Nicolas de La Grotte

1. ↑ ^1,0 et ^1,1 Michel Grosclaude, Dictionnaire toponymique des communes du Béarn, Escòla Gaston Febus, 1991, p. 304
2. ↑ Albert Dauzat, Charles Rostaing, Dictionnaire étymologique des Noms de Lieux en France, Librairie Guénégaud, reedicion 1984, p. 516, a Palasca

•   Portau de Bearn