Miralh
Un miralh (var. mirau) o rarament espelh es una superfícia reflectiva pro clara per formar un imatge. L'exemple pus simple es lo miralh plan que fòrça gents an en cò sieu. L'exemple pus ancian es l'aiga tranquilla, ont abans l'invencion del miralh las gents s'agachavan.
Dins un miralh, un fais de lutz parallèl pòt cambiar de direccion entièrament e contunhar en essent parallèl, en podent produsir aital un imatge virtual d'un objècte en la siá grandària e forma reala. Existisson tanben de miralhs concaus, ont un fais de lutz parallèl es convertit en convergent, en trobant interseccion al fòcus del miralh e distorsionant l'imatge rebatut. Los miralhs convèxes son aqueles de corbadura invertida a aquela d'un miralh concau, los que provòcan un efièch opausat.
Los primièrs miralhs consistissián en una placa polida de metal, normalament d'argent. Los miralhs modèrnes son constituits d'un jaç prim d'alumini depausat sus una placa de veire que protegís l'alumini e permet al miralh de durar mai de temps.
Istòria
[modificar | Modificar lo còdi]Los miralhs coma utisses de tocador e objècte manual foguèron fòrça emplegats dins las civilizacions egipciana, grèga, etrusca e romana. S'elaboravan totjorn amb metal brunit, generalament "crubatz", argent o bronze, a aquel procès lo se coneis pel nom de plateig. Avián forma de placa redonda o ovala, ornada ordinàriament amb gravaduras o relèus mitologics al revèrs. D'aqueles miralhs se ne consèrva encara fòrça exemplars dins qualques musèus arqueologics. Pendent la nauta Edat Mejana l'usatge del miralh èra estranha, fins qu'al sègle XIII s'inventèt la fabricacion dels de veire e de cristal de ròca sus lama metallica, sens ne quitar de bastir los de solament metal fins al sègle XVIII. Lo miralh, coma mòble d'abitacion o cambra, comença al sègle XVI, doncas que malgrat que pendent los dos sègles anteriors se citen qualques exemplars istorics èra pas fòrça coneguts e lo sieu usatge èra pauc corrent. Dins aquel sègle se presenta coma marca d'elegància e gost artistic e ocupa una plaça de tria al salon coma objècte mobil e de dimensions redusidas. Cap al sègle XVII las fabricas venecianas arriban a bastir de miralhs de granda mesura e ne servisson ençà coma objèctes singularament decoratius en salons, qu'ocupan un luòc destacat.
Lo miralh dins la cultura
[modificar | Modificar lo còdi]Lo miralh ocupa una plaça importanta dins la mitologia e las supersticions de fòrça pòbles. L'imatge que s'i rebat s'identifica sovent amb l'arma o l'esperit de la persona: d'aicí per exemple que los vampirs, còrses sens arma, s'i rebaton pas. Quand qualqu'un es a mand de daissar aquel mond, se sòl cobrir los miralhs, de paur que l'arma de l'agonizant i demòre barrada. Lo miralh s'interprèta coma una fenèstra dins lo mond dels esperits. La legenda urbana de Veronica aprofècha exemplarament aquela vision. Totun, lo mond dels esperits tend a s'imaginar coma una contrapartida especulara del dels vius. Lewis Carroll desvolopa magistralament l'idèa del miralh coma entrada dins un mond envèrs en la segonda part de las aventuras d'Alícia. Lo miralh es tanben objècte frequent de consulta: lo jutjan capable de mostrar d'eveniments e d'objèctes distants dins lo temps o l'espaci. Dins lo conte de Blancanèu, lo miralh a la facultat de parlar e respond a las questions que li pausa la mairastra. John Ronald Reuel Tolkien repren amb lo sieu celèbre miralh de Galadriel la tradicion del miralh capable de mostrar lo futur. Dins lo roman de Harry Potter e la pèira filosofala, de J.K. Rowling, apareis lo miralh OESED, que rebat pas l'imatge de qui lo contempla, mas los sieus desirs pus prigonds.