Guèrra Civila Americana

Guèrra Civila Americana
Descobridor o inventaire
Data de descobèrta
Contrari
Color
Simbòl de quantitat
Simbòl d'unitat
Proprietat de
Fondador
Compren
Data de debuta
Data de fin
Precedit per
Seguit per
Coordenadas
CivilWarUSAColl.png
Informacions generalas
Data	12 d'abriu de 1861 - 9 d'abriu de 1865
Luòc	Principalament dins lo sud deis Estats Units d'America
Casus belli	Bombardament dau fòrt Sumter
Eissida	Victòria deis Estats dau Nòrd
Belligerants
Estats Confederats d'America (Confederacion)	Estats Units d'America (Union)
Comandants
Jefferson Davis P.G.T. Beauregard Joseph E. Johnston Robert E. Lee Stephen Mallory	Abraham Lincoln Winfield Scott George B. McClellan Henry Wager Halleck Ulysses S. Grant Gideon Welles
Fòrças en preséncia
1 064 200[1]	2 803 300[1]
Pèrdas
198 524 tuats[1] 137 000 bleçats[1]	359 528 tuats[1] 275 175 bleçats [1]
Batalhas
Eveniments precursors : Bleeding Kansas Teatre orientau : Fort Sumter – Bull Run (1861) – Hampton Roads – Williamsburg – Seven Pines – Sèt Jorns – Bull Run (1862) – Antietam – Fredericksburg – Chancellorsville – Gettysburg – Wilderness – Spotsylvania – North Anna – Cold Harbor – Trevilian Station – Petersburg (1864) (lo Cratèr) – Deep Bottom – Globe Tavern – Winchester – Chaffin's Farm – Cedar Creek – Boydton Plank Road – Fort Fisher – Bentonville – Fort Stedman – Five Forks – Petersburg (1865) – Sailor's Creek – Appomatox Trans-Mississipi : Glorieta – Picacho Pass – Wilson's Creek – Lexington – Pea Ridge – Galveston – Sabine Pass – Red River – Mansfield – Pleasant Hill Teatre occidentau : Shiloh – Richmond – Corinth – Perryville – Stones River – Vicksburg (Champion Hill – Vicksburg) – Port Hudson – Chickamauga – Missionary Ridge – Peachtree Creek – Atlanta – Franklin – Nashville – Campanha de Savannah – Campanha dei Carolinas Litorau : Fort Sumter – Nòva Orleans – Baton Rouge – Donaldsonville (1862) – Port Hudson – Charleston Harbor (1863) – Fort Wagner (1863) – Grimball's Landing – Fort Wagner (1863) – Charleston Harbor (1863) – Fort Sumter (1863) – Olustee – Natural Bridge Ocean Atlantic : Hampton Road – Mobile

La Guèrra de Secession, tanben Guèrra Civila Americana, es una guèrra civila que se debanèt d'abriu de 1861 a junh de 1865. Opausèt leis Estats dau nòrd deis Estats Units d'America a un ensems d'Estats secessionistas dau sud. S'acabèt per la victòria deis unionistas e per la reïntegracion deis Estats rebèls dins l'Union.

La causa principala dau conflicte foguèt l'oposicion creissenta entre leis interès economics deis Estats dau Nòrd, industrializats e proteccionistas, e aquelei dau Sud, agricòlas e favorables au liure cambi. Aquela divergéncia se cristallizèt pauc a pauc sus la question dau mantenement de l'esclavatge qu'èra indispensable au foncionament dei plantacions sudistas.

Lei tensions aumentèron dins lo corrent deis ans 1850 fins a l'eleccion dau candidat republican abolicionista Abraham Lincoln en 1860. Considerada coma una menaça mortala per lo Sud, entraïnèt, entre genier e abriu de 1861, la secession d'onze Estats esclavagistas que decidèron de formar leis Estats Confederats d'America. Pasmens, Washington refusèt de reconóisser l'estat novèu e decidèt de mobilizar una armada per restaurar l'Union. Ansin, de combats comencèron entre lei dos camps a partir d'abriu.

Lei combats durèron mai de quatre ans. Inicialament, lo Sud aprofichèt sa tradicion militara per rebutar lei tropas nordistas, mau formadas e mau comandadas. Dins aquò, èra mens poblat e aviá una capacitat industriala fòrça inferiora a aquela de son adversari. Ansin, a partir de julhet de 1863, lei Nordistas prenguèron pauc a pauc l'avantatge. En 1864, comencèron l'invasion dau còr de la Confederacion que deguèt finalament capitular en abriu de 1865.

Lo conflicte entraïnèt la mòrt d'aperaquí un milion de personas e marquèt prefondament l'istòria deis Estats Units. Militarament vencuts e ravatjats per lei combats e lo blocus navau organizat per la flòta nordista, leis Estats dau Sud foguèron politicament marginalizats e l'esclavatge i foguèt abolit. Pasmens, en 1877 après de menaças novèlas de guèrra civila, lei populacions blancas i obtenguèron la mesa en plaça de regimes de segregacion raciala que durèron fins ais ans 1960.

La causa prefonda dau conflicte es la divergéncia d'interès qu'opausava, dempuei la formacion deis Estats Units d'America, leis Estats dau Nòrd-Èst, en cors d'industrializacion e proteccionistas, ais Estats dau Sud, agricòlas, esclavagistas e favorables au liure escambi. De tensions mai e mai grèvas apareguèron ansin dins lo corrent de la premiera mitat dau sègle XIX. Se cristallizèron pauc a pauc sus la question de l'esclavatge fins a l'eleccion d'Abraham Lincoln, cap d'un partit republican vengut ardidament antiesclavagista, qu'entraïnèt la rompedura definitiva entre lei dos camps.

En despiech de son union còntra lo Reiaume Unit durant la guèrra d'independéncia (1776-1783), lei Tretze Colonialas fondadritz deis Estats Units d'America presentavan de diferéncias importantas que venguèron pauc a pauc d'oposicions frontalas. La question de l'esclavatge, sovent presentada coma la causa premiera dau conflicte, n'èra la pus visibla mai foguèt pas necessariament la pus importanta car, en 1861, cinc Estats esclavagistas chausiguèron de demorar dins l'Union.

D'efiech, au començament dau sègle XIX, lo Nòrd s'industrializèt rapidament e desvolopèt una economia de tipe capitalista. Dirigit vèrs son mercat interior, aviá besonh d'una politica proteccionista per protegir seis usinas de la concurréncia internacionala. De son caire, lo liure cambi e leis exportacions de produchs agricòlas (principalament lo coton) èran la basa de l'economia de plantacions dau Sud.

Tre lo començament dau sègle XIX, lei tensions venguèron recurrentas. Èran liadas a l'expansion vèrs l'oèst de l'Union e a la desirança dei colons d'i importar son modèl de societat. Lei colons nordistas (Free Soilers) èran en favor d'un modèl de tenements familhaus esplechats per d'òmes liures^[2]. Lei Sudistas, au contrari, volián desvolopar son modèl de plantacion^[3]. D'oposicions politicas fòrtas apareguèron ansin entre lei dos camps.

Se cristallizèron sus la question de l'esclavatge qu'èra l'aspècte pus visible de l'oposicion. Ansin, fins ais ans 1850, lei nombres d'Estats esclavagistas e abolicionistas foguèron mantenguts egaus (compromés de 1820). Leis admissions d'Estats novèus au sen de l'Union se realizèron sus la basa d'un pareu Estat liure / Estat esclavagista. Aqueu sistèma foncionèt mai ò mens corrèctament fins a 1850 e l'adesion de Califòrnia (estat liure) car i aviá ges d'Estat esclavagista lèst a jónher l'Union. Ansin, un compromés novèu foguèt edictat : en cambi de l'intrada de Califòrnia, leis Estats dau Nòrd acceptèron desenant de restituir au Sud totei leis esclaus en fugida sus son territòri.

Aquel acòrdi escandalizèt l'opinion publica dau Nòrd, majoritàriament abolicionista, e suscitèt una fòrta maufisança dins leis Estats dau Sud. Dins lo corrent dau decenni 1850, aquela maufisança aumentèt rapidament quand apareguèron lei dificultats practicas per obtenir una aplicacion vertadiera dau tèxte.

Lo movement abolicionista foguèt l'artesan principau de l'aplicacion marrida dau compromés de 1850 dins leis Estats dau Nòrd. S'èra desvolopat pauc a pauc après l'independéncia e èra sostengut per l'arribada d'immigrants europèus, ostils a l'esclavatge, e per de movements de renaissença religiosas apareguts dins lo corrent deis ans 1840. D'inspiracion protestanta, aquelei glèisas avián una influéncia importanta au sen dei colons anglofòns. Dins lo corrent deis ans 1840, plusors condamnèron l'esclavatge e sei fidèus participèron activament a la formacion de rets clandestins d'ajuda ais esclaus en fugida.

D'efiech, lo movement abolicionista se contentèt pas d'accions moralas. Fòrça opausat au compromés de 1850, formèt de filieras destinadas a escondre leis esclaus en fugida e a leis ajudar durant son viatge vèrs Canadà. Menèt tanben una ofensiva sus lo plan culturau onte lo roman La cabana de l'oncle Tom rescontrèt un succès important en atacant violentament l'esclavatge. Utilizèt tanben – sensa succès – lei mejans ofèrts per la justícia estatsunidenca (afaire Dred Scott).

Enfin, leis abolicionistas portèron la question sus la scèna politica onte prenguèt l'avantatge a la fin deis ans 1850. Lo partit republican li apondèt son sostèn e lo partit democrata se devesiguèt a prepaus de la question entre Nordistas e Sudistas. En 1860, aquela division entraïnèt la nominacion de dos candidats democratas a l'eleccion presidenciala. Lo contèxte politic venguèt alora fòrça favorable ais abolicionistas car lo candidat republican, Abraham Lincoln, èra un antiesclavagista.

D'un biais generau, lo Sud èra conscient de sa feblesa a respèct dau Nòrd e menèt plusors accions politicas per mantenir son mòde de vida. En particular, sa classa politica revendiquèt la legalizacion de l'esclavatge sus tot lo territòri estatsunidenc, la conquista d'un empèri coloniau en Cuba ò en America Centrala ò l'importacion novèla d'esclaus dempuei Africa. D'intellectuaus sudistas s'inspirèron tanben de la teoria marxista per escriure de justificacions de l'esclavatge basadas sus de consideracions racistas e economicas.

Lei captaus sudistas adoptèron pereu de metòdes pus dirèctes. Ansin, en Kansas, territòri fòrça partejat entre partisans e adversaris de l'esclavatge, mandèron de grops armats per sostenir son ponch de vista. L'intensitat dei trèbols inquietèt lo govèrn centrau qu'adoptèt en 1854 una lèi permetent ai colons sudistas d'organizar un vòte – largament trucat – en favor de sa causa. Pasmens, aqueu resultat escandalizèt l'opicion publica dau Nòrd e agravèt lei desacòrdis. Ansin, dins aquel Estat, d'escaramochas opausèron lei dos camps de 1854 a 1861, entraïnant la mòrt d'un centenau de personas (Bleeding Kansas).

Aquelei combats escandalizèron mai l'opinion publica dau Nòrd e la situacion s'agravèt. En 1857, lo compromés de 1850 foguèt annulat, çò que laissèt lo Sud en fàcia de la poissança demografica e economica dau Nòrd. De mai, la classa politica nordista comencèt de revendicar l'adopcion de mesuras economicas favorablas ais industrias dau Nòrd, coma l'adopcion de proteccions doanieras, que representavan per lo Sud una menaça pus grèva que l'abolicion de l'esclavatge.

Lo detonator de la crisi entre lo Nòrd e lo Sud foguèt l'eleccion presidenciala de 1860 e la victòria d'Abraham Lincoln. Foguèt facilitada per la division dau camp democrata que presentava un candidat nordista e un candidat sudista. Ansin, Lincoln poguèt ganhar l'escrutinh amb solament 39,7% dei sufragis exprimits.

Au Sud, èra percebut coma una menaça mortala en causa de declaracions ancianas còntra l'esclavatge. De mai, èra fòrça sostengut per lo camp abolicionista qu'esperava aprofichar son eleccion per obtenir un vòte definitiu còntra l'institucion particulara^[4]. En realitat, Lincoln èra subretot preocupat per lo mantenement de l'Union e èra lèst a de compromés sus la question de l'esclavatge. Pasmens, voliá impausar de tarifas doanieras proteccionistas.

Dins lo contèxte de tensions exacerbadas de decembre de 1860, lei temptativas de negociacions mau capitèron. Leis Estats dau Sud aprofichèron lo relambi de tres mes entre l'eleccion e la presa de foncion dau president per proclamar sa volontat de quitar l'Union. Lo premier foguèt la Carolina dau Sud que votèt la secession tre lo 20 de decembre. Foguèt imitada, en genier e en febrier de 1861, per sièis autreis Estats dau Sud qu'èran tanben dependents deis exportacions de coton.

Leis Estats secessionistas formèron una union novèla que portèt lo nom d'Estats Confederats d'America. Sa creacion foguèt proclamada lo 4 de febrier de 1861 per lei representents de la Carolina dau Sud, de Mississipí, de Florida, d'Alabama, de Georgia, de Loïsiana e de Tèxas. Jefferson Davis, senator democrata que s'èra opausat a la secession, ne'n venguèt president. La capitala foguèt inicialament installada a Montgomery en Alabama avans d'èsser desplaçada a Richmond.

La Confederacion creèt de fòrças armadas en febrier per se protegir còntra una ataca dau Nòrd. D'efiech, en març de 1861, après la revirada d'una conferéncia amb de delegats dau Sud, lei Republicans e Lincoln refusèron d'acceptar la secession. Militarament, lo ponch pus sensible èra Fort Sumter, pichona fortificacion situada dins lo territòri confederadat. Èra tenguda per una garnison nordista que refusava d'evacuar. Lo 12 d'abriu, lei Sudistas decidèron de bombardar l'endrech. Tres jorns pus tard, Lincoln aprofichèt lo combat per començar una guèrra vertadiera e ordonèt la creacion d'una armada de 75 000 òmes per protegir l'Union e matar la rebellion.

Aquò entraïnèt la secession de quatre Estats suplementaris (Virgínia, Carolina dau Nòrd, Arkansas e Tennessee). En revènge, après d'esitacions, leis autreis Estats esclavagistas (Delaware, Maryland, Missorí, Kentucky) demorèron dins l'Union. Pasmens, en Missorí e Kentucky, la situacion politica èra instabla car lei partisans dau Nòrd e dau Sud i èran a s'afrontar. Per assaiar de demorar en fòra dau conflicte, Kentucky proclamèt sa neutralitat.

Tre lo començament de la guèrra, lo Nòrd èra en posicion pus favorabla que son adversari. D'efiech, dispausava d'una populacion pus importanta (32 milions d'abitants còntra 9,1^[5]), aviá lo contraròtle de 90% dau potenciau industriau dau país, aviá la possession de 96% dei naviris de guèrra e èra considerat coma lo govèrn legitim deis Estats Units per lo rèsta de la comunautat internacionala.

De son caire, lo Sud dispausava de soudats e d'oficiers pus competents car la màger part dei militars estatsunidencs èran originaris dau Sud^[6]. Ansin, poguèt se fisar de tropas de melhora qualitat fins a la fin dau conflicte. Dins aquò, aquel avantatge venguèt rapidament limitat a respèct de la massa demografica dau Nòrd que poguèt formar rapidament una armada pus nombrosa e realizar lo blocus dei litoraus confederats^[7][8].

La premiera annada de la guèrra veguèt gaire d'operacions terrèstras importantas e lei combats se limitèron subretot a d'escaramochas frontalieras implicant de fòrças de solament quauquei miliers d'òmes. L'unica batalha vertadiera aguèt luòc, sus lo frònt orientau, lo 21 de julhet a Bull Run onte 34 000 Sudistas (Beauregard e Johnson) arrestèron una ataca menada per 35 000 Nordistas (McDowell). Batuda, l'armada federala se retirèt vèrs lo nòrd onte lo generau McClellan foguèt cargat de la tornar organizar.

A l'oèst, l'enjòc principau dau començament de la guèrra foguèt lo contraròtle de Missorí e de Kentucky qu'èran a esitar sus lo camp de jónher. En particular, Kentucky, devesit entre un governador favorable a la Confederacion e de parlamentaris desirós de demorar dins l'Union, aviá proclamat sa neutralitat.

Lo sòrt de Missorí foguèt rapidament reglat per un brèu combat que se debanèt a Boonville lo 17 de junh de 1861. Lei partisans de la Confederacion i foguèron batuts e deguèron abandonar la direccion politica de l'Estat. Se de movements de guerilha i demorèron actius durant tota la guèrra, aquò empediguèt lei Sudistas d'utilizar sei ressorsas e d'establir lo liame amb lei territòris proesclavatges situats mai au nòrd.

En Kentucky, la situacion evolucionèt a partir de setembre quand lei Sudistas e lei Nordistas ne'n comencèron l'invasion. Lei parlamentaris aprofichèron la situacion per proclamar lo sostèn de l'Estat a l'Union mai lei partisans dau Sud formèron un govèrn rivau. Lei doas armadas i ocupèron divèrsei posicions, principalament lòng dei camins de fèrre. En genier de 1862, lei batalhas de Middle Creek e Mill Springs permetèron ais Unionistas de renfòrçar sa preséncia dins la mitat orientala de l'Estat.

Entre febrier e junh de 1862, tres armadas nordistas ataquèron lòng de Mississipí e capitèron de prendre lo contraròtle dei rius Tennessee e Cumberland onte lei Sudistas èran a assaiar de bastir de defensas. Pasmens, mau capitèron d'aprofichar sei succès per avançar pus prefondament en direccion dau territòri confederat.

La premiera partida d'aqueleis ofensivas foguèt relativament aisada car visèt la vau de Tennessee. En causa de la neutralitat de Kentucky, lei Confederats avián pas poscut i establir de linhas solidas a temps. De mai, lo fòrt sudista principau de la region (Fort Henry) èra enceuclat per de vengudas deis aigas. Aquò permetèt a una esquadra nordista de bombardar la posicion que capitulèt lo 6 de febrier. Après aquela victòria, lei tropas dau generau Grant (25 000 òmes) ataquèron Fort Donelson (16 000 òmes) qu'èra cargat de contraròtlar la circulacion fluviala lòng de Cumberland. Enceuclats, lei Sudistas assaièron d'abandonar la posicion mai, franc de la cavalariá de Nathan Bedford Forrest, tota la garnison deguèt se rendre lo 16 de febrier.

Aquelei victòrias nordistas inquietèron lo comandament sudista que mandèt de renfòrç dins la region. En abriu, lei generaus Johnston e Beauregard (45 000 òmes) ataquèron per suspresa lei fòrças dei generaus Grant e Buell (65 000 òmes) a Shiloh dins lo sud-oèst de Tennessee. Après dos jorns de combats saunós, deguèron se retirar vèrs lo sud lo 7 d'abriu. Foguèron pas perseguits car l'amplor dei pèrdas subidas aviá espaventat lei caps nordistas. Pasmens, lei venceires poguèron ocupar Corinth lo 10 de junh.

A la prima de 1862, lo generau McClellan, sota la pression dau president Lincoln, deguèt acceptar de mandar l'armada de Potomac còntra lei Confederats^[9]. Son plan èra d'utilizar la superioritat navala unionista per desbarcar son armada a Port Monroe e d'avançar vèrs la capitala enemiga per la peninsula de Virginia.

L'operacion comencèt lo 17 de març amb lo desbarcament de 112 000 òmes. Pasmens, lo generau McClellan èra sovent indecís e imaginava la preséncia de fòrças sudistas qu'existissián pas. De son caire, lo comandament sudista reagiguèt rapidament. Capitèt de retirar l'armada Jackson de la region de Washington après una campanha victoriosa de tres setmanas còntra tres armadas sudistas (Valley campaign) e d'establir de linhas defensivas solidas per empachar l'avançada de son adversari. Lei fòrças dau generau Lee (95 000 òmes) capitèron d'arrestar lei progrès nordistas a la batalha de Seven Pines (31 de mai - 1^èr de junh).

A partir dau 25 de junh, lei Secessionistas menèron una tiera de còntraofensivas (batalha dei Sèt Jorns) que s'acabèron lo 1^èr de julhet amb la desfacha de l'armada federala, obligada de se retirar vèrs l'oèst. Lei pèrdas èran importantas per lei dos camps (23 000 per lei Nordistas, 30 000 per lei Sudistas) mai lei doas armadas comencèron rapidament de preparar d'autreis operacions sus aqueu frònt.

La presa de la Nòva Orleans per lei Nordistas, lo 1^èr de mai de 1862, foguèt un dei succès majors de l'Union durant la premiera partida de la guèrra. La batalha ela meteissa durèt gaire car la garnison confederada èra tròp pichona per resistir ai tropas de l'amirau Farragut. Se limitèt a la presa dei fòrts principaus de la vila que resistiguèron dau 18 au 28 d'abriu. Aquela victòria permetèt a l'Union d'ocupar la vila pus importanta de la Confederacion e de copar lo sud de Mississipí, çò que permetèt en 1863 de rompre l'unitat dei territòris sudistas après la presa de Vicksburg.

En julhet, sus lo frònt orientau, lo generau Lee decidèt d'esplechar sa victòria dins la peninsula de Virginia per atacar Washington. En despiech d'una inferioritat numerica marcada (48 500 òmes còntra 75 000), ataquèt dins lo nòrd de Virgínia. I enregistrèt una victòria importanta còntra l'armada dau generau Pope a la segonda batalha de Manassas (28-30 d'aost de 1862) onte son adversari perdiguèt 14 000 òmes còntra 7 000 per lei fòrças sudistas. Au 1^èr de setembre, lei fòrças nordistas èran obligadas de se retirar vèrs Washington onte McClellan (87 000 òmes) deguèt prendre lo comandament dirèct deis operacions.

De son caire, lei Sudistas passèron Potomac e bloquèron 14 000 soudats de l'Union a Harpers Ferry. Après tres jorns de combat, la garnison capitulèt lo 15 de setembre. Pasmens, gràcias a sa superioritat numerica, McClellan capitèt de blocar Lee a la saunosa batalha d'Antietam (17 de setembre) onte lei dos camps perdiguèron mai de 10 000 òmes. Un còp de mai, lei Nordistas assaièron pas de perseguir l'armada sudista en retirada vèrs Virgínia.

En parallèl deis operacions de Lee còntra Washington, la Confederacion mandèt doas còntraofensivas d'amplor sus lo frònt occidentau. Èran dirigidas vèrs la vau septentrionala de Mississipí qu'èra estada perduda au començament de 1862. Durèron de junh de 1862 a genier de 1863 e s'acabèron per una revirada sudista.

La campanha confederada pus importanta foguèt dirigida per lo generau Bragg (56 000 òmes). Numericament inferior ai fòrças dau generau Buell, lo cap sudista devesiguèt sei fòrças. Lo grop mens important, comandat per Sterling Price e Earl Van Dorn, foguèt cargat de trebolar la concentracion de tropas menadas per Grant que voliá atacar l'importanta posicion de Vicksburg. Mai a l'èst, lo còrs principau aprofichèt la ret ferroviària locala per se desplaçar rapidament e rompre lei linhas d'avitalhament nordistas.

Pasmens, toteis aqueleis atacas foguèron arrestadas. A l'oèst, Grant destaquèt una armada dirigida per lo generau Rosecrans que resistiguèt victoriosament ais assauts confederats a Iuka (19 de setembre) e a Corinth (3-4 d'octòbre). A l'èst, de combats a l'entorn de Batalha de Perryville (8 d'octòbre) permetèt ai Nordistas de tornar prendre sei vias logisticas.

Après aquelei combats, Buell foguèt remplaçat per Rosecrans que tornèt organizar sei tropas per atacar vèrs lo sud. La batalha decisiva aguèt luòc a Stones River (31 de decembre de 1862 - 2 de genier de 1863) onte lei dos camps perdiguèron mai de 12 000 òmes. Dins aquò, aquelei pèrdas obliguèron lei Sudistas de se retirar vèrs lo sud e d'abandonar definitivament lo nòrd de Mississipí.

Après lei combats murtriers d'Antietam, lo frònt orientau conoguèt un periòde suau. Dins aquò, Abraham Lincoln remplacèt McClellan per lo generau Ambrose Burnside (122 000 òmes) e li ordonèt d'atacar sensa esperar mai. Orientèt son ofensiva vèrs Fredericksburg mai de problemas d'organizacion alentiguèron son assaut. Lee (79 000 òmes) poguèt donc preparar de defensas solidas qu'arrestèron totei leis atacas nordistas menadas entre lo 11 e lo 15 de decembre. Leis Unionistas i perdiguèron 12 500 òmes còntra 5 500, entraïnant un començament de crisi politica a Washington.

Tre lo començament de la guèrra, lo Nòrd assaièt d'asfixiar l'economia de son adversari gràcias a sa superioritat navala. Pasmens, lei premiereis annadas dau blocus donèron pauc de resultats amb mens d'un naviri sus dètz interceptat. De mai, la superioritat maritima de la flòta unionista foguèt de còps victoriosament contestada per lo Sud coma a la batalha de Hampton Roads (8-9 de març de 1862).

Après lei combats de 1861-1862 dins la vau de Mississipí e la pèrda de la Nòva Orleans, lei Sudistas èran afeblits sus lo frònt occidentau. En particular, lei Nordistas avián la possibilitat d'atacar lo rèsta de la vau per copar lo territòri sudista e isolar Tèxas. Per empedir aqueu scenari desfavorable, lei Confederats avián fortificat Vicksburg e lo generau John C. Pemberton i dispausava d'una armada importanta (40 000 òmes) e d'una artilhariá nombrosa. De mai, la vila èra ben protegida per de paluns e de rius malaisats de passar.

Per l'atacar, lo generau Grant reuniguèt 77 000 òmes sostenguts una flòta fluviala. De decembre de 1862 a abriu de 1863, enregistrèt gaire de progrès car lei Sudistas utilizèron d'un biais eficaç lei diferentei barrieras naturalas per l'arrestar. Pasmens, lei 29 e 30 d'abriu, Grant capitèt de desbarcar una importanta fòrça au sud de la vila dins lo pòrt de Bruinsburg. Aquò li permetèt de surprendre son adversari, durament batut a Champion Hill (16 de mai). Aquela victòria durbiguèt lo camin vèrs Vicksburg que son sètge comencèt lo 18 de mai. La garnison i resistiguèt violentament mai deguèt finalament capitular lo 4 de julhet.

Aquela batalha foguèt lo premier succès decisiu de l'Union durant la guèrra. Lei Sudistas, ja en inferioritat numerica sus totei lei frònts, i subiguèron de pèrdas fòrça importantas (38 000 òmes còntra 10 000). Pasmens, per elei, lo pus grèu èra la possibilitat ofèrta ai Nordistas d'ocupar tota la vau de Mississipí.

Sus lo frònt orientau, Burnside foguèt remplaçat en genier de 1863 per lo generau Joseph Hooker. Lo cap novèu de l'armada de Potomac (134 000 òmes) aviá una superioritat numerica clara sus lo generau Lee (60 000 òmes). Gràcias a un movement audaciós, capitèt de surprendre lei Sudistas. Pasmens, mau capitèt d'esplechar son avantatge e Lee capitèt de lo rebutar a la batalha de Chancellorsville (27 d'abriu - 6 de mai).

Après sa victòria de Chancellorsville, Lee (75 000 òmes) decidèt de tornar atacar Washington amb un movement virant au nòrd de la capitala federala. Se turtèt au generau Meade (104 000 òmes) que remplacèt Burnside lo 28 de junh. La batalha decisiva de la campanha se debanèt a l'entorn de Gettysburg. Combat pus saunós de la guèrra amb mai de 23 000 soudats perduts per cada armada, s'acabèt per una victòria defensiva dei Nordistas.

Lei Sudistas capitèron de se retirar e Meade foguèt durament criticat per Lincoln per son inaccion après sa victòria. Pasmens, lo succès de Gettysburg foguèt fòrça important per l'armada federala car privèt Lee de l'iniciativa sus lo frònt orientau. Ansin, après una darriera brèva ofensiva vèrs Bristoe (13 d'octòbre - 7 de novembre), lo cap sudista deguèt adoptar una estrategia defensiva qu'anava menar a la desfacha finala de la Confederacion.

Durant la segonda partida de l'annada 1863, lei combats principaus se debanèron sus lo frònt occidentau. Una premiera campanha, centrada a l'entorn de Tullahoma, opausèt l'armada nordista de Rosecrans (60 000 òmes) ai tropas sudistas de Bragg (45 000 òmes) dau 24 de junh au 4 de julhet. S'acabèt per una victòria federada mai lei Confederats poguèron s'escapar sensa subir de pèrdas vertadieras. Ansin, quand Rosecrans assaièt de perseguir son ofensiva, foguèt durament batut a Chickamauga (18-20 de setembre).

Pasmens, a partir d'octòbre, Grant acabèt de tornar organizar son armada e quitèt Vicksburg per atacar a son torn Bragg. En mai d'aquò, recebèt lo comandament de tot lo frònt occidentau. Poguèt ansin reünir 72 500 òmes còntra lei 49 000 de son adversari. Ataquèt en direccion de Chattanooga onte de combats violents aguèron luòc entre lo 21 de setembre e lo 25 de novembre. Finalament, Bragg deguèt abandonar Tennessee.

En març de 1864, Abraham Lincoln fisèt lo comandament de l'armada de l'Union au generau Grant. A respècte de sei predecessors, chausiguèt d'atacar lo potenciau uman de l'armada de Lee. Sensa se preocupar dau chaple, ordonèt d'ofensivas saunosas qu'entraïnèron de pèrdas importantas dins cada armada. Pasmens, lei Sudistas avián pas lei ressorsas per lei remplaçar e Lee foguèt rapidament reduch a la defensiva^[10]. L'objectiu de Grant èra Richmond.

Dins aquò, la superioritat tactica de Lee li permetèt d'empachar una avançada dirècta la capitala confederada. Lo periòde entre lo 5 de mai e lo 18 de junh de 1864 veguèt donc l'armada sudista enregistrar una tiera de succès defensius : Wilderness (5-7 de mai), Spotsylvania (10 de mai), North Anna (23-26 de mai), Cold Harbor (3 de junh), Malvern Hill (12-16 de junh) e Petersburg (18 de junh). Durant aquela ofensiva, Grant assaièt sensa succès de contornejar la resisténcia sudista. Se formèt pauc a pauc un frònt continú au nòrd, a l'èst e au sud de la capitala confederada. La vila de Petersburg ne'n venguèt la clau de vòuta e subiguèt un sètge saunós que durèt fins au 25 de març de 1865.

La vau de Shenandoah èra una zòna agricòla importanta per lo Sud que foguèt atacada per lei Nordistas a partir de mai de 1864. Pasmens, leis asalhidors se turtèron a de còntra-ofensivas audaciosas qu'alentiguèron la conquista de la region e que menacèron, brèvament, Washington.

La premiera partida de la campanha se debanèt entre lo 15 de mai e lo 18 de junh. Après una avançada importanta vèrs lo sud, lo generau federat Hunter (16 000 òmes) foguèt batut per lo generau Early (14 000 òmes). Après sa victòria, Early menèt una incursion prefonda còntra lo territòri de l'Union. En julhet, menacèt Washington e foguèt arrestat dins la banlèga de la capitala (Fort Stevens, 11-12 de julhet). Capitèt de se retirar vèrs lo territòri sudista mai, lòng d'aqueu trajècte, foguèt atacat per lo generau Sheridan. Après divèrsei combats, foguèt batut a Cedar Creek (19 d'octòbre).

Aquela victòria permetèt ais Unionistas d'empedir una novèla incursion secessionista vèrs lo nòrd e de destrurre la basa economica de la vau. A la fin de l'annada, la region aviá tota importància e lei doas armadas i laissèron un pichon grop d'unitats dins lo sector. La màger dei còrs de Sheridan e d'Early jonhèron lei fòrças de Grant e de Lee a l'entorn de Richmond e de Petersburg.

Dins lo corrent de 1864, lo blocus navau dau Sud venguèt una realitat efectiva. Lo darrier pòrt secessionista encara en activitat, Mobile, foguèt blocat après una lònga batalha que durèt dau 2 au 23 de julhet. Aquò entraïnèt de carestiás grèvas dins lo Sud que conoguèt un ivèrn 1864-1865 catastrofic. De mai, èra d'ara endavant privat dau revengut de seis exportacions de coton, çò qu'entraïnèt l'afondrament totau de son economia.

En mai de 1864, Grant decidèt de tornar activa lo frònt occidentau. I formèt una importanta armada que son comandament foguèt fisat a William T. Sherman (112 000 òmes). Son objectiu èra d'atacar lei territòris au sud de Richmond afin d'agravar la crisi economica que tocava la Confederacion. Per aquò, sei tropas recebèron l'òrdre de pilhar lei regions ont anavan passar. En fàcia, lei defensas sudistas èran dirigidas per lo generau Johnston (79 000 òmes).

L'ofensiva comencèt en mai. Lei Sudistas foguèron pauc a pauc rebutats vèrs Atlanta e Johnston foguèt remplaçat per John Bell Hood, jutjat pus agressiu. Sota sa direccion, lei Confederats menèron plusors atacas murtrieras. Pasmens, aquò empediguèt pas lei Nordistas d'atacar Atlanta que foguèt ocupada lo 2 de setembre après un sètge de plusors setmanas. Après aquela victòria, Sherman chausiguèt d'avançar fins a l'ocean e de prendre lo pòrt de Savannah (21 de decembre). Durant aquela campanha, son armada destruguèt lo teissut economic sudista.

De son caire, Hood assaièt d'atacar lei linhas d'avitalhament nordistas en Tennessee. Son ataca comencèt lo 18 de setembre e durèt fins au 27 de decembre. Lo cap sudista enregistrèt plusors succès mai son temperament agressiu entraïnèt de pèrdas catastroficas. Finalament, son armada foguèt durament batuda a la batalha de Nashville (15-16 de decembre) e lei subrevivents se retirèron en Virginia onte foguèron integrats a l'armada de Lee.

Au començament de 1865, la posicion de Lee a l'entorn de Richmond e de Petersburg venguèt fòrça malaisada de tenir. D'efiech, l'afondrament economic dau Sud entraïnèt una multiplicacion dei desercions e de dificultats recurrentas per avitalhar lei tropas. Pus grèu, lei tropas de Sherman comencèron d'atacar sei linhas a partir dau sud. Enfin, de renfòrç permetèron a Grant de contornejar lo ferrolh de Petersburg. Lo 1^èr d'abriu, lei Nordistas desbordèron lei defensas sudistas a la batalha de Five Forks. Lee abandonèt lo perimètre de Richmond e assaièt alora de se retirar vèrs la Carolina dau Nòrd. Pasmens, foguèt ragantat a Appomatox onte deguèt capitular lo 9 d'abriu amb 28 000 òmes.

Après aquela desfacha, leis autreis armadas secessionistas capitulèron pauc a pauc. Joseph E. Johnston capitulèt a son torn lo 18 d'abriu amb 15 000 òmes. Lo 10 de mai, lo president Davis, qu'èra a assaiar de s'enfugir vèrs lo sud per i tornar formar un govèrn, foguèt capturat. Aquelei reviradas entraïnèron la capitulacion deis armadas cargadas de la proteccion dei territòris occidentaus de la Confederacion – qu'avián victoriosament defendut Tèxas en 1864 a Mansfield – dins lo corrent dei mes de mai e de junh. Enfin, lo darrier corsari sudista liurèt son naviri au Reiaume Unit lo 6 de novembre.

La guèrra entraïnèt probable la mòrt d'un milion de personas, siá 3% de la populacion estatsunidenca de 1860. Lo bilanç militar es relativament ben conegut gràcias ai registres tenguts per lei dos camps. Oscilla entre 600 000 e 840 000 soudats tuats. Lei chifras oficialas dau govèrn estatsunidenc dònan 359 500 mòrts dins lei rengs nordistas e 289 000 au sen dei tropas sudistas.

Lei pèrdas civilas son en revènge fòrça mau conegudas. Lei combats tuèron aperaquí 50 000 personas segon leis estimacions governamentalas. Lo rèsta es pus malaisat de comptar car lei victimas foguèron tuats per de malautiás ò de carestiás. Pasmens, lo Sud foguèt pus tocat car lo Nòrd i ataquèt dirèctament lei condicions de vida de la populacion a partir de 1864.

La reïntegracion deis Estats dau Sud au sen de l'Union foguèt un procès progressiu que durèt fins ais ans 1870-1880. Es dich Temps de la Reconstruccion (Reconstruction Era).

En fòra dei pèrdas umanas, la premiera consequéncia de la guèrra foguèt l'acreissament de l'escart economic entre lo Nòrd e lo Sud. D'efiech, la guèrra entraïnèt la destruccion totau dau teissut economic dau Sud e renforcèt, au contrari, l'industria dau Nòrd.

La disparicion pus visibla foguèt aquela dau sistèma de plantacions que s'afondrèt en causa dei blocus sus leis exportacions de coton^[11]. Leis infrastructuras e l'industria, ja pauc desvolopadas en 1860, èran tanben largament destruchas e plusors vilas importantas, coma Charleston, èran en roïna. La classa mejana èra tanben durament tocada amb la pèrda de 40% de l'aver e la mòrt d'un quart de la man d'òbra blanca, çò que creèt de problemas recurrents per trobar de trabalhaires qualificats.

Ansin, en 1865, lo Sud podiá plus rivalizar economicament amb lo Nòrd qu'èra vengut l'unic centre de la poissança estatsunidenca. Seis interès foguèron donc sacrificats e plusors Estats secessionistas conoguèron un lòng periòde de pauretat que durèt fins a la segonda mitat dau sègle XX.

La consequéncia sociala pus importanta foguèt la transformacion de la question raciala dins leis Estats dau Sud e la mesa en plaça de la segregacion raciala. D'efiech, en 1865, lei Sudistas aprofichèron la presidéncia dau moderat Andrew Johnson^[12] – que remplacèt Lincoln après son assassinat – per adoptar de « còdis negres » que privan lei Negres de la màger part de sei drechs politics, sociaus e economics^[13].

Aquò cambièt totalament entre 1866 e 1877 amb la presa dau poder per lei republicans radicaus que sostenguèron lei drechs dei Negres per afeblir mai lo Sud tradicionau. Durant aqueu periòde, lei Negres aguèron donc de drechs politics vertadiers e plusors parlamentaris negres, compres de senators, foguèron elegits. Aquò entraïnèt l'emergéncia de violéncias de part dei populacions blancas. En particular, favorizèt la formacion dau Ku Klux Klan que foguèt enebit per Ulysses S. Grant – vengut president deis Estats Units en 1869.

Dins lo corrent deis ans 1870, lei democratas sostenguèron lei revendicacions dei Sudistas per tornar prendre lo poder. En 1877, lei Republicans, afeblits après l'eleccion de 1876^[14], foguèron finanalent obligats d'acceptar sei demandas. En cambi de la reconeissença de la victòria de son candidat – qu'aviá ganhat l'eleccion gràcias au desplegament de l'armada dins certaneis Estats tròp favorables ai democratas – acceptèron la fin de l'ocupacion militara dau Sud, l'annulacion dei drechs concedits ai Negres e l'abandon dei politicas de distribucion de tèrras. Ansin, foguèt instaurada lei basas de la segregacion raciala que demorèt en vigor dins leis Estats dau Sud fins ais ans 1960.