Brama

Brama (devanāgarī : ब्रह्मा)^[1] es lo dieu creator-demiurg de l'indoïsme, lo primièr membre de la Trimurti, la trinitar de las deïtats indoas máger. Los autres membres son Vishnó e Shiva^[2]. Sarasvati es sa shakti, son energia, son esposa. Sa montura vahana es un hamsa, una auca o un cigne. Sa color es lo roge. Es pas mencionar dins los Veda, mas sonque a partir de las Bramana^[3], e es fòrça present dins lo Mahabarata, loRamayaṇa e los Puraṇa. Es una personificacion de la nocion abstracha de braman^[3].

Braman interven solament de biais ocasional dins los afars dels dieus, e ecara mai rarament dins aquesta dels mortals. Es considerat coma lo paire de Darma e Atri. Brama viu Bramaputra, una ciutat situada sul mont Meru.

Sa vida dura 36000 de sos jorns (cent de sans annadas), cadun valent unes 8,64 miliards d'annadas dels mortals (veire Mesura vedica del temps). Brama es un agent del Braman, lo « Se Suprèma » de l'indoïsme.

Aqueste dieu es un deus otiosus^[4] : quitament s’es lo Creator de totas las creturas vivantas, i a pas qu’unes temples li essent totalament dedicats, a Pushkar al Rajasthan, a Kumbakonam, a Thirupattur e Pondicheri al Tamil Nadu^[5], e a Thirunavaya al Kerala^[6].

Dins lo canon bodic, Brama aparéis dins diferents racontes coma un personatge important^[3].

Es tradicionalament representat amb quatre tèstas enquatre brasces. Caduna de las tèsta recita un dels quatre Veda. Aquestas quatre caras, segon unes vedantins, representan tanben lo foncionament de la quita personnalit (antacarana) qu’es facha de las pensadas. I a la ment (manas), l'intellècte (bodi), l'ego (ahamacara), e la conciéncia condicionada (citta). Aqueste simbòl de las quatre vias de foncionament de la pensada; son las manifestacions de la consciéncia flosca^[7]. Tanben pòdon representar los quatre punts cardinals, los quatre Vedas, los quatre yuga, etc.^[8]

Ses mans tenon:

1. un pòt que la canèla es utilizada per crear la vida nomenada kamaṇḍalu,
2. una akṣamālā, un rosari,
3. un libre (pustaka) representant lo tèxte dels Veda,
4. una o doas còças sacrificialas, sruk e/o sruva^[9].

Sas quatre tètas s'explican per la legenda seguenta: alara qu’èra a crear l'univèrs, Brama engendrèt una deïtat femna nomenada Shatarūpā (IAST: Śatarūpā), aquesta de las cent formas supèrbas, tanben nomenada Sarasvatī^[10]. Brama se n’enamora sul pic. Śatarūpā se desplaçava alara dins nombrosas direccions per crosar pas l’agach insistent de Brama. Mas, ont qu’anèsse, Brama se creava una tèsta per poder contunhar a la veire. A la fin, n’aguèt cinc, una per cada direccion cardinala e una per mirar al dessús.

Dins l’objectiu de contrarotlar lo dieu, Shiva copa la tèsta de n’aut, mas quand aprenguèt que Śatarūpā èra filha de Brama, decidiguèt qu’èra inconvenent per el de n’èsser obsedat e decretat qu'i auriá pas de luòc ont seriá venerat. En efièch, sols Vishnó - o sos avatars - e Shiva contunhan a èsser veneratd alara que Brama es gaireben ignorat; possedís sonque unes temples a li dedicar, a Pushkar per exemple, tanben a Pondicheri. Dempuèi l’incident, Brama recita los quatre Veda en peniténcia.

Segon sos atributs, es present dins los tèxtes e los comentaris jos de noms diferents^[11]:

• Iranyagarbha : quand es dins son atribucion de creator, d’uòu inicial
• Prajâpati : Senhor de tot çò que viu^[12]
• Brihaspati: Grand mèstre (dins son atribucion de preceptor dels Devas)
• Vîrâj : lo lusent^[13]
• Aja : lo,non nascut (çò que correspond a sa qualitat de s'engendrar a partir d’esperse)^[14]
• Âdikavi : lo primier poèta^[15]
• Svayambhû : l'autoengendrat^[10]
• Lokesha : lo mèstre del mond^[10]

Dins lo bodisme, Brama es pas considerat coma lo creator del mond mas coma lo rei dels dieus; es, coma tota creatura fòra dels bodas e dels arat, somes al cicle del saṃsāra. Segon Jean Delumeau : «Pel Boda, l'idèa de Brahma-Creator es dangierosa, entre autre qu'engendra de teorias e de practicas erronèas, que pòdon pas menar a la liberacion de l'individú. [...] Los tèxtes canonics [...] utilizan sovent lo quita nom de Brama o Maha-Brama coma un adjectiu qualificatiu per designar de poderoses Brama qu’abitan dins las Esfèras subtilas. Aquestes an un nivèl esperitualament plan inferior a aqueste d'un Boda e d'un arant^[16]».

Brama apareis dins diferents tèxtes del canon bodic^[3]. Per exemple, Shakyamuni, après aver atenh l'illuminacion, l'espelida, esita a ensenhar al mond una doctrina tan subtila. Brama interven alara per lo convéncer d'ensenhar, qu’unes seràn pro savis per comprene un tal ensenhament.