Sègle XIV abC

Sègle XIV : dins lo nòrd de Mesopotamia, emergéncia progressiva d'una poissança importanta a l'entorn d'Assur. Menant d'incursions regularas vèrs lo sud, afebliguèron pauc a pauc la posicion de Babilònia dins la region.
Sègle XIV : en Mesoamerica, data probabla dau premier usatge de favas de cacau per produrre una bevenda fermentada.
v. 1368 : començament d'una guèrra entre leis Ititas e Mitanni. Prenguèt Alèp e i establiguèt un estat vassau (→ 1360).
v. 1366 : presa d'Ugarit per leis Ititas. Dins aquò, la vila gardèt sei liames comerciaus amb Egipte.
1366-1330 : rèine d'Assur-Uballit I^èr en Assiria. Aqueu periòde veguèt una aumentacion considerabla de la poissança assiriana. En particular, estendiguèt son influéncia en Mitanni e en Babilònia (→ 1332).
v. 1360-1354 : après sa revirada de 1368 avC còntra leis Ititas, lo rèi Tushratta de Mitanni reüniguèt una importanta coalicion (Mitanni, Alèp, Alalakh, Qatna, Qadesh e Damasc) per rebutar seis adversaris vèrs lo nòrd. Ugarit demorèt en fòra de l'aliança e se favorizèt puslèu leis Ititas. Aquelei darriers susprenguèron lei coalizats gràcias a de movements inesperats e prenguèron Alèp, Washshukanni e Karkemish. Aquò afebliguèt grèvament Mitanni que venguèt un enjòc dei luchas entre Ititas e Assirians.
1336 : en Orient Mejan, una epidemia (benlèu la pèsta) causèt un nombre important de victimas. Entre lei pus importantas, se fau nòtar lo rèi Suppiluliuma I^èr que foguèt remplaçat per Arnuwanda II.
1333-1332 : pauc a pauc minorizada per lo desvolopament de l'influéncia assiriana a Babilònia durant lo rèine de Burna-Buriash II (1359-1333 avC), l'aristocracia cassita se revoutèt, eliminèt Kara-hardash, felen d'Assur-Uballit I^èr e nomèt coma Nazi-Bugash (1333-1332 avC) coma rèi. Pasmens, lo sobeiran assirian capitèt de prendre lo contraròtle de la vila. Nomèt Kurigalzu II (1332-1308 avC), son felen, per lo remplaçar.
1308-1275 : rèine d'Adad-Nirari I^èr en Assiria. Sobeiran energic, menèt rapidament plusors campanhas militaras còntre sei vesins (→ Sègle XIII avC).

• Assur-Uballit I^èr, rèi assirian.
• Burna-Buriash II, rèi babilonian.
• Kurigalzu II, rèi babilonian.
• Nazi-Bugash, rèi babilonian.
• Suppiluliuma I^èr, rèi itita.
• Tushratta, rèi de Mitanni.

• Empèri Assirian.