Stalmest

Stalmest is een mengsel van vaste (ontlasting) stoffen, urine en stro. Het is een mestsoort.

Afbraak

In de verse stalmest ontwikkelen zich diverse eencellige micro-organismen, waarvan de belangrijkste zijn:

Door de micro-organismen worden de aanwezige organische stoffen, zoals eiwitten, koolhydraten en vetten, afgebroken tot eenvoudigere, organische en anorganische, verbindingen. De schimmels, die voor afbraak van het stro zorgen, en de aerobe (zuurstofminnende) bacteriën die de feces afbreken, ontwikkelen zich alleen als er voldoende lucht (zuurstof) in de mest aanwezig is. De straalschimmels breken zeer moeilijk afbreekbaar materiaal af. Door de activiteiten - met name de exotherme celademhaling - van de eencelligen kan de temperatuur in de mest flink stijgen. Onder anaerobe omstandigheden werken alleen de anaerobe bacteriën en straalschimmels, en wordt de mest niet alleen minder ver afgebroken, maar gaat de afbraak ook langzamer, waardoor de temperatuur veel lager blijft.

Voor bemestingsdoeleinden is vooral 1 jaar oude mest geschikt, doordat deze beter strooibaar is en de voedingsstoffen makkelijker voor de planten beschikbaar komen.

Samenstelling

In tegenstelling tot kunstmest heeft stalmest een wisselende samenstelling. De gemiddelde samenstelling van mest in grammen per kg is:

Mestsoort	water	organische stof	effectieve organische stof^*)	stikstof	fosforzuur	kali	magnesium	kalk	chloor
runderstalmest	750	140	77	5	3	4,5	1,5	4	1,5
champost	530	180	88	5	3	5	5,5	59,5
droge hennenmest			188	21	17	11	4,5
kalkoenenmest			232	27	21	20
kalverendrijfmest			5	3	1	2	0,5
kippenstrooiselmest	400	350	230	21	26	15	4	34	6
paardenmest			126	5	3	6
rundveedrijfmest	905	60	30	5	2	7	1	2
stapelbare varkensmest	770	160	88	7	18	8	2,5	9
varkensdrijfmest	920	63	18	7	4	7	0,1	3,5
vaste varkensmest			64	7	8	3	1,5
vleeskuikenmest			279	28	15	20	6
zeugendrijfmest			11	4	3	4	1

^*) De effectieve organische stof is de hoeveelheid organische stof die na 1 jaar nog in de grond aanwezig is.

Faeces

De gemiddelde samenstelling van de faeces in grammen per kg is:

diersoort	water	organische stof	stikstof	fosforzuur	kali
paard	750	230	5,5	3,0	3,3
rund	860	110	4,0	2,7	1,5
varken	820	160	6,0	5,0	4,0
schaap	680	290	6,0	3,0	2,0
kip	550	300	15,0	10,0	8,0

Urine

De gemiddelde samenstelling van de urine in grammen per kg is:

diersoort	water	organische stof	stikstof	fosforzuur	kali
paard	890	70	12,0	0,5	15,0
rund	960	30	7,0	--	15,5
varken	940	25	5,0	0,5	10,0
schaap	875	80	15,0	1,0	18,0

Soorten

De volgende belangrijkste soorten organische mest kunnen onderscheiden worden:

Paardenmest
Rundermest
Varkensmest
Kippenmest

Paardenmest

Paardenmest is tegenwoordig^{[(sinds) wanneer?]} de belangrijkste soort stalmest. De meeste paardenmest wordt gebruikt voor de champignonteelt. Vroeger werd paardenmest ook gebruikt voor het opwarmen van broeibakken voor de teelt van komkommers. Paardenstalmest gaat namelijk zeer gemakkelijk broeien door de aanwezige ammoniak en bacteriën.

Rundermest (koemest)

Tegenwoordig^{[(sinds) wanneer?]} worden koeien bijna niet meer in een grupstal gehouden, maar in een ligboxenstal, waar geen stro wordt gebruikt en waarbij de mest in een mestkelder wordt opgeslagen. Deze mest wordt drijfmest genoemd. In de biologische sector wordt een potstal gebruikt, die een kwalitatief zeer goede stalmest levert. Runderstalmest heeft afhankelijk van de voeding van de koe een verschillende samenstelling. Wordt eiwitrijk voer gegeven dan heeft de stalmest ook een hoger stikstof- en fosforzuurgehalte. Voor de particulier is er gedroogde koemest in de handel.

Uitrijden

Stalmest wordt veelal met een mestverspreider achter een tractor over het gras- of bouwland verspreid. De bodem van de wagen wordt naar achteren geduwd waar de mest over het land wordt verspreid met behulp van een aangedreven schoepenas.

Mestverspreider
Achterzijde mestverspreider
Uitrijden van stalmest