Madurodam

Madurodam werd bedacht door Bep Boon-van der Starp, met het in 1929 gestichte miniatuurstadje Bekonscot Model Village in het Britse Beaconsfield als voorbeeld. Zij was lid van de Raad van Bijstand van de Stichting Nederlands Studenten Sanatorium. Deze stichting stelde Nederlandse studenten die aan tuberculose leden in staat een kuur te ondergaan en te studeren. Door een miniatuurstadje te laten bouwen hoopte mevrouw Boon-van der Starp blijvend inkomsten voor de stichting te verwerven. In Madurodam leeft haar naam voort in een fictief dorpje met de naam Starpenheuvel.

• Beelden uit 1951 van de bouw van Madurodam op een braakliggend terrein aan de rand van Den Haag.
• Minister Toxopeus heropent Madurodam in 1961.
• Madurodam wordt gereed gemaakt voor het seizoen 1967.
• Minister Bakker van Verkeer en Waterstaat opent in 1970 het nieuwe Schiphol in Madurodam.
• Bioscoopjournaal uit 1972 over Madurodam.

Toen zij de ouders van George Maduro ontmoette, schonken dezen het beginkapitaal voor het project. Sinds 1993 is in Madurodam een schaalmodel van het uit 1895 daterende geboortehuis van Maduro op Curaçao te zien nadat er van 1973 tot 1991 een schaalmodel van Willemstad heeft gestaan.^[6] Naast de maquette van het huis is een plaquette bevestigd, met de tekst In hem eert Nederland zijn oorlogshelden uit de strijd 1940-1945. Hier wordt sindsdien elk jaar op 4 mei een Dodenherdenking voor kinderen gehouden, waarbij net als bij de Nationale Dodenherdenking twee minuten stilte wordt gehouden. Hierbij worden bloemen gelegd bij het huis en de plaquette. De inkomsten van Madurodam gaan naar goede doelen, via de Stichting Madurodam Steunfonds. Het Steunfonds verleent financiële steun aan algemeen nut beogende instellingen die zich met hun activiteiten richten op jongeren of duurzame projecten ten behoeve van jongeren. Voorbeelden van lopende projecten zijn onder andere het Jeugdsportfonds, KNCV Tuberculosefonds en Cruyff Court Laakkwartier Den Haag.

Het stedenbouwkundig ontwerp is van de Groningse architect Siebe Jan Bouma, destijds directeur van het Zuiderzeemuseum. In het midden van de jaren tachtig werd een nieuwe wijk ontworpen door de architect Carel Weeber. Begin jaren negentig werd het grondgebied van Madurodam uitgebreid en kon de nieuwe wijk worden aangelegd. Er kwam toen meer ruimte voor grote objecten zoals Schiphol en de Rotterdamse haven. Het vernieuwde Madurodam werd op 15 mei 1996 heropend door toenmalig Koningin Beatrix. In 2003 werd het model van de Luchthaven Schiphol vernieuwd en vergroot, tot dan toe het grootste gebouwde object in de geschiedenis van Madurodam.

Tussen 1 november 2011 en 31 maart 2012 is de opzet van het in 2012 zestig jaar bestaande Madurodam vernieuwd. De maquettes zijn nu ingedeeld in drie themagebieden: WaterRijk (water als vriend en vijand), StedenRijk (oude binnensteden) en VindingRijk (Nederland als inspiratiebron voor de wereld - architectuur, innovaties, entertainment en design). In WaterRijk is te zien hoe Nederland omgaat met water. Zo zijn de handel in de Rotterdamse haven, de technieken achter een watermolen, de Oosterscheldekering, dijken en polders te bekijken. In StedenRijk tracht men uit te beelden hoe Nederland vanuit de oude steden is gegroeid tot het huidige land. In VindingRijk is te zien wat Nederland te bieden heeft qua architectuur, innovaties, logistiek, entertainment en design.

Madurodam kent sinds de opening in 1952 een jeugdgemeenteraad, bestaande uit 10 scholieren van scholen in de regio. De Jeugdgemeenteraad kent een zittingsduur van één jaar. Na ieder jaar wordt er weer plaatsgemaakt voor een nieuw college van Burgemeester en Wethouders.

Bij de opening werd prinses Beatrix, die toen 14 jaar was, benoemd tot "burgemeester" van Madurodam. Toen zij op 30 april 1980 Koningin Juliana opvolgde als Koningin der Nederlanden, gaf ze deze nevenfunctie op, en werd zij beschermvrouwe van Madurodam. Tegenwoordig wordt de burgemeester van Madurodam gekozen door de jeugdgemeenteraad. Sinds 5 september 2022 is de 16-jarige Mees de burgemeester van Madurodam.

 

 

 

 

 

 

 

In Madurodam zijn circa 5000 bomen in miniatuur te zien die in het echt metershoog worden. Het betrof bij de aanleg een miniatuurversie van het Arboretum Trompenburg in Rotterdam op schaal. Gebruikte boomsoorten zijn o.a. esdoorns, beuken, iepen en eiken en voorts: liguster, tamarix, prunus, linde en sneeuwbal.^[7] Dit zijn levende bomen van gangbare boomsoorten die door intensief snoeien klein gehouden worden, maar wel in een natuurlijke vorm worden bijgesnoeid. Het ging bij de aanleg om een oppervlak van ongeveer honderd vierkante meter in de vorm van een stadspark met wandelpaden, waterpartijen en bruggetjes naast struiken, de boomsoorten en bodembedekkende planten.^[8]

  Zie Lijst van maquettes in Madurodam voor het hoofdartikel over dit onderwerp.

Alle maquettes en schaalmodellen in het stadje worden door Madurodam zelf vervaardigd in het eigen atelier. De gebouwen werden aanvankelijk met de hand van hout gemaakt. Er worden voornamelijk kunststoffen gebruikt, die veelal worden verwerkt met behulp van computergestuurde freesmachines. Voor bewegende modellen wordt messing toegepast. De gebouwen die het hele jaar in weer en wind staan krijgen om de paar jaar groot onderhoud of worden geheel vernieuwd. Hierdoor kan het met name in de winter voorkomen dat er maquettes ontbreken tijdens een bezoek aan Madurodam.

In de loop der jaren zijn diverse maquettes verwijderd uit de miniatuurstad, terwijl nieuwe gebouwen hun plek innamen. Ook is door de aanleg van nieuwe (grote) attracties de oppervlakte voor maquettes kleiner geworden waardoor onder andere de maquettes in het dorp Starpenheuvel en omgeving zijn verdwenen.

Het in 2003 vernieuwde complex van de Luchthaven Schiphol is het omvangrijkste model en ligt in het middelpunt van Madurodam. Het omvat onder andere het luchthavengebouw met Schiphol Plaza, pieren, verkeerstorens, platform met vliegtuigen van diverse luchtvaartmaatschappijen, Zuidtangent, monorail en parkeerterreinen. Langs de luchthaven ligt een autosnelweg met rijdende auto’s en vrachtwagens.

De modelspoorbaan van Madurodam is met een lengte van circa vier kilometer de grootste modelbaan op deze schaal ter wereld. De spoorwijdte was oorspronkelijk 56 mm (bij een schaal 1:25 ongeveer overeenkomend met normaalspoor), later is deze wat minder geworden.^[9][10]

De spoorlijn is in feite een enkelsporige lus, die met diverse kronkelingen, deels als dubbelsporige lijn, door het landschap kronkelt. De hoofdlijn is geheel geëlektrificeerd met 2.000 bovenleidingportalen in de stijl van de jaren vijftig. De bovenleidingspanning is 30 volt (voorheen 40 volt). Daarnaast zijn er enkele korte pendellijntjes zonder bovenleiding die los staan van de hoofdlijn.

In het spoorwegnet liggen vier stations en negen bruggen. In de werkplaats ligt een opstelterrein met acht sporen. De (hoofd)baan is verdeeld in 33 blokken. Hierop kunnen maximaal twaalf treinen tegelijkertijd rijden. Op plekken waar wegen de hoofdlijn kruisen zijn echt werkende miniatuurspoorwegovergangen te zien met slagbomen die dichtgaan zodra er een trein passeert.

Oorspronkelijk waren er twee grotere stations: 'Centraal Station’ en 'Havenstation’ (later Station Eindhoven). Deze zijn in de loop der jaren vervangen door respectievelijk Station Groningen en Station Utrecht Centraal. Ook was er een station Rotterdam Blaak. Daarnaast zijn er kleinere stations: Station Valkenburg en Station Enkhuizen.

Op 12 juli 2007 werd in Madurodam het toekomstige station Utrecht Centraal onthuld. Dit was het eerste gebouw dat al in Madurodam te zien was voor het in het echt gebouwd was. Het echte gebouw was gereed in 2016. Dit station kwam in de plaats van Station Eindhoven. Sinds oktober 2009 heeft Madurodam ook een miniatuurversie van de HSL-Zuid. Onderdeel van deze 150 meter lange lijn is een 20 meter lang model van de Brug Hollandsch Diep.

Grote spoorbruggen die in de spoorbaan van Madurodam liggen zijn onder andere De Hef te Rotterdam, de Spoorbrug Dordrecht, de Brug Hollandsch Diep en enkele vakwerkbruggen (o.a. de Hedelse spoorbrug en de Kali Progobrug ('Begemannbrug').

Er is ook een dvd die laat zien hoe het spoorwegtraject eruitziet vanuit het gezichtspunt van de 'machinist'. In samenwerking met de technische dienst van Madurodam filmde regisseur Ben Mathon de beelden in high-definition. De HD-camera werd hiervoor op een dieplader gemonteerd die door een loc over het vier kilometer lange traject werd voortgeduwd, zodat het lijkt alsof de toeschouwer zelf in de miniatuurtrein zit. Het station 'Strand' is anno 2013 verdwenen.

Vanaf het begin was er ook een trambaan die van het dorpje Starpenheuvel langs het Centraal Station (sinds 1981 Station Groningen) en het Vredespaleis naar de Ambachtsschool liep. Deze lijn is opgebroken en vervangen door twee korte ringlijntjes, in een historische stadswijk en in een moderne wijk.

Alle treinen in Madurodam zijn met de hand gemaakt van messing en polyester. Het rollend materieel van de spoorwegen rijdt per jaar 15.000 kilometer^[7] en gaat net als zijn grote voorbeeld regelmatig voor revisie naar de werkplaats. Bij de start werden treinen gemaakt door Amsterdamse, Haagse en andere modelbouwers, en locomotieven onder meer door de bedrijfsscholen van de NS.

In Madurodam hebben in de loop der jaren vele treintypen gereden. Van het nog rijdende materieel zijn er ook typen die in de werkelijkheid niet meer in dienst zijn. Hieronder een overzicht van de modeltreinen die hebben rondgereden (ook van treinen die inmiddels buiten dienst zijn). Alle treintypen zijn van de Nederlandse Spoorwegen (NS), de tramtypen zijn van de Haagse Tramweg Maatschappij (HTM), in Madurodam aangeduid met MTM (Madurodamse Tramweg Maatschappij). Daarnaast hebben in de beginjaren ook Duitse D-treinrijtuigen gereden en een elektrisch rangeerlocje naar Duits model.^[9]

• 200 (locomotor)
• 1100
• 1200
• 1300
• 1600
• 1700

• Mat '46
• Stroomlijnpostrijtuig (Pec)
• Blauwe Engel (Plan X)
• Hondekoptreinstel (Mat ’54)
• Plan V (Mat ’64)
• Motorpost (mP)
• Sprinter (SGM)
• Wadloper (DH1)
• Koploper (ICM)
• Dubbeldekker (VIRM)
• Thalys (op de Hogesnelheidslijn)

• Stalen D (bagagerijtuig)
• Personenrijtuig (Plan D)
• Postrijtuig (Plan C)
• CTO meetrijtuig
• Intercityrijtuig (ICR)
• Dubbeldekker (DDM)
• Diverse typen goederenwagens

Twee stoomtrams bestaande uit een rijtuig met de locs 26 en 7742 (Bello) van de SHM

• Gele Tram (HTM)
• Vierasser type 200 (HTM)
• PCC-car 1000 (HTM)
• PCC-car 1100 (HTM)
• HTM gelede tram
• Haagse RegioCitadis (RandstadRail)

• Huis ten Bosch (Japan): in Japan is een compleet Nederlands dorp gebouwd met daarin bekende Nederlandse gebouwen.

• Officiële website van Madurodam

HTM-tramlijn 9 is zowel vanaf station Den Haag Centraal als vanaf station Den Haag HS de snelste verbinding en stopt tegenover de ingang. HTM-bus 22 stopt iets verderop.^[11]

 

Zie de categorie Madurodam van Wikimedia Commons voor mediabestanden over dit onderwerp.