Japanse jaartelling

Nengō (年号, letterlijk: "jaar nummer"), ook wel bekend als gengō 元号, is de benaming voor tijdperken in de Japanse kalender. Dit jaartelling-systeem werd geïntroduceerd gedurende het regentschap van Shōtoku Taishi, en wordt ook nu nog steeds gebruikt. Sinds 1873 zijn de maanden hetzelfde als in de gregoriaanse kalender.

Shōtoku Taishi 聖徳太子 (574 - 622). Introduceerde het principe van de *nengō* - Werk van Kikuchi Yosai 菊池容斎.

Inleiding

De nengō is het eerste deel van twee elementen die gebruikt worden om een jaartal uit de Japanse jaartelling te identificeren. Het tweede element is een getal dat het aantal jaren sinds het begin van het tijdperk aangeeft. Om dit te illustreren kunnen we het jaar 2014 als voorbeeld nemen. De Heiseiperiode begon in 1989; dit was het jaar Heisei 1. Het jaar 2014 Is dus Heisei 26. Elk tijdperk in Japan wordt traditioneel gerekend vanaf de troonsbestijging van de nieuwe keizer.

De Heiseiperiode is in 2019 na het aftreden van keizer Akihito op 30 april geëindigd. Het is vermeldenswaardig dat het heel waarschijnlijk is dat Keizer Akihito na zijn dood volgens de traditie de bijnaam of titel "Keizer Heisei" zal krijgen, in tegenstelling tot zijn oude aanspreektitel "Zijne Keizerlijke Majesteit" (天皇陛下 Tennō Heika).

De laatste vier tijdperken sinds het einde van de Edo-periode in 1868 kunnen worden afgekort door de eerste letter van hun geromaniseerde namen. S55 duidt bijvoorbeeld op Shōwa 55 (d.w.z. 1980), en H22 staat voor Heisei 22 (2010). Met zijn 64 jaar is de Shōwaperiode tot nu toe het langste tijdperk.

Geschiedenis van de nengō

Oorsprong en belang in het heden

Keizer Meiji (Mutsuhito 睦仁). Maakte de *nengō* tot wat het nu is, door introductie van het *issei-ichigen* -systeem.

Zoals in vele andere Oost-Aziatische gebieden, werd het gebruik van nengō (Pinyin: niánhào) oorspronkelijk afgeleid van de Chinese imperialistische praktijk. Hoewel de nengō jaartelling tijdens het regentschap van Prins Shōtoku Taishi (593-621) in Japan werd geïntroduceerd, droeg deze periode nog geen erkende benaming. In deze tijd werd er namelijk gebruik gemaakt van de Chinese lunisolaire kalender. Het nengō systeem werd pas officieel door Japan geadopteerd in het jaar 645. Aan het einde van de zevende eeuw werd de jaartelling heel even onderbroken, om reeds in 701 terug hervat te worden, en tot op de dag van vandaag verder te bestaan.

Het Japanse systeem blijft compleet onafhankelijk van de Chinese, Koreaanse en Vietnamese benoemingssystemen. Op 1 januari 1873 introduceerde Keizer Meiji (Mutsuhito 睦仁) samen met zijn eigen nieuwe periode wel de gregoriaanse kalender, maar in tegenstelling tot sommige andere soortgelijke systemen, wordt de Japanse benaming voor de tijdperken ook nu nog steeds actief gebruikt. Vele overheidsgebouwen vereisen doorgaans de volledige jaartelling volgens het Japanse systeem in officiële documenten. Het alledaagse gebruik van de nengō benamingen is sterk aanwezig, maar het zorgt tegelijk ook voor een controversieel onderwerp in Japan. Er zijn namelijk tegenstanders die pleiten voor een afschaffing van de praktijk. Zij vinden dat dit systeem niet interessant is voor het hedendaagse Japan en haar internationale relaties. Hiernaast zijn ze van mening dat de huidige, symbolische rol van de keizer hier ook niet meer mee overeenkomt.

Speciale gebeurtenissen

Prins Shōtoku Taishi (593-621) introduceert onofficieel het begrip en principe van de nengō.
Eerste officiële gebruik van de nengō in 645. Inluiding van de Taika-periode.
Onderbreking van het gebruik van de nengō tussen 654 en 701.
Keizer Monmu herneemt deze tamelijk recente traditie een aantal jaar na zijn troonsbestijging, in het jaar 701, met de inluiding van de Taihō-periode.
In de Nanboku-chō-periode (1336-1392) werd, na de mislukte Kenmu-restauratie, het Keizerlijke hof opgesplitst in een Noordelijk en Zuidelijk hof. Beide hoven vochten gedurende een periode van vijftig jaar en kozen afzonderlijk hun nengō.
Keizer Meiji luidt in 1868 het begin van de Meiji-periode in. Hij adopteert hierbij ook het issei-ichigen 一世一元 systeem, waarbij tijdperk namen enkel veranderden bij keizerlijke successie.
Deze moderne regels omtrent de benaming van de tijdperken werden pas in 1979 geformaliseerd bij het opmaken van de gengō-hō 元号法. Deze wet zorgde ervoor dat men sinds 1868 enkel 4 nengō heeft gebruikt, telkens overeenstemmend met de heerschappij van één enkele keizer.

Bepaling van nengō

Voorafgaand aan de Meiji-periode werd een nieuw tijdperk meestal uitgeroepen binnen een jaar of twee na de troonsbestijging van een nieuwe keizer. Maar deze nengō konden onderworpen worden aan frequente veranderingen. Hoewel de Keizer zeker het recht had deze veranderingen zelf in te voeren, werden deze vaak enkel gemaakt na besprekingen en deliberaties met zijn ambtenaren. Tussen de 12de en het midden van de 19de eeuw hadden de opeenvolgende shogunaten een aanzienlijke invloed die ze uitoefenden bij de selectie van een nieuwe nengō.

Men veranderde de benaming van een tijdperk vaak ten gevolge van andere gelukkige gebeurtenissen of natuurrampen. Ook was het niet ongebruikelijk om een nieuw tijdperk aan te wijzen op de eerste, vijfde of het 58ste jaar van de zestigjarige cyclus, omdat deze onheilspellende jaren waren in Onmyōdō. Deze drie jaren zijn respectievelijk bekend als kakurei 革令, kakuun 革運 en kakumei 革命, en gezamenlijk staan ze bekend als Sankaku 三革.

Volgens de traditie, start de eerste dag van een nieuwe nengō, de gannen 元年, wanneer de keizer dit kiest; en het eerste jaar gaat door tot het volgende Lunair of Chinees Nieuwjaar, dan spreken we namelijk van het begin van het tweede jaar van de nengō. In modern Japan echter, start de gannen 元年 meteen na de troonsbestijging van de nieuwe keizer en eindigt het eerste jaar op 31 december om nadien de gregoriaanse kalender te volgen.

De benaming van deze tijdperken is vaak een uiting van de hoop op een voorspoedig regentschap, terwijl anderen dan weer hun naam krijgen vanwege een belangrijke gebeurtenis. De Nengō Wado 年号和銅 in de Nara periode, (letterlijk: tijdperk van het koper; koperen tijdperk) werd bijvoorbeeld zo genoemd vanwege de ontdekking van koperneerslag in Chichibu.

De meeste nengō zijn samengesteld uit twee kanji, maar voor een korte tijd, namelijk tijdens de Nara-periode, werden er soms vier-kanji aangenomen om de Chinese trend te volgen. Tenpyō Kanpō 天平感宝, Tenpyō Shohō 天平勝宝, Tenpyō Hōji 天平宝字 en Tenpyō Jingō 天平神護 zijn een aantal beroemde nengō die vier tekens gebruiken.

Lijst van nengō

Asuka

Tijd	Nengō	Kanji
645–650	Taika	大化
650-654	Hakuchi	白雉
686	Shuchō	朱鳥
701–704	Taihō	大宝
704–708	Keiun	慶雲
708–715	Wadō	和銅

Nara

Tijd	Nengō	Kanji
715–717	Reiki	霊亀
717–724	Yōrō	養老
724–729	Jinki	神亀
729–749	Tenpyō	天平
749	Tenpyō-kanpō	天平感宝
749–757	Tenpyō-shōhō	天平勝宝
757–765	Tenpyō-hōji	天平宝字
765–767	Tenpyō-jingo	天平神護
767–770	Jingo-keiun	神護景雲
770–781	Hōki	宝亀
781–782	Ten'ō	天応
782–806	Enryaku	延暦

Heian

Tijd	Nengō	Kanji	Tijd	Nengō	Kanji	Tijd	Nengō	Kanji
806–810	Daidō	大同	990–995	Shōryaku	正暦	1113–1118	Eikyū	永久
810–824	Kōnin	弘仁	995–999	Chōtoku	長徳	1118–1120	Gen'ei	元永
824–834	Tenchō	天長	999–1004	Chōhō	長保	1120–1124	Hōan	保安
834–848	Jōwa	承和	1004–1012	Kankō	寛弘	1124–1126	Tenji	天治
848–851	Kajō	嘉祥	1012–1017	Chōwa	長和	1126–1131	Daiji	大治
851–854	Ninju	仁寿	1017–1021	Kannin	寛仁	1131–1132	Tenshō	天承
854–857	Saikō	斉衡	1021–1024	Jian	治安	1132–1135	Chōshō	長承
857–859	Ten'an	天安	1024–1028	Manju	万寿	1135–1141	Hōen	保延
859–877	Jōgan	貞観	1028–1037	Chōgen	長元	1141–1142	Eiji	永治
877–885	Gangyō	元慶	1037–1040	Chōryaku	長暦	1142–1144	Kōji	康治
885–889	Ninna	仁和	1040–1044	Chōkyū	長久	1144–1145	Ten'yō	天養
889–898	Kanpyō	寛平	1044–1046	Kantoku	寛徳	1145–1151	Kyūan	久安
898–901	Shōtai	昌泰	1046–1053	Eishō	永承	1151–1154	Ninpei	仁平
901–923	Engi	延喜	1053–1058	Tengi	天喜	1154–1156	Kyūju	久寿
923–931	Enchō	延長	1058–1065	Kōhei	康平	1156–1159	Hōgen	保元
931–938	Jōhei	承平	1065–1069	Jiryaku	治暦	1159–1160	Heiji	平治
938–947	Tengyō	天慶	1069–1074	Enkyū	延久	1160–1161	Eiryaku	永暦
947–957	Tenryaku	天暦	1074–1077	Jōhō	承保	1161–1163	Ōhō	応保
957–961	Tentoku	天徳	1077–1081	Jōryaku	承暦	1163–1165	Chōkan	長寛
961–964	Ōwa	応和	1081–1084	Eihō	永保	1165–1166	Eiman	永万
964–968	Kōhō	康保	1084–1087	Ōtoku	応徳	1166–1169	Nin'an	仁安
968–970	Anna	安和	1087–1094	Kanji	寛治	1169–1171	Kaō	嘉応
970–973	Tenroku	天禄	1094–1096	Kahō	嘉保	1171–1175	Jōan	承安
973–976	Ten'en	天延	1096–1097	Eichō	永長	1175–1177	Angen	安元
976–978	Jōgen	貞元	1097–1099	Jōtoku	承徳	1177–1181	Jishō	治承
978–983	Tengen	天元	1099–1104	Kōwa	康和	1181–1182	Yōwa	養和
983–985	Eikan	永観	1104–1106	Chōji	長治	1182–1184	Juei	寿永
985–987	Kanna	寛和	1106–1108	Kashō	嘉承	1184–1185	Genryaku	元暦
987–988	Eien	永延	1108–1110	Tennin	嘉承
988–990	Eiso	永祚	1110–1113	Ten'ei	天永

Kamakura

Tijd	Nengō	Kanji	Tijd	Nengō	Kanji	Tijd	Nengō	Kanji
1185–1190	Bunji	文治	1234–1235	Bunryaku	文暦	1293–1299	Einin	永仁
1190–1199	Kenkyū	建久	1235–1238	Katei	嘉禎	1299–1302	Shōan	正安
1199–1201	Shōji	正治	1238–1239	Ryakunin	暦仁	1302–1303	Kengen	乾元
1201–1204	Kennin	建仁	1239–1240	En'ō	延応	1303–1306	Kagen	嘉元
1204–1206	Genkyū	元久	1240–1243	Ninji	仁治	1306–1308	Tokuji	徳治
1206–1207	Ken'ei	建永	1243–1247	Kangen	寛元	1308–1311	Enkyō	延慶
1207–1211	Jōgen	承元	1247–1249	Hōji	宝治	1311–1312	Ōchō	応長
1211–1213	Kenryaku	建暦	1249–1256	Kenchō	建長	1312–1317	Shōwa	正和
1213–1219	Kempo	建保	1256–1257	Kōgen	康元	1317–1319	Bunpō	文保
1219–1222	Jōkyū	承久	1257–1259	Shōka	正嘉	1319–1321	Gen'ō	元応
1222–1224	Jōō	貞応	1259–1260	Shōgen	正元	1321–1324	Genkō	元亨
1224–1225	Gennin	元仁	1260–1261	Bun'ō	文応	1324–1326	Shōchū	正中
1225–1227	Karoku	嘉禄	1261–1264	Kōchō	弘長	1326–1329	Karyaku	嘉暦
1227–1229	Antei	安貞	1264–1275	Bun'ei	文永	1329–1331	Gentoku	元徳
1229–1232	Kangi	寛喜	1275–1278	Kenji	建治	1331–1334	Genkō	元弘
1232–1233	Jōei	貞永	1278–1288	Kōan	弘安	1332–1333	Shōkyō	正慶
1233–1234	Tenpuku	天福	1288–1293	Shōō	正応

Muromachi

Nanboku-chō

Noordelijk Hof			Zuidelijk Hof
Tijd	Nengō	Kanji	Tijd	Nengō	Kanji
1334–1338	Kemmu	建武	1334–1336	Kemmu	建武
1338–1342	Ryakuō	暦応	1336–1340	Engen	延元
1342–1345	Kōei	康永	1340–1346	Kōkoku	興国
1345–1350	Jōwa	貞和	1346–1370	Shōhei	正平
1350–1352	Kannō	観応	1370–1372	Kentoku	建徳
1352–1356	Bunna	文和	1372–1375	Bunchū	文中
1356–1361	Enbun	延文	1375–1381	Tenju	天授
1361–1362	Kōan	康安	1381–1384	Kōwa	弘和
1362–1368	Jōji	貞治	1384–1392	Genchū	元中
1368–1375	Ōan	応安
1375–1379	Eiwa	永和
1379–1381	Kōryaku	康暦
1381–1384	Eitoku	永徳
1384–1387	Shitoku	至徳
1387–1389	Kakei	嘉慶
1389–1390	Kōō	康応
1390–1394	Meitoku	明徳

Sengoku

Tijd	Nengō	Kanji	Tijd	Nengō	Kanji
1394–1428	Ōei	応永	1469–1487	Bunmei	文明
1428–1429	Shōchō	正長	1487–1489	Chōkyō	長享
1429–1441	Eikyō	永享	1489–1492	Entoku	延徳
1441–1444	Kakitsu	嘉吉	1492–1501	Meiō	明応
1444–1449	Bun'an	文安	1501–1521	Bunki	文亀
1449–1452	Hōtoku	宝徳	1504–1521	Eishō	永正
1452–1455	Kyōtoku	享徳	1521–1528	Daiei	大永
1455–1457	Kōshō	康正	1528–1532	Kyōroku	享禄
1457–1460	Chōroku	長禄	1532–1555	Tenbun	天文
1460–1466	Kanshō	寛正	1555–1558	Kōji	弘治
1466–1467	Bunshō	文正	1558–1570	Eiroku	永禄
1467–1469	Ōnin	応仁	1570–1573	Genki	元亀

Azuchi-Momoyama

Tijd	Nengō	Kanji

1573–1592	Tenshō	天正
1592–1596	Bunroku	文禄
1596–1615	Keichō	慶長

Edo

Tijd	Nengō	Kanji	Tijd	Nengō	Kanji
1615–1624	Genna	元和	1748–1751	Kan'en	寛延
1624–1644	Kan'ei	寛永	1751–1764	Hōreki	宝暦
1644–1648	Shōhō	正保	1764–1772	Meiwa	明和
1648–1652	Keian	慶安	1772–1781	An'ei	安永
1652–1655	Jōō	承応	1781–1789	Tenmei	天明
1655–1658	Meireki	明暦	1789–1801	Kansei	寛政
1658–1661	Manji	万治	1801–1804	Kyōwa	享和
1661–1673	Kanbun	寛文	1804–1818	Bunka	文化
1673–1681	Enpō	延宝	1818–1830	Bunsei	文政
1681–1684	Tenna	天和	1830–1844	Tenpō	天保
1684–1688	Jōkyō	貞享	1844–1848	Kōka	弘化
1688–1704	Genroku	元禄	1848–1854	Kaei	嘉永
1704–1711	Hōei	宝永	1854–1860	Ansei	安政
1711–1716	Shōtoku	正徳	1860–1861	Man'en	万延
1716–1736	Kyōhō	享保	1861–1864	Bunkyū	文久
1736–1741	Genbun	元文	1864–1865	Genji	元治
1741–1744	Kanpō	寛保	1865–1868	Keiō	慶応
1744–1748	Enkyō	延享

Modern Japan

Tijd	Nengō	Kanji	Betekenis
1868–1912	Meiji	明治	verlichte heerschappij
1912–1926	Taishō	大正	grootse gerechtigheid
1926–1989	Shōwa	昭和	verlichting en harmonie
1989–30 april 2019	Heisei	平成	het bereiken van vrede
vanaf 1 mei 2019	Reiwa	令和	orde en eendracht

Bronnen, noten en/of referenties

Dit artikel of een eerdere versie ervan is (gedeeltelijk) overgenomen van de pagina Nengō op de wiki van Japanse geschiedenis van de opleiding Japanse studies aan de KU Leuven, die onder de licentie Creative Commons Naamsvermelding – GelijkDelen 2.0 valt. Zie de bewerkingsgeschiedenis aldaar voor een lijst met auteurs.