Portaal:Alpen/Uitgelicht
Januari
[brontekst bewerken]
De Mont Blanc (Witte Berg) is met 4810,90 meter de hoogste top van het Mont Blancmassief en de hoogste berg in de Alpen, en als de Kaukasus met de hoogste top de Elbroes niet tot Europa gerekend wordt zelfs de hoogste van Europa. Zonder de 32 m dikke ijstop, meet hij op die plaats 4779 m; onder het ijs is dan het hoogste punt 40 m ten westen ervan gelegen (4806/4792 m). Het hoogste punt bevindt zich in Frankrijk.
De top van de Mont Blanc werd voor het eerst bereikt op 8 augustus 1786 door twee inwoners van Chamonix: Jacques Balmat en Michel-Gabriel Paccard. Zij sleepten zo de prijs in de wacht die Horace-Bénédict de Saussure in 1760 had uitgeloofd.
Februari
[brontekst bewerken]
De Brennerpas (Italiaans: Passo del Brennero) is een bergpas door de Tiroler Alpen op de huidige grens tussen Oostenrijk en Italië. Het is een van de weinige toegankelijke punten (op een hoogte van 1375 meter) in Tirol waar de Alpen overgestoken kunnen worden, en daarom werd de pas in het verleden door beide naties opgeëist. Sinds 1918 is de controle over de pas gedeelde verantwoordelijkheid van de twee landen.
De E45 (Europese weg; in Oostenrijk wordt deze weg ook wel de A13 genoemd, in Italië de A22) loopt door deze pas en is daarom een van de belangrijkste noord-zuidverbindingen in Europa. De enorme files op deze weg zijn dan ook legendarisch.
Maart
[brontekst bewerken]
De Jungfraubahn (afgekort JB) is een Zwitserse bergspooronderneming in de Berner Alpen, gelegen in het kanton Bern. Het traject loopt van het station Kleine Scheidegg, naar de Eigergletsjer, door een zeven kilometer lange tunnel begint die door de Eiger en de Mönch tot op de Jungfraujoch. De JB gebruikt een andere spoorwijdte, een andere stroomsoort en een andere tandstaaf voor haar traject dan de aansluitende Wengernalpbahn (WAB).
Op 27 juli 1896 werd begonnen met de bouw van de Jungfraubahn. Op 21 februari 1912 volgde de doorbraak naar het station Jungfraujoch. Dit werd op 1 augustus 1912 in gebruik genomen als hoogste station (3454 m) in Europa. De bouwkosten van het project bedroegen 14,9 miljoen Zwitserse frank.
April
[brontekst bewerken]
De Inn is een rechter zijrivier van de Donau en een van de voornaamste waterafvoerwegen van de Alpen. Het dal van de rivier is van oudsher een belangrijke verkeersroute. De Inn stroomt door drie landen: Zwitserland, Oostenrijk en Duitsland. Haar lengte is 517 km.
De rivier begint op 2645 meter hoogte bij de Malojapas in het Zwitserse kanton Graubünden. De rivier verlaat daar het Lunghinomeer, dat als het beginpunt wordt beschouwd. Bij de driestromenstad Passau mondt de Inn uit in de Donau. Het water dat vanaf de oorsprong door de Inn stroomt, heeft voordat het de Zwarte Zee (het eindpunt van de Donau) heeft bereikt negen landen doorkruist. Dit geldt voor geen enkele andere rivier in Europa.
Mei
[brontekst bewerken]
De Eiger in de Berner Alpen is met zijn 3970 meter weliswaar geen "vierduizender" zoals nabijgelegen toppen als de Jungfrau en de Mönch, maar hij geldt wel als de spectaculairste om te beklimmen. Zijn steile noordwand is een klassieke uitdaging, die bekend staat als de gevaarlijkste klim van Europa. In 1858 is de berg voor het eerst beklommen door Charles Barrington, Christian Almer en metgezellen.
Op 24 juni 1938 beklom Anderl Heckmair als eerste met Heinrich Harrer, Fritz Kasparek en Ludwig Vörg deze beruchte Eiger-noordwand, die gold als "een van de laatste problemen in de Alpen". De bijnaam van de noordwand werd de "Mordwand",vanwege het grote aantal omgekomen klimmers.
Juni
[brontekst bewerken]
De geologie van de Alpen is complex, maar komt overeen met die van andere gebergtes die door subductie ontstonden.
De Alpen vormen een onderdeel van een Tertiaire gordel van gebergtes die langs de zuidelijke grens van het de continenten Europa en Azië loopt. Deze gordel van gebergtes werd gevormd tijdens de Alpiene orogenese. De gordel lijkt niet continu door te lopen, er zitten gaten tussen bijvoorbeeld de Alpen en de Karpaten. Gebergtevorming heeft wel degelijk overal plaatsgevonden, maar latere subsidentie (daling) van de tussengelegen stukken korst heeft ervoor gezorgd dat de bergen niet continu doorlopen.
Juli
[brontekst bewerken]
De Dolomieten zijn een bergketen in Italië, die deel uitmaakt van de Zuidelijke Kalkalpen. Typisch voor de Dolomieten zijn de gletsjers, steile rotswanden en pieken, die zijn ontstaan door erosie en verwering. Het gebergte is net als het mineraal en gesteente dolomiet genoemd naar de Franse geoloog Déodat de Dolomieu. Voordien stond het gebergte bekend onder de naam Monti pallidi, Bleke Bergen.
Deze bergketen is opgesplitst in twee delen: het oostelijke en het westelijke. De oostelijke zijn de indrukwekkendste, waar zich bij zonsopgang adembenemende taferelen afspelen. De hoogste top van de Dolomieten, de Marmolada, is 3343 meter hoog. Nog ongeveer 15 andere bergen bereiken de grens van 3000 meter.
Augustus
[brontekst bewerken]
De Matterhorn (Italiaans: Cervino; Frans: Cervin) is een van de bekendste bergen ter wereld. De berg is 4478 m hoog, gelegen in de Walliser Alpen, op de grens van Zwitserland (Wallis) en Italië (Valle d'Aosta). De foto rechts is genomen ten noordoosten van de Matterhorn, vanuit het toeristische Zermatt in Zwitserland. Deze kant van de berg is het bekendst: het is een symbool voor Zwitserland geworden.
Van de kant van Zermatt heeft de Matterhorn een piramide-vorm, het is bijna een toren. Dat maakt hem meteen moeilijk te beklimmen. Vanuit het westen heeft de Matterhorn de vorm van een kathedraal, met een lange horizontale graat naar het zuiden. De Matterhorn is een veel beklommen vierduizender.
September
[brontekst bewerken]
Op 19 september 1991 werd door Duitse toeristen in de Alpen de ijsmummie van een neolithische man Ötzi gevonden. Deze vondst heeft de kennis van het leven in de jonge steentijd, ongeveer 5300 jaar geleden, enorm verrijkt.
Ötzi heeft voor enige wetenschappelijke opschudding gezorgd toen uit de koolstof-14-datering bleek dat hij uit ongeveer 3150 v.Chr. stamde. De mummie is dus honderden jaren ouder dan de piramide van Cheops en dan Stonehenge. In tegenstelling tot Egyptische mummies en andere begraven mensen, is Ötzi zo goed als volledig intact bewaard. Ook zijn kledij en zijn gebruiksvoorwerpen zijn die die hij op het moment van zijn dood bij zich had. Dat is uniek. Ötzi kan informatie verschaffen over een tijd in de Europese prehistorie waarover maar heel weinig bekend is. Hoewel bij de mummie een aantal houten artefacten zijn gevonden is een exacte jaarringendatering nog niet mogelijk gebleken.
Oktober
[brontekst bewerken]
Het Meer van Genève (ook wel Lac Léman) is het grootste meer in de Alpen. Het is gelegen op de grens tussen Zwitserland en Frankrijk. Het Meer van Genève een oppervlakte van 584 km² en is maximaal 310 m diep. Het wordt vooral gevoed door de Rhône, die het meer in het zuidoosten bereikt en in het zuidwesten bij Genève weer verlaat.
Het Meer van Genève heeft enigszins de vorm van een wassende maan, met Genève en Villeneuve als uiteinden. Het meer kan worden onderverdeeld in het "Grand Lac" ten oosten van de gemeente Yvoire en het "Petit Lac" ten westen van deze plaats. Aan het meer liggen (met de klok mee) onder andere de plaatsen Genève, Versoix, Nyon, Lausanne (stad), Vevey, Montreux, Évian-les-Bains, Thonon-les-Bains. De grootste stad is Genève met ongeveer 185.000 inwoners.
November
[brontekst bewerken]
De Aletschgletsjer is een gletsjer in de Alpen in Zwitserland in het kanton Wallis aan de zuidkant van de Berner Alpen.
Het is de grootste gletsjer in Zwitserland en van de Alpen. Hij is 23,6 km lang (2002), bedekt een oppervlakte van 117,6 km² en bestaat uit ongeveer 27 miljard ton ijs.
Het gebied rondom de Aletschgletsjer staat samen met het Aletschwald en de bergen Jungfrau en de Bietschhorn sinds 13 december 2001 op de UNESCO-lijst voor werelderfgoed.
Na het einde van de kleine ijstijd halverwege de 19e eeuw is de Aletschgletsjer met ongeveer 2,5 km geslonken. Door de opwarming van de atmosfeer sinds 1870 is er veel ijs afgesmolten. De dikte is sindsdien met ongeveer 100 meter gereduceerd.
December
[brontekst bewerken]
Queyras (spreek uit Kèra) is een klein dal in de Franse Hautes-Alpes (regio Provence-Alpes-Côte d'Azur). Het gehele dal vormt een regionaal natuurpark, het Parc Naturel Régional du Queyras. Het is enkel bereikbaar via de Col d'Izoard, via de Col d'Agnel (vanuit Italië) of via de Combe du Queyras (vanuit Guillestre).
Voorkomende dieren zijn onder andere de wolf (buiten het hoogseizoen), de adelaar, diverse soorten kleine slangen, gems, steenbok maar vooral de alpenmarmot herkenbaar aan zijn hoge gepiep.