Federatie Nederlandse Vakbeweging

Federatie Nederlandse Vakbeweging
FNV Centraal Vakbondshuis in Utrecht
Geschiedenis
Ontstaansdatum	1976
Structuur
Voorzitter	Tuur Elzinga
Algemeen secretaris	Bart Plaatje
Hoofdkantoor	Utrecht
Land	Nederland
Aantal werknemers	1700
Ledenaantal	870.612 (jaarverslag 2022)[1]
Slogan	Zo Werkt Nederland
Verwante organisaties
Continentaal	Europees Verbond van Vakverenigingen (EVV)
Internationaal	Internationaal Vakverbond (IVV)
Media
Website	http://www.fnv.nl
Portaal    Economie

De Federatie Nederlandse Vakbeweging (FNV) is de grootste Nederlandse vakbond. De FNV is een belangrijke speler op het gebied van werk en inkomen. De vakbond bestaat uit een centrale bond, aangevuld met meerdere sectorale bonden die specifieke beroepsgroepen en sectoren vertegenwoordigen. De FNV streeft naar het waarborgen van werknemersbelangen, het bevorderen van eerlijke arbeidsvoorwaarden en het beschermen van werknemersrechten op nationaal niveau.

De FNV ontstond in 1976 toen het sociaaldemocratische Nederlands Verbond van Vakverenigingen (NVV) en het Nederlands Katholiek Vakverbond (NKV) intensief gingen samenwerken.^[2] Op 1 januari 1981 gingen de NVV en de NKV formeel op in de FNV, een vakcentrale met een federaal karakter. Deze bestond uit een aantal grotere en kleinere bonden die elk een (aantal) sectoren vertegenwoordigen.

In 2011 leidde een crisis rondom de vernieuwing van het pensioenstelsel bijna tot een splitsing en het einde van de FNV.^[3] Er werd geconstateerd dat het federale model niet meer werkte, omdat door verscheidene fusies de grootste bonden, zoals Abvakabo FNV, FNV Bondgenoten en FNV Bouw te veel macht kregen. Op 1 januari 2015 zijn Abvakabo FNV, FNV Bondgenoten, FNV Bouw, FNV Sport en de FNV Vakcentrale gefuseerd tot een ongedeelde FNV. Ook FNV Kiem en FNV Zelfstandigen zijn toegetreden tot de grootste vakbond van Nederland.^[4] Ook heeft FNV een jongerentak: FNV Jong (ook bekend als FNV Young & United).

Daarmee is de FNV grotendeels een vakbondsorganisatie geworden met eigen individuele leden, en voor een kleiner deel een vakcentrale. Bijvoorbeeld de Algemene Onderwijsbond en de Nederlandse Vereniging van Journalisten zijn sectorale bonden die zijn aangesloten is bij de FNV.

De FNV heeft een organisatiestructuur met een ledenparlement, een dagelijks bestuur en een algemeen bestuur. Het ledenparlement vormt het hoogste orgaan van de FNV en bestaat uit 103 leden. Elk van de 23 sectoren heeft zijn eigen vertegenwoordiger in het ledenparlement, die democratisch wordt gekozen. Bovendien kunnen door de FNV erkende Netwerken, zoals het Netwerk Regenboog, afgevaardigden naar het ledenparlement sturen. Deze afgevaardigden hebben wel spreekrecht, maar geen stemrecht.

Het algemeen bestuur van de FNV heeft als taak om de FNV-vereniging te sturen en bestaat uit 13 personen. De voorzitter van de FNV zit zowel het algemeen als het dagelijks bestuur voor. Het dagelijks bestuur draagt verantwoordelijkheid voor de dagelijkse uitvoering van het door het ledenparlement bepaalde FNV-beleid. Dit dagelijks bestuur bestaat uit 8 personen. De leden van het dagelijks bestuur maken ook onderdeel uit van het algemeen bestuur.

De FNV bestaat uit een vereniging met meerdere sectoren en dertien aangesloten zelfstandige bonden. Deze telde in 2003 bijna 1 miljoen leden. In totaal waren er toen circa 1,9 miljoen mensen in Nederland lid van een vakbond.

De FNV is grotendeels een vakbondsorganisatie met individuele leden, maar ook een organisatie samen met zelfstandige bonden. Hieronder volgt een overzicht van de zelfstandige bonden die zijn aangesloten bij de FNV, met vermelding van hun bijbehorende sectoren en het aantal leden:^[5]

De Collectieve arbeidsovereenkomst (CAO) is een belangrijk instrument dat door de FNV wordt gebruikt om de belangen van werknemers te behartigen en hun arbeidsvoorwaarden te waarborgen. Ruim twee miljoen werknemers in Nederland vallen onder een CAO die door de FNV is afgesloten. De FNV onderhandelt met werkgevers om tot CAO's te komen die de belangen van werknemers in verschillende sectoren vertegenwoordigen.

Naast het afsluiten van collectieve arbeidsovereenkomsten, biedt de FNV haar leden ook uitgebreide individuele rechtsbijstand bij problemen met werk of inkomen. Werknemers die in een conflictsituatie met hun werkgever belanden, kunnen rekenen op juridische bijstand van juristen van de FNV. Bijvoorbeeld als gaat om onterecht ontslag, achterstallig loon, discriminatie op de werkvloer of andere arbeidsrechtelijke geschillen.

Een andere dienst die de FNV aan haar leden biedt, is hulpverlening bij letselschade en beroepsziekten. Werknemers die tijdens hun werk letsel oplopen of getroffen worden door ziekten als gevolg van hun beroep, kunnen rekenen op de expertise van de FNV om hun rechten te verdedigen.

Verder biedt de FNV de FNV Belastingservice aan. Dit is een ISO-gecertificeerde dienstverlenende afdeling, die voor alle bij de FNV aangesloten bonden werkt. De invullers worden opgeleid door instructeurs, die zelf ook jaarlijks worden bijgeschoold. Die vrijwillige invullers hebben in 2023 fysiek in de vakbondscentra en telefonisch volgens opgave van de Belastingdienst tot en met 1 januari 2024 zo'n 44.389 aangiften van FNV-leden afgehandeld. Dit is exclusief toeslagen. Deze zijn niet meegenomen bij de telling.

De FNV is vertegenwoordigd in de Internationale Arbeidsorganisatie (ILO) van de Verenigde Naties. De ILO stelt internationale arbeidsnormen op, en bestaat uit werkgevers, werknemers en overheden.

De FNV is lid van het Europees Verbond van Vakverenigingen (EVV) en het Internationaal Vakverbond (IVV). Het IVV is een wereldwijde vakorganisatie en vertegenwoordigt 170 miljoen leden. Het is een forum voor regelmatig contact met federaties van vakbonden uit de hele wereld. Bonden steunen elkaar, wisselen informatie uit en voeren gezamenlijke activiteiten en campagnes. Het IVV coördineert de bevordering van sociale normen in internationale handel of spreekt het Internationaal Monetair Fonds (IMF) en de Wereldbank aan op de sociale gevolgen van hun economische aanpassingsprogramma’s. Daarnaast zet het IVV zich actief in voor de naleving van vakbondsrechten.

Mondiaal FNV is de afdeling van de FNV die zich richt op internationale solidariteit. Via deze afdeling wordt vakbondswerk in Afrika, Azië en Latijns-Amerika met middelen van het ministerie van Buitenlandse Zaken, van de FNV en FNV-bonden gesteund.

Sinds 1975 heeft de FNV een relatie met de minister van Ontwikkelingssamenwerking in de vorm van het Vakbondsmedefinancieringsprogramma (VMP). De kern van dit werk is het geven van steun aan vakbonden in ontwikkelingslanden. In 1982 richtte de FNV het Internationaal Solidariteitsfonds Wij en Zij op. In 1988 kwam een integratie van het Vakbondsmedefinancieringsprogramma en het Solidariteitsfonds Wij en Zij tot stand. Wij en Zij werd in 1997 omgevormd tot het huidige Mondiaal FNV.

Mondiaal FNV zet zich in voor de versterking van democratische, onafhankelijke en representatieve vakbonden in Azië, Afrika, Latijns-Amerika en de MENA-regio. In samenwerking met deze vakbonden en hun mondiale vakorganisaties stimuleert de FNV Decent Work for All of Gewoon goed werk.

Lokaal FNV is een vrijwilligersnetwerk dat door heel Nederland afdelingen heeft en op lokaal niveau probeert de politieke ontwikkelingen op het gebied van werk en inkomen te beïnvloeden.^[6] Hiermee wordt gelobbyd op lokaal niveau, door FNV leden in hun eigen omgeving. De lokale netwerken verzorgen ook de huldigingen van de jubilarissen in hun gebied.

FNV heeft in de jaren 1990 leden geroyeerd die ook lid waren van de Centrumdemocraten van Hans Janmaat en de Nederlandse Volks-Unie.^[7][8][9] In 1993 zou 3 procent van de FNV-leden op de CD stemmen, dat bleek uit een representatief onderzoek van de UVA onder ruim duizend FNV-leden. De FNV noemde het percentage CD stemmers “zeer spijtig en treurig”, maar was tegelijk niet echt verrast omdat het ledenbestand in alle opzichten een afspiegeling van de Nederlandse bevolking is. De uitkomst van het onderzoek was wel aanleiding om de bewustwording en scholing van leden te intensiveren. Het royeren van leden was alleen aan de orde als ze hun voorkeur voor de CD openlijk uitspraken. “Maar de meeste mensen lopen daar niet mee te koop”, aldus een woordvoerster.^[10]

• Lijst van voorzitters van de FNV

• Officiële website

Zie de categorie Federatie Nederlandse Vakbeweging van Wikimedia Commons voor mediabestanden over dit onderwerp.