Appianus

Appianus van Alexandrië
Pagina van de Latijnse vertaling van Appianus' "Historia Romana" door Pier Candido Decembrio, met denkbeeldig portret van de historicus
Algemene informatie
Volledige naam	Ἀππιανός Ἀλεξανδρεύς, Appianós Alexandreús
Ook bekend als	Appianus Alexandrinus, Appianus
Geboren	ca. 95
Geboorte­plaats	Alexandrië
Overleden	ca. 165
Overlijdensplaats	Rome
Land	oude Griekenland Romeinse Rijk
Beroep	historicus
Werk
Jaren actief	1e en 2e eeuw
Genre	geschiedschrijving
Thema's	Romeinse geschiedenis
Bekende werken	Historia Romana
Portaal    Oudheid Romeinse Rijk

Appianus van Alexandrië (Oudgrieks: Ἀππιανός Ἀλεξανδρεύς, Appianós Alexandreús; Latijn: Appianus Alexandrinus; c.95-c.165) was een oud-Grieks historicus uit Alexandrië. Hij schreef een Romeinse Geschiedenis die, anders dan de meeste antieke geschiedwerken, niet strikt chronologisch is geordend, maar naar regio's. Het voordeel van deze methode is dat de geografie van de vele Romeinse oorlogen beter begrepen konden worden.

Voor zover te achterhalen valt, schreef Appianus zijn Romeinse Geschiedenis (Grieks: Ῥωμαϊκά/Rhomaïká; Latijn: Historia Romana) ergens tussen 147 en 161. Van de vierentwintig boeken die de Romeinse Geschiedenis ooit telde, zijn de "Inleiding" (beginnend met de legende van Aeneas), de "Spaanse Oorlog", de "Oorlog tegen Hannibal" en de "Carthaagse Oorlogen" (boek 6-8) volledig bewaard: ze beschrijven de drie strijdtonelen uit de Tweede Punische Oorlog. Ook de boeken over de "Syrische Oorlog" (tegen de Seleucidische koning Antiochus III de Grote) en de "Oorlogen tegen Mithridates" (boek 11-12) zijn tot ons gekomen. Over Illyrië en Macedonië (boek 9) zijn slechts gedeelten overgeleverd.^[1]

Het hoogtepunt van de Romeinse Geschiedenis is het vijftal boeken over de "Romeinse Burgeroorlog" (boek 13-17),^[1] waarin Appianus de geschiedenis van de bloedige eeuw tussen Tiberius Gracchus, via Marius en Sulla, Gnaius Pompeius Magnus maior en Julius Caesar, volgt tot de opkomst van het tweede triumviraat van Marcus Antonius, Marcus Aemilius Lepidus en Gaius Iulius Caesar (Octavianus). Het eindigt met de uitschakeling van Lepidus.

Het conflict tussen de overgebleven Marcus Antonius en Octavianus vormde het onderwerp van enkele verloren boeken over de "Egyptische Oorlog", die door Appianus, geheel in lijn met de augusteïsche propaganda, werd beschouwd als buitenlandse oorlog omdat Marcus Antonius de steun kreeg van Cleopatra VII van Egypte. Van de overige boeken zijn fragmenten overgeleverd in Byzantijnse uittrekselverzamelingen.

De "Romeinse Burgeroorlog" is een unieke bron. Het werk is het enige doorlopende verslag van deze periode en bovendien herkent Appianus, opnieuw als enige antieke auteur, de sociale problematiek die de oorzaak van de chaos vormde. Appianus is bovendien een levendige auteur: het stijlmiddel der herhaling is in de Oudgriekse literatuur zelden zo effectief toegepast als door Appianus in zijn relaas over het bloedbad onder de senatoren waarmee het Tweede Driemanschap de oppositie het zwijgen oplegde.

• K. Broderson, "Appian und sein Werk", in: Aufstieg und Niedergang der römischen Welt 2.34.1 (1993) 339-363
• Emilio Gabba, Appiano e la storia delle Guerre Civili, 1956 Firenze
• Alain Gowing, The Triumviral Narratives of Appian and Cassius Dio, 1992 Ann Arbor
• Martin Hose, Erneuerung und Vergangenheit. Die Historiker im Imperium Romanum von Florus bis Cassius Dio (1994 Stuttgart)
• I. Hahn & G. Nemeth, "Appian und Rom", in: Aufstieg und Niedergang der römischen Welt 2.34.1 (1993) 364-402

• Dodenlijst. Appianus en Cassius Dio over het bloedige verleden van keizer Augustus. Vertaald door Willem van Maanen en Marco Poelwijk. Verloren, Hilversum 2014.
  Vertaling van een gedeelte over de proscripties van het Tweede Driemanschap
• Appianus, De burgeroorlogen. 133-35 v.Chr. Vertaald door John Nagelkerken. Ingeleid door Jacqueline Klooster. Uitgever Athenaeum - Polak & Van Gennep, Amsterdam 2017.
  Volledige vertaling van de vijf bewaard gebleven boeken over de Romeinse burgeroorlogen

• Appian: The Roman History: Volledige Engelse vertaling van de Burgeroorlogen op LacusCurtius.
• Appian: The Roman History: Volledige Engelse vertaling van de delen over de buitenlandse oorlogen op Livius.org
• Appien d'Alexandrie: Volledige editie en Franse vertaling op HODOI

Originele werken van of over deze auteur zijn te vinden op de pagina Appianus op Wikisource.

Zie de categorie Appian van Wikimedia Commons voor mediabestanden over dit onderwerp.