WikiWoordenboek:Geluid

Deze handleiding legt uit hoe u de wikicodes gebruikt om opnames in pagina's te plaatsen. Tevens leert u hoe u geluidsbestanden af kunt luisteren en deze zelf toe kunt voegen.

De toevoeging van geluidsmateriaal, gewoonlijk om de uitspraak van een woord te demonstreren, is één van de extra dimensies die WikiWoordenboek bezit boven die van een klassiek papieren woordenboek. Deze dimensie maakt ons woordenboek veelzijdiger van gebruik, bijvoorbeeld voor diegenen die een taal willen aanleren. De uitspraak van een Nederlands woord hier aangemaakt en ingebracht op Commons zal bijvoorbeeld ook op het Engelse of Russische WikiWoordenboek graag gebruikt worden. Omgekeerd gebruiken we hier uitspraakbestanden van moedertaalsprekers van Engels of Russisch op lemma's van die talen.

Als er een opname op het WikiWoordenboek-, of nog beter, de Commons-server staat, kan die opname toegevoegd worden aan het betreffende artikel. De syntaxis is: *{{sound}}: {{audio|nl-{{pn}}.ogg|{{pn}}}}. Op een pagina met de naam Nederlands bijvoorbeeld is het resultaat:

• Geluid:  Nederlands    (hulp, bestand)

Er wordt bij voorkeur gebruik gemaakt van het Ogg Vorbis-formaat.

Op de meeste lemma's, vooral die van een Nederlands woord, is een dergelijke link bij de aanmaak ervan stelselmatig ingevoegd. Indien er een geluidsbestand beschikbaar is, is dat te zien aan de blauwe link. Als er nog geen bestand is, staat er een zinnetje dat zulks aankondigt. Wij hopen dat u dat als een uitnodiging zult opvatten uw stem nuttig te verheffen en een opname te maken. Na het uploaden van uw opname bij Commons wordt de rode link hier vanzelf blauw. Over het maken van opnames volgt hieronder meer informatie.

In versie 3.5.2 van Mozilla Firefox en later zijn de geluidsbestanden direct via de browser te beluisteren.

• de Firefox-site

Ook Chrome en Opera kunnen .ogg-bestanden afspelen.

Het afluisteren van een blauwe link doet u door op de link te klikken. Als u niets hoort, doet u het volgende:

1. Eerst controleert u of het geluid van uw computer het wel doet. Kijk ook of de boxen niet uit staan.
2. Daarna controleert u of u een .ogg-bestand überhaupt wel af kunt spelen.

Indien u op bijvoorbeeld op de blauwe link van  изменять    (hulp, bestand) klikt wordt het geluidsbestand ru-изменять.ogg gedownload. Het bestand komt dan bijvoorbeeld in ...\Local Settings\Temp te staan. Als er geen applicatie opstart, moet de extensie .ogg eerst geassocieerd worden met een applicatie die .ogg-bestanden kan afspelen voordat u kunt beluisteren hoe het Russische woord изменять door een moedertaalspreker uitgesproken wordt.

Het geluidsformaat Ogg Vorbis wordt niet door elk geluidsprogramma ondersteund. Met name Windows Media Player ondersteunt OGG niet. Er zijn echter diverse programma's die dit wel doen, zoals een recente versie van VLC Media Player, Ashampoo, Winamp of MediaMonkey.

Voor het maken van een opname is er een microfoon nodig. In veel laptops zit er al één ingebouwd en onder Windows is er vaak ook al een eenvoudig opnameprogramma. Let er echter wel op dat de instelling van het opnamevolume dusdanig is het gevormde bestand niet te zacht is.

Audacity is vrije geluidsbewerkingssoftware waarmee u WAV-, AIFF-, Ogg Vorbis- en MP3-bestanden kunt maken en bewerken. Audacity is beschikbaar voor verschillende besturingssystemen waaronder Windows, Mac OS X en Linux.

Een ander progamma dat gratis via het internet verkregen kan worden, is MediaMonkey. Daarmee kunnen ook geluidsbestanden omgezet worden in OGG-bestanden. (Selecteer een bestand en druk Ctrl+Shift+C)

Als het om een woord of een aantal woorden in het Nederlands gaat, gebruik dan het voorvoegsel nl- voor het woord. Bij het uploaden naar Commons moet u vermelden dat het om een pronunciation file (uitspraakbestand) gaat. Voeg ook [[Category:Dutch pronunciation|woord]] toe. Onder deze categorie kunt u ook zien welke Nederlandse woorden al beschikbaar zijn. Met name dankzij GerardM is de Nederlandse geluidswoordenschat één van de grotere in vergelijking met andere talen. Hopelijk kunnen we die goede traditie voortzetten. Er zijn namelijk nog veel Nederlandse woorden die een geluidbestandje goed kunnen gebruiken, zie Categorie:Ontbrekend geluid

Het wordt op prijs gesteld als u alleen bijdragen in uw moedertaal toevoegt. Probeer duidelijk maar natuurlijk te spreken (dus niet "óóóó vúúúúr dúúúii dúll úk").

Sinds medio 2011 kent Commons een vereenvoudigde procedure voor bestanden die u zelf hebt aangemaakt. U kunt er tot tien tegelijk invoeren en van een licentie voorzien. Wel is het nodig een korte beschrijving in te voeren. Een enkel woord als "pronunciation" volstaat. Zorg er echter wel voor dat de bestandsnaam met een taalprefix begint, dus "nl-pannenkoek.ogg" voor het woord pannenkoek. Geef ook een Categorie mee: Dutch pronunciation. Om te voorkomen dat alle woorden dan gealfabetiseerd worden onder de "n" van nl-.. voeg |pannenkoek toe aan de Categorie:Dutch pronunciation. Helaas is d.d. 28 sep 2011 de laatste stap nog niet mogelijk binnen de batch-oplaad module. U moet dus iedere file die gepubliceerd wordt nog even nalopen. Al met al is het aanmaken van geluidsmateriaal een vrij bewerkelijke zaak, maar daar staat tegenover dat het het WikiWoordenboek (en zijn zusters) duidelijk extra kwaliteit verleent.

Let op: bent u er niet zeker van of een opname vrij is van auteursrechten (copyright)? Neem dan eerst een kijkje bij WikiWoordenboek:Beleid voor gebruik van media! Opnames waar copyright op rust, mogen niet gebruikt worden en zullen verwijderd worden!

Indien u zelf een opname maakt om aan de bestanden toe te voegen, is het aan u te bepalen wat voor auteursrechten daarop rusten. Echter, enkel als u bereid bent dat onder één van de vrije licensies te doen, kan Wikimedia gebruik maken van uw bijdrage, anders moet het bestand verwijderd worden.