Born Q

Born Q (Q afkört vun düütsch „Quelle“) is en Text, de hüdigendags nich mehr vorliggen deit. Man dat warrt in en Hypothese annahmen, he weer mol mit de Hand up Greeksch upschreven wurrn un harr de Schrievers vun Matthäus un Lukas sien Evangelium as tweeten Born neven Markus sien Evangelium vorlegen. So seggt dat de Tweeborntheorie, de in de Wetenschop vun de Theologie bekannt is. In Born Q schöllt sunnerlich Spröök vun Jesus tohopensammelt ween sien. Vundeswegen heet düsse Born Q up düütsch ok Logienquelle Q, na dat greeksche Woort Logion, wat Spröök bedüden deit. Upschreven schöllt dat Wannerpredigers ut de eerste Tied vun dat Christendom. En Afschrift vun Born Q is avers nie nich funnen wurrn.

De Logienborn is verscheden Mole dör Verglieken vun Markus, Lukas un Matthäus sien Evangelium rekonstrueert wurrn. Dor is man sunnerlich vun Texte bi utgahn, de bi Matthäus un bi Lukas vorkaamt, bi Markus avers fehlt. In de kritische Utgave ut dat Johr 2000 (kiek unnen bi Rekonstruktschonen) is vun en internatschonal Team vun Forschers tohopenstellt wurrn. Dor weert ut allerhand Grünn ok Verse ut Matthäus un Lukas sien Sunnergoot un ok Verse mit Parallelen bi Markus unnersocht, of se mööglicherwiese vun Q herkaamt.

De Forschung hett dor in de jüngere Tied over snackt, dat dat ok allerhand möögliche Vorwesers vun den Born Q geven hebben kann. Je na den Autor hannelt sik dat dor um een oder um en ganze Reeg vun Texte bi, as t.B. Proto-Q1, Q1, Proto-Q2 un Q2 oder Q1, Q2 un Q3, de sik na Oller un na Christologie verscheelt. Annere Forschers meent, dat harr ollere Wöer vun Jesus ut Judäa oder Galiläa geven un wat neere Wöer, de eerst in de Diaspora upkamen weern, un de weern denn alltohopen bit 65 n. Chr. dalschreven wurrn. In den Born sülms finnt sik (as in dat Thomasevangelium Keen Bericht over de Passion un Jesus sien Uperstahn. Meist sünd dat Wöer un Spröök vun Jesus (Utnahm t.B. Q 7,1-10), de in düssen Born sunnerlich as Minschensöhn verehrt warrt.

Dat gifft keen Manuskripten vun den Born Q. Ok in de Ole Karken warrt dor nix vun vertellt. So is he bit up düsse Dag as en histoorsch Dokument, wat dat würklich mol geven hett, noch nie wiest wurrn. Dat kann unner Umstänn dor dör verklaart weern, dat de Born Q, nadem he heel un Deel in Matthäus un Lukas sien Evangelium inflaten is, al fröh as egen Dokument nich mehr bruukt wurrn is.

Neven de Tweeborntheorie gifft dat ok annere Thesen, wie de Synoptischen Evangelien tostanne kamen sünd.

Bibliografien

• David M. Scholer: Q Bibliography Supplement. Society of Biblical Literature Seminar papers. Scholars Press, Atlanta 1965-2003,ISSN 0160-7588. 127.1991, S. 1ff.; 128.1992, S. 1ff.; 129.1993, S. 1ff.; 130.1994, S. 1ff.; 131.1995, S. 1ff.; 132.1996, S. 1ff.; 133.1997, S. 750-756; 134.1998, S. 1005-1012
• Thomas R. W. Longstaff, Page A. Thomas: The Synoptic Problem. A Bibliography 1716–1988. New Gospel Studies 4. Mercer, Macon 1988, ISBN 0-86554-321-6
• Frans Neirynck, J. Verheyden, R. Corstjens: The Gospel of Matthew and the Sayings Source Q. A Cumulative Bibliography 1950-1995. Bibliotheca Ephemeridum Theologicarum Lovaniensium 140. 2 Bänn, University Press, Leuven 1998, ISBN 90-6186-933-1

Inföhren

• Klaus-Stefan Krieger: Was sagte Jesus wirklich?. Vier Türme, Münsterschwarzach 2003, ISBN 3-87868-641-2
• John S. Kloppenborg: Q, the Earliest Gospel: An Introduction to the Original Stories and Sayings of Jesus. Westminster John Knox Press, Louisville 2008, ISBN 9780664232221

Versöök vun en Rekonstruktschoon

• Adolf von Harnack: Sprüche und Reden Jesu. Hinrichs, Leipzig 1907
• Athanasius Polag: Fragmenta Q. Neukirchener Verlag, Neukirchen-Vluyn 1979/1982, ISBN 3-7887-0541-8
• Frans Neirynck (Rtg.): Q-synopsis. The Double Tradition Passages in Greek. Studiorum Novi Testamenti Auxilia 13. University Press, Leuven 1988 (2. Uplage, wieter maakt 1995, 2001), ISBN 90-5867-165-8
• Marcus J. Borg, Thomas Moore (Rutg.): The Lost Gospel Q: The Original Saying of Jesus. Ulysses Press 1996, ISBN 1-56975-100-5
• James M. Robinson, Paul Hoffmann, John S. Kloppenborg (Rtg.): The Critical Edition of Q. Synopsis Including the Gospels of Matthew and Luke, Mark and Thomas with English, German, and French Translations of Q and Thomas. Fortress, Minneapolis 2000, ISBN 0-800-63149-8
• Paul Hoffmann, Christoph Heil (Rtg.): Die Spruchquelle Q. Studienausgabe Griechisch und Deutsch. Wissenschaftliche Buchgesellschaft, Darmstadt 2002 (2. Uplage 2007/ 3. Uplage 2009), ISBN 3534164849
• James M. Robinson u. a. (Rtg.): Documenta Q. Peeters, Leuven 1996ff. (bitherto acht Bänn: Q 4,1-13 [1996], Q 6,20f. [2001], Q 7,1-10 [2002], Q 11,2b-4 [1996], Q 12,8-12 [1997], Q 12,33f. [2007], Q 12,49-59 [1997], Q 22,28.30 [1998]), ISBN 90-6831-788-1
• Maurice Casey: An Aramaic Approach to Q: Sources for the Gospels of Matthew and Luke. Cambridge University Press 2002, ISBN 0521817234
• Harry T. Fleddermann: Q: A Reconstruction and Commentary. Peeters Press, Leuven 2005, ISBN 9042916567

Kritik

• Arthur J. Bellinzoni, Jr. (Rtg.): The Two-Source Hypothesis. A Critical Appraisal. Mercer, Macon 1985, ISBN 0-86554-096-9
• Allan J. McNicol, David L. Dungan, David B. Peabody: Beyond the Q Impasse. Luke's Use of Matthew. A Demonstration by the Research Team of the International Institute for the Renewal of Gospel Studies. Trinity, Philadelphia 1996, ISBN 1-56338-184-2
• Eta Linnemann: Q – das verlorene Evangelium – Fantasie oder Faktum? In: Eta Linnemann: Bibelkritik auf dem Prüfstand. Wie wissenschaftlich ist die „wissenschaftliche Theologie“? Verlag für Theologie und Religionswissenschaft, Nürnbarg 1998, ISBN 3-933372-19-4, S. 13–32
• Michael D. Goulder: Self-Contradiction in the IQP (International Q Project). In: Journal of Biblical Literature 118, 1999, S. 477–496
• Mark Goodacre: The Case Against Q. Studies in Markan Priority and the Synoptic Problem. Trinity Press, Harrisburg 2002, ISBN 1-563-38334-9

• Das Internationale Q-Projekt (Christoph Heil).