Pilihan raya umum Malaysia 2022

Pilihan raya umum ke-14 pada tahun 2018 menyaksikan perubahan kerajaan buat pertama kalinya dalam sejarah Malaysia sejak pilihan raya pertama kali diadakan pada tahun 1955. Pakatan Harapan, yang dahulunya merupakan pakatan kiri tengah antara empat parti, memenangi 113 kerusi di Dewan Rakyat (majoriti dua kerusi) berbanding Barisan Nasional, satu gabungan haluan kanan, yang hanya memenangi 79 kerusi. Pakatan Harapan menerajui kerajaan di peringkat persekutuan dengan sokongan dari Parti Warisan Sabah. Pilihan raya negeri serentak juga menyaksikan Pakatan Harapan memperoleh majoriti buat pertama kalinya di Johor, Melaka dan Negeri Sembilan. Parlimen tergantung terjadi di Kedah, Perak dan Sabah. Namun, perubahan keanggotaan parti ahli dewan undangan negeri selepas pilihan raya membolehkan Pakatan Harapan (atau Parti Warisan Sabah di Sabah) juga menjadi kerajaan di negeri-negeri ini.

Pada bulan Julai 2019, Undang-Undang Perlembagaan (Pindaan) 2019, yang mengandungi peruntukan untuk menurunkan umur kelayakan mengundi kepada 18 tahun dan membenarkan pendaftaran pengundi secara automatik, telah digubal oleh Parlimen.^[12] Namun, peruntukan itu belum berkuat kuasa dan sedang menunggu proklamasi oleh Yang di-Pertuan Agong. Pada bulan Jun 2020, Suruhanjaya Pilihan Raya mengumumkan bahawa persiapan untuk perubahan-perubahan ini akan selesai menjelang bulan Julai 2021.^[13]

Keabsahan persempadanan semula kawasan pilihan raya untuk seluruh negara pada tahun 2018 adalah pada tahun 2019 yang dikaji semula oleh Suruhanjaya Pilihan Raya,^[14] yang berada di bawah bidang kuasa Jabatan Perdana Menteri. Persempadanan semula telah diluluskan dua bulan sebelum pilihan raya terdahulu, yang menyaksikan pengagihan tidak sekata yang sangat besar antara kawasan-kawasan pilihan raya. Sebagai contoh, di Selangor, Sabak Bernam mempunyai kira-kira 40,000 pengundi tetapi Bangi mempunyai 180,000 pengundi. Namun, sebarang pengagihan semula awal memerlukan pindaan perlembagaan, yang memerlukan majoriti dua pertiga di Dewan Rakyat.^[15] Status kajian semula itu pada masa ini tidak diketahui kerana perubahan dalam kerajaan semasa kemelut politik yang akan dijelaskan di bawah.

Pandemik COVID-19 di Malaysia muncul sebagai krisis kesihatan utama dari awal 2020. Ia memberi kesan yang besar terhadap ekonomi dan masyarakat.^[16]

Pada akhir bulan Februari 2020, Perdana Menteri Ke - 7, Tun Dr. Mahathir Mohamad mengundurkan diri sebagai perdana menteri, menyebabkan kekosongan kuasa di cabang eksekutif. Sebilangan besar daripada 32 ahli parlimen PPBM menarik diri dari kerajaan gabungan pimpinan PH, menyebabkannya kehilangan majoriti di Dewan Rakyat, dan telah bekerjasama dengan BN.^[17] Pada 1 Mac, Muhyiddin Yassin telah dilantik sebagai Perdana Menteri Ke - 8, dan satu kerajaan minoriti PPBM dan pimpinan BN telah dibentuk. Pada 20 Ogos, Ismail Sabri Yaakob telah dilantik sebagai Perdana Menteri, selepas peletakan jawatan Muhyiddin Yassin.^[18]

Pilihan raya di Malaysia dijalankan di peringkat persekutuan dan negeri. Pilihan raya persekutuan bertujuan untuk memilih ahli Dewan Rakyat, dewan rendah Parlimen, manakala pilihan raya negeri di setiap 13 negeri bertujuan memilih ahli Dewan Undangan Negeri masing-masing. Memandangkan kerajaan Malaysia mengamalkan sistem Westminster, ketua kerajaan (Perdana Menteri di peringkat persekutuan dan Menteri Besar atau Ketua Menteri di peringkat negeri) ialah individu yang mendapat kepercayaan majoriti ahli dalam badan perundangan masing-masing dan ini kebiasaannya pemimpin parti atau gabungan dengan majoriti kerusi di badan perundangan.

Dewan Rakyat terdiri daripada 222 ahli, yang dikenali sebagai Ahli Parlimen. Mereka dipilih untuk penggal lima tahun. Setiap Ahli Parlimen dipilih dari satu kawasan dengan menggunakan sistem pengundian pemenang undi terbanyak. Sekiranya satu parti memperoleh majoriti kerusi, maka parti itu berhak membentuk kerajaan-, dengan pemimpinnya menjadi Perdana Menteri. Sekiranya parlimen tergantung, di mana tidak ada satu pun parti yang memperoleh majoriti kerusi, kerajaan masih dapat terbentuk melalui gabungan atau perjanjian keyakinan dan pembekalan dengan parti-parti lain. Dalam praktiknya, gabungan dan pakatan di Malaysia umumnya berlaku antara pilihan raya, dan ahli-ahli parti biasanya tidak bertanding untuk kerusi yang sama.

Umur kelayakan mengundi terkini adalah 21 walaupun umur 18 dianggap orang dewasa di Malaysia. Malaysia pada masa ini tidak mewajibkan pengundian dan pendaftaran pengundi automatik. Walaupun Undang-Undang Perlembagaan (Pindaan) 2019 yang memperuntukkan usia pengundian diturunkan kepada 18 dan untuk pendaftaran pengundi secara automatik digubal pada bulan Julai 2019, peruntukan itu belum berkuat kuasa dan sedang menunggu proklamasi oleh Yang di-Pertuan Agong. Suruhanjaya Pilihan Raya, badan yang bertanggungjawab menjalankan pilihan raya persekutuan dan negeri, berkata persiapan untuk perubahan-perubahan ini akan selesai menjelang Julai 2021. Suruhanjaya Pilihan Raya berada di bawah bidang kuasa Jabatan Perdana Menteri.

Slogan-slogan utama yang diutarakan gabungan-gabungan parti adalah seperti di bawah:

Ahli politik pembangkang, penganalisis politik dan ulasan dalam talian telah mengkritik keputusan untuk mengadakan pilihan raya pada penghujung 2022 dan bukannya awal 2023 kerana bertembung dengan musim monsun akhir tahun.^[28][29][30] Dengan Malaysia masih pulih daripada banjir serius pada tahun sebelumnya, ahli politik pembangkang menuduh kerajaan yang memerintah tidak bertimbang rasa terhadap para mangsa. Pihak parti pembangkang juga menuduh pemasaan ini sebagai cubaan disengajakan untuk mengekang peratusan undian tinggi yang berpotensi menguntungkan parti pembangkang.^[31][32] Sebagai tindak balas, Presiden UMNO Ahmad Zahid Hamidi, yang menyatakan bahawa pilihan raya akan diteruskan walaupun terdapat kebimbangan banjir di seluruh negara,^[29] dengan menuduh parti pembangkang sebagai "pengecut" dan "ingin mereka membeli masa" untuk mendapatkan sokongan tambahan, sambil menambah bahawa kenyataannya telah diambil di luar konteks.^[33][34]

Keputusan pembubaran awal parlimen juga dilihat oleh beberapa ahli politik pembangkang lain sebagai usaha untuk menghalang lebih ramai ahli politik BN pemerintah daripada terkena dakwaan korupsi, atau usaha dalam pengampunan ahli politik yang dipenjarakan seperti bekas perdana menteri Najib Razak yang telah didapati bersalah atas peranannya dalam skandal 1MDB.^[35] Dalam ucapan Zahid Hamidi dalam mesyuarat agung komponen BN, Kongres India Malaysia, Zahid memberi amaran bahawa lebih ramai ahli politik BN akan dipenjara sekiranya BN kalah dalam pilihan raya.^[36][37] Ismail Sabri Yaakob juga didakwa tunduk terhadap tekanan rakan sejawat UMNO untuk membubarkan parlimen, tetapi dinafikannya.^[38]

Akibatnya, pertembungan PRU dengan musim tengkujuh ialah faktor utama keengganan kerajaan negeri milik pembangkang untuk membubarkan ADUN masing-masing, dengan hujah untuk menumpukan perhatian kepada nasib rakyat dalam menghadapi kemungkinan bencana banjir akhir tahun lazim.^[39] Sementara itu, sebilangan pihak seperti Yang di-Pertuan Agong Sultan Abdullah lebih menerima keputusan perlaksanaan pilihan raya secara awal, dan melihatnya sebagai penawar perlu kepada ketidakstabilan politik semasa negara.^[40]

PRU15 adalah pilihan raya umum pertama Malaysia di mana umur minimum mengundi ialah 18 tahun berbanding 21 tahun sebelum ini. Kira-kira 6 juta pengundi baharu, sama ada muda atau sebelum ini tidak berdaftar, dijangka menyertai pilihan raya.^[41] Kumpulan umur 18-20 tahun mewakili 1.39 juta pengundi kali pertama, dan pengundi berumur 18-39 tahun menyumbang kira-kira separuh daripada 21 juta pengundi berdaftar Malaysia.^[42]

Senarai Ahli Parlimen ke-14 berikut tidak bertanding dalam pilihan raya akan datang(belum dikemas kini)

Hari pencalonan PRU15
5 November 2022

 

Kumpulan GRS di Penampang (P174), Sabah, bersama dengan calon GRS, Kenny Chua Teck Ho (berpakaian tradisional hitam di pusat gambar).

 

Kumpulan MUDA di Tanjung Piai (P165), Johor, bersama dengan calon MUDA, Lim Wei Jiet (tiga dari kanan).

Pilihan raya itu menyaksikan banyak perubahan kerusi dari semua pihak politik, dengan calon sama ada diumumkan keluar dari kawasan asal mereka untuk bertanding di kawasan lain, atau beberapa ahli parlimen berprofil tinggi digugurkan daripada pemilihan. Mereka yang digugurkan atau tidak dipilih bagaimanapun terus bertanding sebagai calon bebas atau dalam parti lawan untuk mempertahankan kerusi mereka ataupun bertanding semula hingga menyebabkan keahlian mereka digugurkan.

Timbalan Presiden UMNO Mohamad Hasan mengumumkan hasratnya untuk bertanding di kerusi Rembau, menggantikan penyandang Khairy Jamaluddin, yang dijangka diletakkan dalam kerusi majoriti pembangkang,^[43] dengan Khairy disahkan bertanding di kerusi kubu kuat PKR, Sungai Buloh.^[44] Selain itu, beberapa penyandang ahli parlimen UMNO berprofil tinggi, termasuk Shahidan Kassim, Annuar Musa dan Tajuddin Abdul Rahman, digugurkan daripada bertanding berikutan khabar angin selepas mereka dipercayai menyokong Ismail Sabri berbanding Zahid Hamidi.^[45] Antara yang digugurkan, Zahidi Zainul Abidin, penyandang Padang Besar, bertanding sebagai calon bebas, manakala Shahidan bertanding untuk mempertahankan kerusi Arau sebagai calon PN, menyebabkan keahlian mereka dan beberapa yang lain digugurkan.^[46] Dalam langkah yang sama, penyandang PAS Tumpat, Che Abdullah Mat Nawi bertanding mempertahankan kerusinya dengan tiket BN selepas beliau digugurkan daripada senarai calon, mengakibatkan dirinya dibuang dari PAS.^[47]

Selain itu, ketua PH, Anwar Ibrahim bertindak berpindah ke Tambun,^[48] dan Wan Azizah Wan Ismail bertanding di Bandar Tun Razak dalam rancangan PKR untuk meletakkan calon berkedudukan tinggi di kerusi bekas ahli parti.^[49] Satu lagi kerusi panas, Gombak, menyaksikan Menteri Besar Selangor Amirudin Shari dicalonkan sebagai calon PH bagi menghadapi penyandang Azmin Ali,^[50] salah seorang orang-orang besar dalam krisis politik Malaysia ketika itu.^[51] PKR juga menetapkan beberapa orang-orang besar sebagai calon dengan tiket PH.^[52] Bekas ahli parlimen Batu Tian Chua, yang tidak dipilih untuk bertanding berbanding penyandang Prabakaran Parameswaran, bertanding semula sebagai calon bebas, dan dibuang parti.^[53]

Sementara itu, DAP telah menggugurkan dua penyandang ahli parlimennya, Charles Santiago dan Wong Tack daripada kerusi parlimen masing-masing,^[54] dan digantikan oleh calon-calon muda,^[55][56] menyebabkan kedua-duanya mempersoalkan kewajaran DAP untuk tidak mencalonkan mereka,^[57] dengan Wong bertindak bertanding mempertahankan kerusinya sebagai calon bebas,^[58] lalu dibuang parti juga.^[59]

Pada 16 November, penyandang dan calon PH Padang Serai, Karupaiya Mutusami meninggal dunia, tiga hari sebelum pilihan raya. Ini ialah kali ketiga dalam sejarah pilihan raya Malaysia bahawa calon meninggal dunia dalam tempoh kempen.^[60] Berdasarkan perundangan SPR, satu mesyuarat khas diadakan pada 18 November, sehari sebelum PRU, dan pilihan raya khas di Padang Serai akan diadakan pada 7 Disember, dengan pencalonan pada 24 November.^[61]

Nota

s • b Ringkasan keputusan pilihan raya Dewan Rakyat 19 November 2022

Parti				Undi		Kerusi
				Undi	%	Menang	%	+/–
	PH[a]		PH	5,821,750	37.46	81	37.3	▼ 32
		PKR	PKR	2,442,038	41.95	31	14.1	▼ 16
		DAP[b]	DAP	2,422,577	41.61	40	18.2	▼ 2
		Amanah[c]	AMANAH	884,384	15.19	8	3.6	▼ 3
		Pertubuhan Kinabalu Progresif Bersatu	UPKO	72,751	1.25	2	0.9	▲ 1
		Ikatan Demokratik Malaysia	MUDA	74,392	0	1	0	▲ 1
	Perikatan Nasional[d]		PN	4,666,529	30.35	73	33.2	▲ 73
		Parti Pribumi Bersatu Malaysia[e]	BERSATU	2,102,151	13.55	30	14.93	▲ 17
		Parti Islam Se-Malaysia[f]	PAS	2,259,353	14.56	43	18.10	▲25
		Parti Gerakan Rakyat Malaysia	GERAKAN	305,025	1.97	0	0	▬
	Barisan Nasional[g]		BN	3,455,762	22.27	30	13.57	▼ 28
		Pertubuhan Kebangsaan Melayu Bersatu	UMNO	2,549,341	16.43	26	11.76	▼ 28
		Persatuan Cina Malaysia	MCA	665,436	0	2	0.90	▲ 1
		Kongres India Malaysia	MIC	0	0	1	0.45	▬
		Parti Bersatu Rakyat Sabah	PBRS	23,877	0	1	0.45	▬
		Parti Cinta Malaysia	PCM	5,417	0	0	0	▬
		Parti Makkal Sakti Malaysia	MMSP	10,660	0	0	0	▬
		Malaysian Indian United Party	MIUP	0	0	0	0	▬
		Parti Punjabi Malaysia	PPM	0	0	0	0	▬
		Kongres India Muslim Malaysia	KIMMA	21,468	0	0	0	▬
	Gabungan Parti Sarawak		GPS	662,601	4.27	23	10.41	▲ 23
		Parti Pesaka Bumiputera Bersatu	PBB	343,954	0	14	6.33	▲ 1
		Parti Rakyat Sarawak	PRS	67,539	0	6	2.26	▲ 2
		Parti Rakyat Bersatu Sarawak	SUPP	167,063	0	2	0.9	▬
		Parti Demokratik Progresif	PDP	84,045	0	2	0.9	▲ 1
	Gabungan Rakyat Sabah		GRS	246,378	0	6	2.71	▲ 6
		Parti Gagasan Rakyat Sabah	Gagasan Rakyat	94,085	0	4	1.41	▲ 4
		Parti Bersatu Sabah	PBS	65,311	0	1	0.45	▬
		Parti Solidariti Tanah Airku	STAR Sabah	29,874	0	1	0.45	▬
		Parti Progresif Sabah	SAPP	5,054	0	0	0	▬
		Pertubuhan Kebangsaan Sabah Bersatu	USNO	0	0	0	0	▬ Baru
		Parti Kesejahteraan Demokratik Masyarakat (rakan sekutu)	KDM	52,054	0	1	0.45	▬ Baru
		Parti Cinta Sabah (rakan sekutu)	PCS	0	0	0	0	▬
	Gerakan Tanah Air[h]		GTA	0	0	0	0	▬ Baru
		Parti Pejuang Tanah Air	PEJUANG	0	0	0	0	▬ Baru
		Barisan Jemaah Islamiah Se-Malaysia	BERJASA	0	0	0	0	▬
		Parti Bumiputera Perkasa Malaysia[i]	PUTRA	0	0	0	0	▬ Baru
		Parti Perikatan India Muslim Nasional	IMAN	0	0	0	0	▬ Baru
	Parti Warisan		WARISAN	0	0	0	0	▬
	Gabungan Bersatu Sabah		GBS	0	0	0	0	▬
		Parti Harapan Rakyat Sabah	PHRS	0	0	0	0	▬
		Parti Perpaduan Rakyat Sabah	PPRS	0	0	0	0	▬
	Gagasan Rakyat Sarawak		PERKASA	0	0	0	0	▬
		Parti Bansa Dayak Sarawak	PBDS	0	0	0	0	▬ Baru
		Parti Sarawak Bersatu	PSB	0	0	0	0	▬ Baru
		Parti Bumi Kenyalang	PBK	0	0	0	0	▬ Baru
	Gabungan tak formal PSM-PRM			0	0	0	0	▬
		Parti Sosialis Malaysia	PSM	1	0	0	0	▬
		Parti Rakyat Malaysia	PRM	28	0	0	0	▬
	Bebas		BEBAS	0	0	0	0	▬
Undi sah				TBA
Undi rosak / kertas undi tidak dipulangkan				TBA
Jumlah undi (keluar mengundi: TBA)				TBA	100	222	100	-
Tidak keluar mengundi				0
Pengundi berdaftar[j]				21,173,638
	Keluar mengundi[j]			20,905,366
	Undi awal[j]			265,531
	Undi pos[j]			2,741
Had umur pengundi[k] (berumur 18 tahun dan ke atas)				21,173,638
Populasi Malaysia[l] (bancian 2020)				32,447,385
Sumber: Suruhanjaya Pilihan Raya Malaysia (SPR)[74]

Nota

Dalam PRU ini, Pakatan Harapan memperoleh kerusi terbanyak dengan 82 kerusi, manakala Perikatan Nasional memperoleh kejayaan besar dengan 72 kerusi, dengan penguasaan penuh kerusi di Perlis, Kelantan dan Terengganu. PAS selaku ahli PN memenangi bilangan kerusi terbanyak sebagai parti tunggal iaitu sebanyak 49 kerusi manakala DAP dari ahli PH memperoleh 40 kerusi.

Dengan tiada parti/gabungan parti yang memperoleh majoriti 112 kerusi, PRU ini membawa kepada parlimen tergantung pertama dalam sejarah Malaysia. Dengan ini, para gabungan parti bertungkus-lumus dalam membentuk suatu gabungan yang dapat mencapai majoriti tersebut. Sejurus selepas keputusan PRU dikeluarkan, kedua-dua ketua parti Anwar Ibrahim dari Pakatan Harapan dan bekas Perdana Menteri Muhyiddin Yassin dari Perikatan Nasional masing-masing mendakwa mereka mempunyai gabungan dengan majoriti yang mencukupi untuk dilantik sebagai Perdana Menteri, tetapi tidak mengesahkan bilangan kerusi dan parti yang disertai.^[75][76]

Yang di-Pertuan Agong Al-Sultan Abdullah, memberikan semua pemimpin parti gabungan masa hingga 2 petang, Isnin, 21 November untuk menyerahkan nama calon Perdana Menteri yang disokong mereka kepada Yang di-Pertua Dewan Rakyat.^[77] Walau bagaimanapun, dengan pembinaan gabungan majoriti masih tidak berhasil, tarikh akhir dilanjutkan lagi 24 jam sehingga hari keesokannya.^[78]

Pada 22 November, Barisan Nasional mengumumkan bahawa mereka tidak akan menyokong penggabungan dengan kedua-dua parti sama ada Pakatan Harapqn mahupun Perikatan Nasional dalam pembentukan kerajaan persekutuan.^[79] Pada petang hari itu Al-Sultan Abdullah menyeru parti gabungan dari PH dan PN iaitu Anwar Ibrahim dan Muhyiddin Yassin ke Istana Negara untuk melantik Perdana Menteri.^[80][81]

• Halaman utama Suruhanjaya Pilihan Raya Malaysia

• PH: Muat turun
• BN : Muat turun
• PN: Muat turun