зэс

[ʣesә]

ᠵ‍ᠠ‍ᠰ

(жэс)

Галиглах зарчим

I нэр.

1. эрдэс. Зэсийн язгуурын мах­бодиос тогтсон эрдэс; найрлагадаа алт, мөнгө, төмөр, висмут зэрэг эрдэс бодосыг агуулдаг, давтамтгай, нугарамтгай чанартай, нэгэн зүйл улаан өнгөтэй төмөрлөг
2. шилж. Далд муу чанар

II урга.

1. Нэг наст таримал ногооны нэл ягаан өнгөтэй, өргөст хэмхээс том үр жимс.

аранжин зэс - хамгийн дээд зэргийн зэс; улаан алт

зэс аяга - зэсээр хийсэн аяга

зэс бар - хэвлэлийн зэс хэв

зэс тогоо - зэсээр хийсэн тогоо

зэсийн байван - зэс өнгөлдөг байван

зэсийн бал - зэсийн өнгөн тал дээрх ногоон зэв

зэсийн баяжмал - сайн чанарын зэс

зэсийн бэл - зэсийн өнгөн талд суусан ногоон зэв

зэсийн үнэ ханш - зэсний талаар олон улсын биржээс зарлагдсан үнэ

зэс өвс урга. - борц өвс

зэс нь бултайх - зэс нь цухуйх

зэс нь цухуйх - а.зэсээр хийсэн эд зүйл, сав суулгын өнгө халцрах, элэгдэх зэргээс уг бие нь илрэх; б.муу шинж, муу чанар нь илрэх

Үг хувилгах зарчим

зэс нэр. *~ хошуу хүргэх (хов хүргэх)

• зэс гууль - хэрэглээний өнгөт төмөрлөг

зэс хошуу - бусдыг муулсан хов яриа, бусдад хор хүргэх хов жив

зэс хошуулах - хов зөөх, хов жив ярих

зэс хошуулах - (үл тааш.) хов зөөх, хов жив ярих~(Чимэд) хэн дуугарсан бэ? (Суръя) багш аа, энэ хүүхэд (Сандаг) чамайг зэс хошуулаад өгөөчээ гэв үү (Л.Ванган, Түмний нэг).

зэс [нь] цухуйх - муу чанар нь танигдаж эхлэх~Та морилж байгаа бол хэлэлцэхнээ ч яах вэ гэж Хасбаатар хариу хэлэхдээ Танд аяндаа олон шавь нар бий болно гэж Богд айлдаж байсан. Тэгээд эгэл бус хүн гэж дээдэс намайг аль хэдийн зарласан хэрэг болов оо. Одоо ч миний зэс цухуйх цаг болж дээ. Юугаа ч нуух вэ гэж бодлоо (Ж.Пүрэв, Гурван зангилаа).

зэсээ цухуйлгах - муугаа үзүүлэх~Тэр өдрөөс эхлээд намайг нүд үзүүрлэх болов. Би ч нэгэнт тэсэхээ байгаад зэсээ цухуйлгаж эхэллээ (С.Эрдэнэ, Хотын бараа).

Зэс мөнгөнд эвдэл байдаг

Зээ нагацад холдлого байдаг