Carpignön
|
|
Quel articul chì l'è scrivüü in Lumbard, cun l'urtugrafia insübrica ünificada. |
| Carpignano Sesia Comun | |||||
|---|---|---|---|---|---|
| |||||
 | |||||
| Dats aministrativ | |||||
| Stat | Itàlia | ||||
| Rejon | Piemont | ||||
| Provinça | Provincia de Nuvara | ||||
| Capolœg | Carpignano Sesia | ||||
| Politega | |||||
| Sindeg | |||||
| Orgen lejislativ | Consili comunal | ||||
| Territore | |||||
| Coordinade | 45°32′N 8°26′E / 45.533333°N 8.433333°E | ||||
| OSM | 45264 | ||||
| Voltituden | 204 m s.l.m | ||||
| Superfix | 14,66 km² | ||||
| Abitants | 2 446 ab. (1º genar 2023) | ||||
| Densitaa | 166.85 ab./km² | ||||
| Confin | Briun-ä, Farä, Ghem, Ghislarèngh, Lenta, Scilavengh e Sciön | ||||
| Fus orari | UTC+01:00 e UTC+02:00 | ||||
| Varie | |||||
| Prefiss | 0321 | ||||
| Codex postal | 28064 | ||||
| Sigla autom. | NO | ||||
| Codex ISTAT | 003036 | ||||
| Codex catastal | B823 | ||||
| Cl. climatega | |||||
| Cl. sismega | |||||
| Localizazion | |||||
 | |||||
| Sit istituzional | |||||
Carpignan (inscì anca in Piemuntes; Carpignön in Nuvares; Carpignano Sesia in Italian) l'è un cumün de la Pruvincia de Nuvara.
El gh'ha ona popolaziun de 2 555 abitàncc (dàto del Desember 2013[1]), cunt ona superfis de 14,7 km² e ona densità de popolaziun de 174 ab./km².
Carpignan la se tröva in la Val Sesia, al cunfin cun la Pruvincia de Vercej (cumün de Lenta e Ghislarengh). Carateristich del lögh, cume de tanti alter burgh del Piemunt, l'è 'l ricet, una custrüziun furtificada de Mediuev circundada dai cà de la cità vegia.
Esempi del dialet de Carpignön
[Modifega | modifica 'l sorgent]
'N òm al gh'eva düi matai.
E 'l pü gióvno da 'sti matai l'è dighi al pà: “Pà, demi la part di teri ch'um tóca!” e 'l pà l'è spartì i teri e i dnéi tra tücc düi matai.
E dopo 'n quai dì, 'l mat pü gióvno l'è rablà 'n d'un pais lontan, e là l'è mangiàssi tüt, a fè 'na vita da sciur e 'n mezz a tücc i vissi.
E dopo che lüi l'è spandü tüt, l'è gnüghi 'nd cul pais là 'na gran miseria, an manera che lüi l'è cmincià a vèghi bsögn.
E l'è 'ndà e l'è bütassi 'nsèma vün ch'al stava 'nda cul pais, e cust chilò l'è mandalo 'nd i söi caimp a cürè i porscei.
E lüi 'l gh'eva vòja d'ampinìssi la panscia cont al giandi ch'i mangiavo i porscei; ma 'n gh'eva nzün ch'agh nu dava.
Lóra l'è tornà 'n lüi e l'è dicc: “Quancc òimi ch'i lavóro 'n giornà a cà dal mè pà, 'n gh'han dal pan fin ch'i nu vòro, e mì chilò i mòr dla fam!
Mì i ciaparó sü e i 'ndró a cà dal mè pà e i 'gh diró: O pà, mì sum facc 'n gross picà cóntra 'l ciel e dadnans ad vüi;
e i sum pü nuta degn d'essi ciamà 'l vóst mat; femi stè chilò come vün di òimi ch'in gh'ì 'n giornà”.
Sichè dunca lüi l'è ciapà sü e l'è 'ndacc dal só pà; e quand che lüi l'eva 'ncù lontan, 'l só pà l'è vigülo ce l'è vüghi compassion; e l'è curù, l'è bütaghi i brasc al cöl e l'è basalo sü.
E 'l só mat l'è dighi: “Pà, mi sum facc 'n gross picà cóntra 'l ciel e dadnans ad vüi e i sum pü nuta degn d'essi ciamà 'l vóst mat”.
Ma 'l pà l'è dighi ai söi sarvitui: “Portè chilò 'l pü bel vestì ch'agh sia, e vestìlo sü, e büteghi 'n anela 'nt al dì, e dèghi dal scarpi da bütè 'n di péi.
E pói mnè fora 'l videl 'ngrassà e massèlo, e pói mangiuma e stuma sü legri:
parchè 'st mè mat chilò l'eva mort e l'è tornà a gnì viv; l'eva pardü, e l'è trovàssi 'ncù.” E inn bütassi drè e inn facc 'na gran festa.<be>
'Dess, 'l só mat cul pü grand l'eva fota 'nt i caimp; e quand l'eva drè ch'al gniva a cà, pena ch'l'è stacc renta, l'è süto santü la müsica e 'l bal.
E l'è ciamà vün di sarvitui e l'è domandaghi: “Ch'u dì?”
E lüi l'è dighi: “'L tó fradel l'è gnü cà, e 'l tó pà l'è massà 'l videl ingrassà parchè l'è trovalo 'ncora san e 'n gamba”.
Ma lüi l'è 'nrabiassi e l'è vorsü nut andè dint an cà; 'nlóra 'l só pà l'è gnü 'd fò e lo prigava ch'l'andess dint.
Ma lüi, rispondendghi, l'è dighi al só: “Tü chilò, l'è già tancc agn che mì 'v serviss, e sum mai gnanch disübedivi 'na vòta, epüra vüi si mai gnanca dami 'n cravin par fè legri cont i mei amis;
ma quand st'vost mat, ch'l'è mangiassi tüt cul ch'a gh'eva 'nsèma 'l pütani, l'è gnü, vüi gh'ì massaghi 'l videl ingrassà.”
E lüi l'è dighi: “Car al mè mat, tì t'ei sempro 'nsèma mì e tüt cul che mi 'n gh'hó l'è roba tóva;
'Dess a convgniva fè festa e stè sü legri, parchè 'stu tó fradel l'eva mort, e l'è tornà gnì viv; l'eva pardü e l'è trovassi 'ncù”.
(Antonio Rusconi, I parlari del Novarese e della Lomellina, 1878)
Evoluzion demografega
[Modifega | modifica 'l sorgent]L'andament del nümer de abitant del cumün de Carpignön l'è mustraa in de la tabela chi de sutta
Nümer de abitant
Riferiment
[Modifega | modifica 'l sorgent]- ↑ Statìstiche demogràfiche ISTAT. Statìstiche sö la popolasiù del Istitùto Nasiunàl de Statìstica relatìve al 31 de Dezember 2013.
