Mont Bianch

Quest articol chì l'è scrivud in lombard, con la Noeuva Ortografia Lombarda

El Mont Bianch (Mont Bllanc in arpitan, Mont Blanc in frances e Monte Bianco in italian) a l'è la montagna pussee volta de la cadena di Alp e de tuta l'Europa, cont i so 4.810,90 meter. La montagna a l'è traversada del confin in tra la Franza e l'Italia, donca la mitaa setentrionala del massizz del Mont Bianch la se troeuva in del departement de la Volta Savoja, inscambi la mitaa meridionala la se troeuva in de la Vall d'Aosta. La montagna la se troeuva per intregh in de la region etnolenguistega de l'Arpitania. Segond l'Institut Geografegh Nazzional de la Franza e i autoritaa frances, la scima la partegn tuta a la Franza^[1], inveci segond l'Italia el confin el traversa la scima, tant 'me che l'è stabilid in del Tratad de Turin del 1860.^[2]

La montagna la se spantega in sul territori di comun de Chamonix-Mont-Blanc e Courmayeur. El comun franzes de Saint-Gervais-les-Bains el revendega un territori piscinin in sul versant al mezdì de la scima, che 'l constituiss un exclave del territori comunal. El borgh de Chamonix a l'è lilinscì a pu o manch 10 km de distanza a nord de la scima, inscambi el center abitad pussee vesin a la montagna a l'è Entrèves, frazzion de Courmayeur.

Segond la SOIUSA^[3], el mont e 'l so massizz el fa part de la sezzion di Alp Graie, in di Alp Nord-Ocidentai.

A gh'è tancc giazzer ch'i circonden la montagna, per esempi, el giazzer di Bossons che 'l vegn de bass longh el versant setentrional del mont Maudit fina a la frazzion Bossons.

El Mont Bianch a l'è serciad de tre vallade: la val Veny e val Ferret al mezdì in Italia e la val Chamonix al nord, in Franza.

I condizzion meteorologeghe i poeuden cambià in d'ona manera svelta fiss. Aproeuv a la scima, el vent el poeul rivà fina a i 150 km/h e la temperadura de l'aria fina a i -43°C.^[4] A partì de circa 3700 m s.n.m. l'unega precipitazzion a l'è la fioca, e l'è pussee abondanta in istad parché l'aria freggia a l'è manch umida. El zer termegh el poeul rivà a i 5000 m de voltituden.

1. ↑ http://cnig.gouv.fr/APIGeoportail/API.php Archiviad chi: [1]
2. ↑ Tratad de Turin https://gallica.bnf.fr/ark:/12148/bpt6k960724/f44.item p. 32-...
3. ↑ http://www.nimbus.it/liguria/Meteopercorso/soiusa.html
4. ↑ François Labande, , t. 2 : À l'est du col du Géant, Éditions Arthaud, 1987

• Wikiquote el gh'ha dent citazzion de o su Mont Bianch
• Wikimedia Commons el gh'ha dent imagin o alter archivi su Mont Bianch
• Wikivoyage el gh'ha dent Informazzion turisteghe su Mont Bianch