Week (zeve daag)

Dit artikel is gesjreve (of begós) in 't Valkebergs. Laes hie wie v'r mit de versjillende saorte Limburgs ómgaon.

'n Week ies 'n periode van zeve daag. Dat ies neet ummer zoa gewaes. De Romeine koeste 'ne tiedlank 'n week van ach daag, 't nundinum. Die periode waor gekoppeld aan de merte, die um de ach daag gehoute woorte. De oetdrökking: "huuj ach-daag" waor in Limburg gebrukelik. De zevedaagse week, mèt de zóndig, woort in 't jaor 321 door keizer Constantijn de groate ingesjtèld. In tegesjtèlling tot ander tiedsaandujinge, zoa-es jaor, maond en daag haet de week geine astronomische basis. De zevedaagse week ies truuk te veure nao de Jude in de oudheid en 't verhaol van 't sjöppe van de waereld door God, dae dat in zès daag deeg en de zevende daag tot rösdaag besjtumde. Dat sjteit gesjreve in 't book Genesis.

De daag in de week höbbe name, die meistal truukgoon op Germaanse gode. De Latiense en Franse weekname sjtamme groatendeils aaf van de Romeine. Maondig en zóndig zint geneump nao de hemelliechame: de maon en de zón. In de christelijke traditie waor maondig de twiède daag, meh allewiel weurt de maondig dèks gezeen es de ièrsjte (werk)daag van de nuuj week. 't Woord dinsdig kump van de god Things, sjoelnaam van Tyr. Things of ding, wat beteikent "besjermer van de volksvergadering". Bie de Romeine waor dinsdig gewiejd aan de god Mars. Goonsdig haet get mèt Wodan te make. In 't volksgeluif ies 't 'ne óngelöksdaag. Dónderdig weurt geneump nao de dóndergod Donar. Bie de Romeine waor daen daag gewiejd aan Jupiter. Vriedig ies gekoppeld aan de godin Freyja of bie de Romeine aan Venus.

Van oarsjpróng waor de vriedig 'ne gelöksdaag, meh ies vanwege de herdinking van de krusiging van Christus tot óngelöksdaag gewore. Veural vriedig de daartiènde (biegeluif) gelt es extra gevièrlik! De zóndig weurt bie de christene gevierd es rösdaag en algemein es gelöksdaag gezeen. 'n Zóndigskind geit 't veur de wind, zègke ze.