Lewie XIV vaan Fraankriek

Dit artikel is gesjreve (of begós) in 't Mestreechs. Laes hie wie v'r mit de versjillende saorte Limburgs ómgaon.

Lewie XIV vaan Fraankriek (Saint-Germain-en-Laye, 5 september 1638 - Versailles, 1 september 1715), op z'n Frans Louis XIV de France, waor keuning vaan Fraankriek en Navarra vaan 14 mei 1643 tot zienen doed. Heer zörgde deveur tot Fraankriek gein feodaalstaot mie waor. Daomèt kraog heer ummertouw mie mach en woort heer oetindelek 'nen absolute vors. Umtot heer mèt goddelek rech regeerde zaog heer ziechzelf es centrum vaan de maotsjappij en neumde me häöm zonnekeuning (le Roi-Soleil) meh ouch Lewie de Groete (Louis le Grand).

Lewie XIV woort gebore es lid vaan 't Hoes vaan Bourbon. Ziene vaajer waor Lewie XIII vaan Frankriek, zien meer Anne vaan Oosteriek. Zien awwers waore al 23 jaor getrouwd meh hadde nog gein kinder gekrege. Lewie XIV woort dus besjouwd es gaodskeend. Wie Lewie XIV mer vief jaor aajd is störf ziene pa. Anne, zien moojer, woort toen regentes, meh eigelek regeerde kardinaol Jules Mazarin tot zienen doed in 1661. In 1654 woort Lewie XIV gekroent in Reims. In zien leve veurde heer versjèllende oorloge, zoewie mèt de Republiek (in 't zoegeneump Rampjaor, in 1672) en Spaanje, en mèt de campagnes tege dat lèste land breide heer Fraankriek oet. Es absolute vors gaof heer väöl cent oet. 't Bekinste veurbeeld is 't Pelies vaan Versailles dat heer heet laote bouwe op e moeras es vervaanging vaan 't Louvre.

Zien kinder waore Lewie vaan Fraankriek, Anne-Élisabeth vaan Frankriek, Marie-Anne vaan Frankriek, Marie-Thérèse vaan Frankriek, Philippe-Charles vaan Frankriek en Louis-François vaan Frankriek. Heer euverleefde ziene zoon en kleinzoon; wie heer in 1715 storf, woort zie viefjaoreg achterkleinkind Lewie XV keuning.