Kilometer

Dit artikel is gesjreve (of begós) in 't Mestreechs. Laes hie wie v'r mit de versjillende saorte Limburgs ómgaon.

De kilometer (symbool km) is 'n vaan 't SI aofgeleide eenheid vaan lengde, geliek aon 1000 meter. Dit kump bij zier ing benaodering neer op 1/40.000 vaan d'n umtrèk vaan de Eerd.^[1] 't Woord kilomaeter weurt in väöl Limburgse dialekte zoawaal in inkelvoud es in mievoud 't zelfde geschreve, meh anders oetgesproke (toentaol). 't Krijg de klemtoen op de einnaolèste lèttergreep.

De kilometer is 't equivalent vaan de mijl, die veur 't ingebruuknumme vaan 't metriek stèlsel in talloes variante woort touwgepas veur 't mete vaan groete aofstande. In de negentienden iew stoont de kilometer ouch e tiedsje bekind es 'Nederlandse mijl' (umtot de Vereinegde Nederlen in 1820, es ierste land sinds de Restauratie, 't metriek stèlsel weer inveurde). Me gebruuk de kilometer, zoewel in 't daogeleks leve es in de wetensjap, veur aofsten tösse plaotse op Eerd, zoewie ouch veur aofsten tot kort vaan de Eerd aof (atmosfeer, baone vaan natuurleke en kunsmaotege satelliete).

Vreuger gebruukde me noe en daan de myriameter, dee geliek is aon tien kilometer; allewijl weure aofstande vaan die orde gewoen in kilometers oetgedrök. Ouch samestèllinge wie 'megameter' of 'gigameter', die theoretisch zien touwgestande, zien zier oongebrukelek. Astronome - de einsegste lui die geregeld mèt zoe'n aofsten wèrke - gebruke daoveur liever neet-SI-einhede wie de Astronomische Einheid, 't leechjaor of de parsec.