Wes-Europa
Dit artikel is gesjreve (of begós) in 't Mestreechs. Laes hie wie v'r mit de versjillende saorte Limburgs ómgaon.
Wes-Europa is 't meis westelekgelege deil vaan 't Europees kontinint. Aon de weskant ligk de Atlantische Oceaan mèt de Britse eilen Groet-Brittanië en Ierland. Boe de oosgrens vaan Wes-Europa percies ligk is minder duidelek. Allewel Wes-Europa dèks es geografische term weurt gebruuk, is 't nog mie es cultureel of polletiek term gebruuk. Aofhaankelek vaan de diffenitie die me gebruik veur 't Weste weurt dus 'n bepaolde grens bepaold mer zelfs in 'n klaor diffenitie is de grens neet altied dudelek.
Altied weure de Britse eilen en de Benelux mètgerekend bij Wes-Europa. Fraankriek weurt of gans tot Wes-Europa gereikend, of veur 't groetse gedeilte (mèt 't zuie bij Zuid-Europa en eventueel de Elzas bij Centraol-Europa). In de Kaw Oorlog is 't "Weste" ummertouw mie geliekgezat aon 't kapitalisme en de liberaal-democratie. Daodoor weurt Duitsland allewijl meistes ouch mètgereikend tot Wes-Europa wijl 't vreuger meistes es Centraol-Europa woort gezeen.
In d'n 11e iew, nao 't Groet Sjisma, woort Wes-Europa ummertouw mie gezeen es 't Christelek deil wat zien loyaliteit had behawwe aon Roeme - boedoor 't Roems-Katheliek bleef. Oos-Europa woort daomèt 't deil wat zien loyaliteit verhojsde nao Constantinopel. Later, gedäörende de Verliechting, woort Oos-Europa neergezat es 't "barbaarse" en "achtergestèlde" achterland vaan 't verliechte Wes-Europa. Paralel aon die oontwikkeling begos Wes-Europa ziech nao de boetewereld te riechte door middel vaan kolonialisme.
Deils door de Verliechting, mer veural door 't kolonialisme, begos Wes-Europa ummertouw welverender te weure te opziechte vaan de res vaan Europa. Heidoor begos 't polletiek en ikkenomisch centrum vaan de mach in Europa ummertouw mie in Wes-Europa te ligke. Mèt de opkoms vaan nationalisme in Wes-Europa oonder 'n aontal rivveluties, wie de Franse Rivvelutie, begos ouch 't democratiseringsperses in Wes-Europa, mèt naome in de 19e iew. D'n Ierste Wereldoorlog maakde 'n ind aon drei groete rieke in Centraol- en Oos-Europa: 't Russisch Riek, Ottomaans Riek en Oosteriek-Hongarije. Wes-Europa bleef evels rillatief stabiel. Nao twie decennia mèt democratische expirimente in Centraol- en Oos-Europa, brook d'n Twiede Wereldoorlog aon en - es direk rizzeltaot daovaan - de opkoms vaan 't communisme door de wesweerdse opmaars vaan de Sovjet-Unie. Duitsland, de groete verlezer vaan deen oorlog, woort gesplits in e Wes-Duitsland en 'n Oos-Duitsland. 't Weste woort deil vaan 't kapitalistisch en euverwegend democratisch Wes-Europa, wijl 't Ooste deil woort vaan 't communistisch-autoritair Oos-Europa. Dat lèste deil vaan Europa woort 't Oosblok geneump. 't "Wesblok" begos ouch 'n perses vaan Europese integratie. In 1992 woort mèt 't Verdraag vaan Mestreech de Europese Unie (EU) opgeriech. Wes-Europa kaom daomèt steeds mie synoniem te staon aon de EU.
In de jaore 1989-1993 veel ouch 't Oosblok oetmekaar. In de ierste twie decennia vaan d'n 21ste iew woort e groet gedeilte vaan 't veurmaoleg Oosblok deil vaan de EU. Väöl vaan die len (wie Pole en Hongarije) zègke ziechzelf lever Centraol-Europa te neume door hun binding mèt Wes-Europa. In de Europese migrantecrisis woort 'n versjèl gemaak tösse 't pro-migrante-kamp vaan Wes-Europa (mèt naome Duitsland en Zwede) en 't anti-migrante-kamp vaan Oos-Europa (mèt naome Hongarije en Pole).
De Limbörge weure bekans altied tot Wes-Europa gereikend. Veur de touwtreijing vaan de Limbörge tot Nederland en later Belsj in de 19e iew, goof 't evels 'n dominant argumint um deze regio te reikene tot Centraol-Europa, vaanwege häör ben mèt de Duitse Boond.