Stripverhaol

Dit artikel is gesjreve (of begós) in 't Mestreechs. Laes hie wie v'r mit de versjillende saorte Limburgs ómgaon.

E stripverhaol is e verhaol wat besteit oet 'n serie op 'n rij (strip) gezatte pleetsjes mèt daobij de door de figure gesproke teks in 't pleetsje aongegeve. De lengde vaan e stripverhaol kin variëre vaan ei rijke tot e book vaan tientalle blajer.

Allewel tot 't stripverhaol veurluipers heet die trökgoon tot zeker de middeliewe, en in de negentienden iew in de teikeninge vaan Rodolphe Töpffer en de verhaole vaan Max und Moritz (door Wilhelm Busch) 'ne belaankrieke veurluiper vinde, oontstoon de ierste strips begin twintegsten iew in Amerikaanse gezètte. Nao d'n Ierste Wereldoorlog weure de stripverhaole lankzaam euvergenómme door de Europees gezètte. In 't Belsj verhef Hergé (mèt zien stripserie Tintin/Kuifje) al veur d'n oorlog 't stripverhaol tot 'ne kunsvörm; in Nederland oontsteit 'ne mingvörm mèt 't feuilletonverhaol bij Marten Toonder. Nao d'n Twiede Wereldoorlog koume lang stripverhaole in gebruuk, veural veur (jong of awwer) kinder bedoeld. Dao-oonder zien in Europa Suske en Wiske en Asterix de Galliër. Roontelum d'n Amerikaanse Donald Duck oontsteit daankzij Carl Barks 'n ganse wereld vaan strips, die sinds jaore wekeleks in e blaad versjijne. Ouch zier Amerikaans zien de superheldestrips, roond figure wie Superman en Batman, die in Europa veural 'n cultversjijnsel zien meh in Amerika al tientalle jaore maoteloes populair zien. 't Leze vaan strips door pubers, joonkvolwassene en volwassene is e versjijnsel oet de nerdcultuur.

Neve Europese strips en Amerikaanse comics gief 't ouch in Japan 'n bleujende traditie, bekind es manga. De manga goon deils trök op awwer Japanse kunsvörm en versjèlle daodoor wezelek vaan hun westerse pendante. De lèste decennia weure ze ouch in Europa en Amerika geleze. Ouch 't leze vaan manga door volwassene gelt es teike vaan nerdcultuur, in Japan bekind es otaku.

Nog 'n aander genre is de graphic novel (lètterlek 'geteikende roman'). De definitie daovaan ligk neet vas, meh in eder geval geit 't um e serieus soort stripverhaol wat wezelek mie literair is es de gemiddelde strip. Ze drejje in groete maote um 't verhaol en wèlle soms expliciet de vergelieking mèt de 'groete' literatuur oetlokke. Mainstreampopulariteit haolde Maus van Art Spiegelman. In Nederland woort Dick Matena bekind mèt zien 'verstrippinge' vaan gesjreve romans.

't Gief 'n aontal strips in 't Limbörgs, dèks vertaolinge vaan bestaonde strips. Zoe kaome twie Asterixverhaole en diverse Suske en Wiskeverhaole oet die diverse Limbörgse dialekte combinere, en gief 't 'n Kuifje (Kèèfke) in 't Hessels. Oersprunkeleke strips in 't Limbörgs zien Waore die ouch veur e Preuvenemint gekoume (in 't Mestreechs) zoewie de themastrip Ambiorix, in neet minder es 30 versjèllende dialekte.