Lingua Navatlaca
Lingua Navatlaca[2] sive Naguatlata[3] (vulgo Nahuatl, [ˈnaːwatɬ]) est lingua familiae Uto-Aztecarum. Variae dialecti linguae sunt et circa 1 500 000 milliones populus Nahua loquuntur. Lingua Navatlaca polysynthetica est, et eius structura sententiae verbum subiectum obiectum est. Dialectus Huasteca ut dialectus in norma videtur, interea dialectus adhibetissima linguae causá omnium locutorium Center est. Lingua Navatlaca sermo veterrimus est, et formae vetustiores gentis Mayae loquebatur.
Grammatica
recensereLingua Navatlaca cum abecedario Latino scribitur, et hos vocales habet: a, e, i, o, et u, cum eodem pronuntiato ut lingua Latina, et longa et breves pronuntiatus habent, et hos consonantes: c ([s] ante litteras e et i, et [k] ante alias litteras), d ([d]), h ([h]), k ([k]), l ([l]), m ([m]), n ([n]), p ([p]), r ([r]), t ([t]), w ([w]), x ([ʃ]), et z ([s]). Hae combinationes litterarum etiam habet: ch ([tʃ]), cu ([kʷ]), hu ([w]), uh ([w]), et qu ([k]).
Litterae
recensereEditio Navatlaca Vicipaediae est, Huiquipedia vocata. Dialectus Huasteca adhibet quod ut dialectus in norma videtur, interea dialectus adhibetissima linguae causá omnium locutorium Center est.
Exemplum textus
recensereCommentatione prima Universae Iurum Humanorum Declarationis (a Consociatione Nationum):
- Navatlace
- Nochi tlacameh huan cihuameh quipiah manoh cualli tlacaticeh, nochi san se totlatechpohuiltiliz huan titlatepanitalohqueh, yeca monequi cualli ma timohuicacah, ma timoicnelicah, ma timotlazohtlacah huan ma timotlepanitacah.
- Latine
- Omnes homines dignitate et iure liberi et pares nascuntur, rationis et conscientiae participes sunt, quibus inter se concordiae studio est agendum.[4]
Exemplum verborum
recenseretlacatl - vir
cihuatl - mulier
tahtll - pater
nantlil - mater
icniuh - frater
hueltiuh - soror
yoliliztli - vita
yollotl - cor
itacatl - cibus
atl - aqua
tletl - ignis
xochitl - flos
tepetl - mons
mixtli - nubes
ehecatl - ventus
atoyaatl - rivus
quiahuitl - pluvia
ayauhcozamalotl - arcus caelestis
cicitlaltin - stella
ilhuitl - dies
yoalli - nox
Numerus
recenserece - unus
ome - duo
yeyi - tres
nahui - quattuor
macuil - quinque
chicuacen - sex
chicome - septem
chicuei - octo
chihnahui - novem
matlactli - decem
Notae
recensere- ↑ Based on Lastra de Suárez 1986; Fowler 1985.
- ↑ "MEXICANI, una ex septem Navatlacarum, populi Americæ Septentrionalis cultissimi, gentibus, à duce suo Mexio dicti": Iohannes Iacobus Hofmannus, Lexicon universale (1698) ~
- ↑
* 1633 Ioannis de Laet Antverpensis Novus Orbis seu Descriptio Indiae Occidentalis, libro 5, capitulo 10, p. 240:- Novae Hispaniae indigenae infinita pene idiomatum varietate infinita inter se discrepant, quae non tantum dialectis variant, sed plane diversae sunt linguae; inter universas autem maxime excellit Mexicana, quae & vicinis nationibus, etiam longinquis, postquam Mexicani imperii sui fines longe lateque propagarunt, tam communis esse caepit, quam in Europa Latina aut in Asia Slavonica: ita ut in singulis pene pronvinciis interpretes illius haberentur, quos Naguatlatos vocant.
- ↑ Versio Latina e United Nations Human Rights.
Bibliographia
recensere- Fontes antiquiores
- 1555 : Alonso de Molina, Aqui comiença un vocabulario enla lengua castellana y mexicana (Mexicopoli: Iuan Pablos); Textus
- 1571 : Alonso de Molina, Vocabulario en lengua castellana y mexicana (Mexicopoli: en casa de Antonio de Spinosa); Textus