Flavus

Inter omnes constat difficile esse colores describere et inter varias linguas conferre, nam quamquam chroma sive prisma visuale idem omnibus est, cuique populo sui sunt mores quibus varios colores distinguant vel inter se opponant. Nec sunt enim flavus fulvus luteus, etsi ad eundem fere colorem referantur, plena synonymia coniuncta. Quamquam enim aurum et flavum (Verg. Aen. 1.592) et fulvum (Verg. Aen. 7.279), aut harena et flava (Ov. Met. 14.448) et fulva (Verg. Aen. 6.643), ab antiquis dicebatur, tamen multae sunt res quibus unum tantum adiectivum apponi solebat, sicut leoni fulvus (Ov. Met. 1.304; Sen. Ep. 64.4) aut melli flavum (Lucr. 1.938; Ov. Met. 1.112), ac pro vitello luteum (Plin. Nat. 30.141).

 

Constat luteum nomen accepisse a lūto,^[1] qua herba infectores pannos incoquentes colorem luteum efficiunt, et cum caerulei coloris pannos luto incoquunt, colorem viridem pariunt.^[2] Sed difficilius est flāvi et fulvi etymologiam dicere. Sunt enim qui flāvum et fulvum ab eadem origine ducta esse putent, quae quidem opinio in quaestionem vocata est. Nihilo minus f- prima flāvi et fulvi, si a lingua Protoindoeuropaea originem trahant, aut *b^h- aut *d^h- referre possunt. Itaque fulvus et a radice PIE *d^helH- 'lucere, flavere'^[3] et a PIE *b^hel- 'lucere, albere'^[4] duci potest, nec prorsus liquet, utra via sequenda sit. Flāvus autem a *b^hl̥̄H₁-wo-, gradu apophonico zero radicis PIE *b^helH₁- derivatum esse videtur: *b^hl̥̄H₁-wo-s> *b^hlēwos > *b^hlāwos > flāvus. Non nihil vero interest, quod ab eodem fonte (q.e. *b^hlēwos > PGm *blēwaz) adiectiva linguarum Germanicarum caeruleum, colorem complementarium, significantia ducta sunt.

Multa sunt adiectiva colorem flavum significantia, quae ab appellativis rem aliquam flavam indicantibus ducta sunt, sicut aureus ab auro, croceus a croco, melleus a melle, etc.

Color flavus in multis linguis Indoeuropaeis vocibus appellatur a radice IE *ģ^hel- 'fulgere' ductis, sicut *ģ^hel-wo-s > PGm *gelwaz, unde variis mutationibus factis Theod. gelb, Bat. geel, Suec. gul, nec non Angl. yellow. Sic etiam ab IE *ģ^helwo per ordinarias mutationes phonologicas Lat. helvus ductum est, quae quidem vox, quamquam 'flavum', vel potius colorem medium inter rubrum et album, significat, ad boum tantum colorem refertur.^[5] Vox comparabilis est gilvus adiectivum mutuatum a dialecto quadam Gallo-Celtica, quae hanc vocem ab eadem forma primaria IE *ģ^hel-wo-s suam fecit. Colorem quidem flavo similem significat etiam haec vox, sed de equis tantum dicitur.^[6]

• André, Jacques, 1949. Étude sur les termes de couleur dans la langue latine. Klincksieck.
• Bradley, Mark, 2006. Colour and marble in early imperial Rome. Proceedings of the Cambridge Philological Society 52: 1-22.
• Doran, Sabine, 2013. The Culture of Yellow, or, The Visual Politics of Late Modernity.Bloomsbury Publishing.
• Driessen, C. Michiel, 2005. On the etymology of Lat. fulvus. Sprachkontakt und Sprachwandel, ed. Gerhard Meiser & Olav Hackstein, 39-64. Reichert.
• Edgeworth, Robert, 1985. Luteus; pink or yellow ? Glotta 63: 212-220.
• Houston, George W., 1984. Limonite, hematite, and Pompeian red. Archaeological News 13: 68-69.
• Korykhalova, T. P., 1987. La signification du terme de couleur helvus. PhilClas, III : La langue et le style des œuvres de la littérature antique, 76-81.
• La Penna, Antonio, 1995. Fulvus / flavus : un dubbio su Sidonio Apollinare, Carm. 22, 178. Maia 47: 225-227.
• Laughton, Eric, 1948. Flavus pudor. Classical Review 62: 109-111.
• Lavan, Myles, 2015. The new green-and-yellow of « Agricola » : review article. Histos 9: xxxix-xlv.
• Nečipurenko, N. G., 1988. Le latin flavus et ses parallèles indo-européens. Questions de la composition des mots et des formes dans les langues indo-européennes, ed. Šatrov, G. M. et al., 20-24. Université de Tomsk.
• WH = Walde, Alois, Lateinisches etymologisches Wörterbuch. 3., neubearbeitete Auflage von J. B. Hofmann, I (1938) A-L, II (1954) M-Z. Carl Winter Universitätsverlag.

• Chlorus
• Croceus
• Gilvus
• Luridus
• Luteus

• Die Farbe Gelb

Colores Latini: series paginarum brevium

Circa album Albus • Candidus • Niveus • Lacteus • Albidus • Eburneus Circa flavum Flavus • Luteus • Croceus • Luridus • Helvus et helvolus • Gilvus • Chlorus Circa fulvum Fulvus • Aurantius • Aureus • Aureolus • Rufus Circa rubrum Roseus • Flammeus • Rufus • Ruber • Rubicundus • Rubidus • Rutilus • Sanguineus • Coccineus • Russus • Githagineus • Puniceus Circa fuscum Ravus • Ochroleucus • Gilvus • Ochraceus • Badius (castaneus) • Brunneus • Fuscus • Aquilus • Ferrugineus • Aeruginosus Circa viridem Viridis • Virens • Prasinus • Olivaceus • Chlorus • Gilvus • Callainus Circa caeruleum Azureus • Caeruleus • Indigoticus • Lividus • Ultramarinus • Caesius • Glaucus • Cyaneus • Cyaninus • Callainus • Venetus • Aeruginosus Circa violaceum Purpureus • Rubropurpureus • Violaceus • Puniceus • Lilacinus Circa canum Argenteus • Canus • Cinereus • Griseus • Caesius • Glaucus Circa nigrum Ater • Atratus • Niger • Nigritus • Furvus • Piceus • Pullus • Fuligineus