Lingua Rusinica
| Lingua Rusinica русиньскый язык | |
|---|---|
| Taxinomia | Linguae Indoeuropaeae Lingua Rusinica |
| Locutores | c. 60 000 (aestimatio anni 2007); c. 100 000 (aestimatio anni 2015[1]) |
| Sigla | 1 , 2 , 3 rue |
| Status publicus | |
| Officialis | Voivodina (Serbia) |
| Privata | Slovacia, Romania, Hungaria, Ucraina, Croatia etc. |
| Litterae | |
| Scriptura | Cyrillica |
| Procuratio | — |
 | |
Lingua Rusinica[2] seu Russinica (ipsorum lingua русиньскый язык / lingua Rusinica)[3] vel Carpato-Ruthenica (exonymum), est lingua gentis Rusinorum seu Russinorum (ipsorum lingua Русины / Rusini)[4] vel Carpato-Ruthenorum (exonymum archaicum). Una est linguarum Slavicorum orientalium.[5]
Multas habet formas, quas in duas dialectus principales coniungere potes; hae sunt dialectus orientalis (in regionibus carpaticis) et dialectus meridionalis (in regionibus pannonicis).[6]
Dialectus orientalis est lingua Rusinorum in regionibus Rutheniae Carpaticae, in Ucraina, Polonia, Slovacia, Hungaria et in terris finitimis vulgata. Circa 33 milia hominum in Slovacia hac lingua utuntur, c. 7 milia in Ucraina, c. 10 milia in Polonia, c. mille in Hungaria. In nonnullis districtis statum linguae nationalis habet, sed non iam stabilita est. In arte grammatica Ioannis Garajda[7] regulae eius hodie inveniuntur (etiam ad Vicipaediam Rusinicam scribendam).
Dialectus australis (quondam Jugoslavo-Ruthenicus/Rusinicus) est lingua Rusinorum in regionibus Pannoniae australis, in Serbia et Croatia. Circa 15 milia hominum in Serbia et circa duo milia in Croatia ea utuntur. In Voivodina (provincia Serbiae) statum publicum habet.[8][9]
Anno 2022 lingua Rusinica australis codicem ISO rsk accepit sub nomine "lingua Ruthenica vel Rusnakica" (Anglice Ruthenian/Rusnak language)[10].
Omnes dialectus linguae Rusinicae scriptura Cyrillica utuntur.
Scientifica linguae Rusinicae (atque litterarum et historiae) studia, rusinistica (ipsorum lingua русинистика) et studia rusinica appellantur.[11]
Michael Lutskay artem grammaticam Russinicam et Palaeoslovenicam comparativam primam Latine composuit[12].
Notae
[recensere | fontem recensere]- ↑ Скорвид С.С. Русинский язык // Большая российская энциклопедия, 2015. — (Большая российская энциклопедия [в 35 т.] / Uл. ред. Ю.С. Осипов. 2004—2017, т. 29). ISBN 978-5-85270-366-8.
- ↑ Cf. seriei nomen Studia Ukrainica et Rusinica Nyíregyháziensia'.
- ↑ Káprály, Pischlöger, Abonyi (2003)
- ↑ Lacko (1955), p. IX, 1.
- ↑ Alberti (2013), p. 31.
- ↑ Vel lingua Rusinica Croatiae et Serbiae.
- ↑ Грамматика Руського языка. Составивъ Дръ Иванъ Гарайда. Подкарпатское Общество Наукъ. Унгваръ. 1941.
- ↑ Дуличенко (1995)
- ↑ Дуличенко (2009)
- ↑ Documenta in situ ISO.
- ↑ Kassianova (2002), p. 1001[nexus deficit]: "Rusinistica, or Carpatho-Rusyn studies - a social science discipline focussing on the history of an Eastern Slavic people inhabiting the northern and southern slope of the Carpathian mountains and living within the borders of several Eastern and Central European countries."
- ↑ Grammatica Slavo-Ruthena: seu vetero-Slavicae, et actu in montibus Carpathicis parvo-Russicae, ceu dialecti vigentis linguae, Budae 1850.
Fontes
[recensere | fontem recensere]- Alberti, Alberto (2013). "La lingua rusina". Gli slavi: Storia, culture e lingue dalle origini ai nostri giorni. Roma: CAROCCI. pp. 31
- Дуличенко, Александер Д. (1995). Jugoslavo-Ruthenica: Роботи з рускей филолоґиї. 1. Нови Сад: Руске слово
- Дуличенко, Александер Д. (2009). Jugoslavo-Ruthenica: Роботи з рускей филолоґиї и историї. 2. Нови Сад: Филозофски факултет
- Káprály, Mihály; Pischlöger, Christian; Abonyi, Andrea (2003). Ukrán és Ruszin Filológiai Tanszék, Kiadványok: 1993-2003. Studia Ukrainica et Rusinica Nyíregyháziensia. 13. Nyíregyháza: Nyíregyházi Főiskola Ukrán és Ruszin Filológiai Tanszékén
- Lacko, Michael (1955). Unio Užhorodensis Ruthenorum Carpaticorum cum Ecclesia Catholica. Roma: Pontificium Institutum Orientalium Studiorum
Nexus externi
[recensere | fontem recensere]- Vicipaedia Rusinica (lingua Rusinica)
