Koichi Tanaka

Koichi Tanaka (japanska: 田中 耕一 Tanaka Kōichi) (f. 3. ágúst 1959 í Toyama í Japan) er japanskur nóbelsverðlaunahafi, en hann deildi helmingnum af nóbelsverðlaununum í efnafræði 2002 með John B. Fenn (Kurt Wüthrich hlaut hinn helminginn). Hann hlaut verðlaunin fyrir þróun á massagreiningartækni fyrir risasameindir ^[1], en fram að þeim tíma voru einungis smásameindir tækar til greiningar með massagreini.

Flugtíma-massagreinar starfa þannig að efnið sem greina á svífur í rafsviði að nema og er massinn metinn út frá sviftímanum. Efnið þarf því að vera bæði hlaðið og í loftkenndu ástandi. Til að massagreining risasameindar á borð við prótín sé möguleg þarf því að jóna sameindina og koma henni í gasfasa, og er það gert með leysigeislun. Sé reynt að jóna risasameindir á þennan hátt, án þess að vernda byggingu þeirra gegn niðurbroti í aflmiklum geislanum, brotna þær niður í stutta búta og massagreiningin verður marklaus. Árið 1985 þróaði Tanaka aðferð þar sem sviflausn af örfínu málmdufti í glýseróli var notuð sem stoðefni (e. matrix) og var þá mögulegt að jóna prótín með 330 nm leysigeisla án teljandi niðurbrots^[2].

Aðferð Tanaka, sem kölluð er SLD (e. soft laser desorption), er raunar ekki mikið notuð í dag og hlaut nóbelnefndin nokkra gagnrýni fyrir að hafa veitt Tanaka verðlaunin fremur en Franz Hillenkamp og Michael Karas, en þeir þróuðu svipaða aðferð, MALDI (e. matrix-assisted laser desorption/ionization) ^[3] sem nú er mun meira notuð, einkum við greiningu prótínmengja. Þeir Hillenkamp og Karas notuðu þó MALDI aðferðina ekki á risasameindir fyrr en nokkru eftir að Tanaka hafði sýnt fram á notagildi SLD við massagreiningu prótína^[4].