Ásbyrgi

Í skóginum og kjarrinu eru skógarþröstur og auðnutittlingur algengir, sem og músarindillinn. Upp úr 1970 fór fýll að verpa í hamraveggjunum og er þar nú þétt byggð. Skordýralíf er líka með ágætum eins og gefur að skilja á svo skjólsælum og gróðursælum stað og ber mest á blómaflugum, galdraflugur og hunangsflugur eru algengar. Geitungar hafa einnig tekið sér bólfestu þarna.

Ýmsar tilgátur hafa verið settar fram um tilurð þessarar hamrakvíar en líklegust er sú að hún hafi myndast í hamfarahlaupum í Jökulsá á Fjöllum, hið fyrra átti sér stað fyrir um 8 -10 þúsund árum og hið síðara fyrir um 3 þúsund árum. Hlaupin hafa líklega komið úr jökulstífluðum lónum. Eldsumbrot í gætu einnig hafa komið þar við sögu. Vatnið hefur beljað niður farveg Jökulsár á Fjöllum og víða flætt langt út fyrir hann. Álma úr hlaupinu hefur runnið út á hraunið ofan Kelduhverfis og tekið að grafa sér gljúfur. Þá hefur gríðarlegur foss verið innst í Byrginu. Þegar hlaupið rénaði safnaðist áin aftur í sinn gamla farveg, þar sem hún rennur enn í dag, austan Ásbyrgis. Þjóðsagan skýrir þetta náttúrufyrirbæri á annan hátt. Sagan segir að þarna hafi Sleipnir, hestur Óðins, stigið fast niður fæti þegar hann var á ferð sinni um lönd og höf. Ásbyrgi sé því hóffar Sleipnis og eyjan í miðjunni sé far eftir hóftunguna.

Bergið í veggjum Ásbyrgis er úr beltóttu dyngjuhrauni. Hraunið rann frá gígnum Stóravíti efst á Þeistareykjarbungu fyrir 11 - 12 þúsund árum, skömmu eftir að jöklar ísaldar hörfuðu af svæðinu. Jarðfræðingar nefna hraunið Stóravítishraun. Stóravítisdyngjan er af sömu gerð eldfjalla og Skjaldbreiður og Trölladyngja og er stærsta hraundyngja landsins að efnismagni.

Ásbyrgi í Jökulsárgljúfrum er innan Vatnajökulsþjóðgarðs og er mikill ferðamannastraumur þangað yfir sumartímann. Lagðir hafa verið göngustígar um svæðið og sett upp lítil upplýsingaskilti við þá, um þær trjá- og blómategundir sem þarna leynast. Ýmsar lengri og styttri gönguleiðir eru um svæðið. Skipulagðar gönguferðir eru á sumrin og hægt er að fá upplýsingar um þær í Gljúfrastofu, gestastofu þjóðgarðsins, við tjaldstæðin fremst í mynni Ásbyrgis.

Í samnefndum bæ Ásbyrgi, sem áður hét Byrgið, bjó eitt sinn Einar Benediktsson skáld og sagt er að hann hafi þar ort sum af bestu ljóðum sínum þar, t.d. Sumarmorgunn í Ásbyrgi.

Í Ásbyrgi hefur verið sjálfvirk veðurathugunarstöð frá árinu 1998.

• Kristján Sæmundsson, Árni Hjartarson, Ingibjörg Kaldal, Magnús Á. Sigurgeirsson,Sigurður Garðar Kristinsson og Skúli Víkingsson 2012. Jarðfræðikort af Norðurgosbelti. Nyrðri hluti. 1:100.000. Íslenskar orkurannsóknir og Landsvirkjun.
• „Jökulsárgljúfur“. Sótt 12. mars 2006.
• Hjálmar R. Bárðarson. ÍSLAND svipur lands og þjóðar.
• Tómas Einarsson, Helgi Magnússon, Örlygur Hálfdanarson. Íslands handbókin.

 

Wikimedia Commons er með margmiðlunarefni sem tengist Ásbyrgi.

Vefsíða Vatnajökulsþjóðgarðs