Interlingua
| Interlingua (Interlingua) | |
|---|---|
| Create per: | IALA in 1951 |
| Parlate in: | paises e regiones in cinque continentes (como secunde lingua) |
| Personas: | sin datos |
| Position: | non in top 100 |
| Scriptura: | Alphabeto latin |
| Phylogenese: |
Lingua artificial |
| Statuto official | |
| Regulate per: | nulle |
| Codices de position | |
| ISO 639-1 | ia |
| ISO 639-2 | ina |
| ISO 639-3 | ina (en) |
| Extracto in lingua | |
| Declaration universal del derectos del homine - Art.1 Tote le esseres human nasce libere e equal in dignitate e in derectos. Illes es dotate de ration e de conscientia, e debe comportar se fraternalmente le unes con le alteres. | |
| Lingua - Lista de linguas - Linguistica | |
Interlingua es un lingua auxiliar international naturalistic basate super le vocabulos commun al major linguas europee e super un grammatica anglo-romance simple, initialmente publicate in 1951 per International Auxiliary Language Association (IALA). Appellate a vices Interlingua de IALA pro distinguer lo del altere usos del parola, illo es le subjecto de iste articulo e le lingua de iste encyclopedia integre.
Interlingua es le resultato del labores de 27 annos de un equipa international de linguistas. Le equipa ha laborate in le organisation IALA (International Auxiliary Language Association), que esseva establite in 1924. Le labor pro crear Interlingua habeva le initio in Europa, in Liverpool e – proque le Secunde Guerra Mundial fortiava le labor a esser transferite durante le autumno de 1939 al SUA – le fin in New York in 1951, le equipa de linguistas ha extrahite le vocabulario international del linguas europee. In 1967, ISO (International Organization for Standardization), que normalisa le terminologia, ha votate in unanimitate pro adoptar Interlingua como le base pro ille dictionarios.[1] Interlingua es intendite que illo debe devenir un lingua commun del mundo pro succeder in servir le humanitate, ma non un sol lingua commun.
Interlingua se basa supertoto in le anglese, francese, espaniol, portugese e italiano, e additionalmente germano e russo. Illo resimila un lingua romanic con un grammatica simple e multo consistente.[2][3] Illo prefere usar vocabulos que on pote recognoscer in le linguas fonte. Dunque illo es facile a apprender si on parla un lingua fonte.[4]
Anque Latino sine Flexione de Giuseppe Peano esseva anteriormente appellate Interlingua (o Interlingua de Peano), ma iste denomination cadeva in disuso post le publication de Interlingua (de IALA). Le nomine 'Interlingua' esseva usate con le permission del Academia de Interlingua, le academia del lingua auxiliar de Giuseppe Peano. Interlingua pote in ultra esser un synonymo pro lingua auxiliar international. Vide etiam interlinguistica.
Introduction
[modificar | modificar fonte]Le hereditage linguistic commun de Europa e del Americas es greco-latin. Le latino que ha supervivite in le linguas moderne es registrate in un libro del instituto scientific IALA (International Auxiliary Language Association) per linguistas e philologos professional, qui laborava inter 1924 e 1951.
Le resultato se nomina interlingua. Su grammatica es simplificate al maximo, e un europeo o americano instruite comprende immediatemente un texto technic o scientific in interlingua a prime vista e apprende su uso active in tempore brevissime.
Su utilitate practic se ha demonstrate como lingua de summarios in publicationes scientific, super toto in le campo medical, e como lingua unic in conferentias international.
Pro le populos de Africa e Asia, interlingua servi como un clave al linguas occidental, del quales Interlingua es de facto le denominator commun.
In le instruction de linguas illo presenta un via rapide al vocabulario international (in le gymnasios svedese un subjecto independente) e un excellente preparation pro le studio de linguas romanic e in le studio avantiate del anglese.
Historia
[modificar | modificar fonte]- Articulo principal: Historia de interlingua
Post le Guerra Mundial I il habeva un crescite interesse in le idea de un lingua auxiliar international. Multe linguistas, interprenditores, e scientistas se interessava in disveloppar un optime lingua auxiliar. Con lor appoio le International Auxiliary Language Association (IALA) esseva formate in 1924 con le financiamento de Alice Vanderbilt Morris pro studiar iste question. Finalmente, post le fallimento de attinger compromissos inter le linguas auxiliar international existente, IALA ha decidite a producer su proprie lingua auxiliar usante principios scientific. Le idea non esseva a inventar le lingua auxiliar, ma a extraher su vocabulario del parolas international commun inter le major linguas de Europa e a standardisar lo. Como on diceva, "Il non es necesse de inventar un lingua auxiliar. Lo que es necesse es solmente que on extrahe lo."
Le recerca de disveloppamento ha comenciate in 1936 a Liverpool, Anglaterra, mais con le menacia de guerra, IALA ha movite su operationes de recerca a Nove York in 1939 sub le direction de E. Clark Stillman. In aquelle anno ille ha assemblate un equipa de linguistas pro facer le labores. In 1943 E. Clark Stillman e su assistante dr. Alexander Gode ha finite un manual "Interlinguistic Standardization" que describeva lor concepto del maniera de extraher le parolas del linguas que illes credeva contineva le plus grande concentration de parolas international: anglese, francese, italiano, e espaniol/portugese.
Le labor continuava durante le Guerra Mundial II, ma Stillman ha partite de IALA in 1943 pro servir in le governamento del Statos Unite. Dr. Gode deveniva le director de recerca pro tempore. In 1945 un General Reporto de IALA ha revelate que le equipa habeva producite un vocabulario de plus que 20.000 parolas international.
In le interim recerca e experimentation esseva interprendite pro investigar plure variantes del lingua auxiliar international usante le vocabulario international. Iste variantes esseva
- Le variante naturalistic, totalmente prototypic.
- Un variante con minime regularisation e schematisation.
- Un variante con regularisation intermedie.
In 1946 un ben cognoscite linguista francese, dr. André Martinet esseva empleate como le Director de Recerca pro producer un dictionario e un forma final pro le lingua auxiliar. Martinet ha conducite un sondage de opinion super le forma del lingua auxiliar, e le resultatos ha indicate que un lingua inter le totalmente naturalistic variante e un variante minimemente regularisate esserea favorate per le plus grande numero de personas.
In le fin de 1948 dr. Alexander Gode ha assumite le final responsabilitate pro producer un dictionario del lingua auxiliar quando Dr. Martinet ha retornate al academia al Universitate Columbia. Alice V. Morris, qui ha essite le principal fortia e financiera de IALA, ha morite in Augusto de 1950 quando le forma final del dictionario esseva in preparation pro le imprimitores.
Le grammatica e vocabulario de Interlingua esseva publicate primarimente in 1951.
Dr. Gode, con su proprie moneta ha publicate le producto final, le dictionario Interlingua-English Dictionary (IED) in 1951, con circa 27.000 entratas, cuje formas es intermedie inter le formas del purmente prototypic variante e le variante con minime regularisation e modernisation.
Alexander Gode esseva un del promotores capital de iste effortio. Ille publicava un summario del grammatica, un dictionario unidirectional (Interlingua a anglese), e un libro introductori con le titulo Interlingua a Prime Vista.
Alexander Gode e Hugh Blair, qui ha essite le assistente personal de Alice V. Morris in su proprie recerca super linguas auxiliar, ha publicate al mesme tempore le Interlingua Grammar, que dava un forma concrete al lingua international.
Grammatica
[modificar | modificar fonte]- Articulo principal: Grammatica de Interlingua
Le grammatica de Interlingua es un grammatica anglo-romance simplificate. Illo es plus simple de grammatica anglese o le grammatica del linguas romanic, germanic e slave.
Phonologia
[modificar | modificar fonte]Vocales
[modificar | modificar fonte]| Anterior | Posterior | |
|---|---|---|
| Clause | i | u |
| Medie | e | o |
| Aperte | a |
Consonantes
[modificar | modificar fonte]| Bilabial | Labiodental | Alveolar | Postalveolar | Palatal | Labiovelar | Velar | Glottal | |||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Occlusive | p | b | t | d | k | g | ||||||||||
| Nasal | m | n | ||||||||||||||
| Vibrante | ɾ | |||||||||||||||
| Fricative | f | v | s | z | ʃ | ʒ | h | |||||||||
| Affricate | ʦ | |||||||||||||||
| Approximante | j | w | ||||||||||||||
| Lateral | l | |||||||||||||||
Morphologia
[modificar | modificar fonte]Articulo
[modificar | modificar fonte]Le articulo definite es sempre "le", le articulo indefinite del singular es sempre "un", e il non ha un articulo indefinite de plural. Le articulos exhibi nulle accordo in forma con le substantivo sequente (non se cambia in plural o secundo genere).
| articulo definite | articulo indefinite |
|---|---|
| le patre | un patre |
| le matre | un matre |
| le infantes | infantes |
| le amicas | amicas |
Substantivo
[modificar | modificar fonte]Le grande majoritate del substantivos fini in un del vocales "-o" (fructo), "-a" (pagina), "-e" (libertate). "-o" occurre frequentemente. Quando le termination "-o" occurre in un parola que designa un esser MASCULIN, le correspondente FEMININ pote esser representate per le mesme parola con le termination substituite per "-a". Le PLURAL es formate per le addition de "-s". Si le substantivo ha final in un consonante, le addition es "-es"; ma si iste consonante es "c", le addition es "-hes".
| singular | plural |
|---|---|
| fructo | fructos |
| planta | plantas |
| generation | generationes |
| albricoc | albricoches |
Adjectivos
[modificar | modificar fonte]Le grande majoritate del adjectivos fini in le vocal "-e" (delicate, parve), o in un del consonantes -l, -n, -r, -c (equal, american, par, cyclic). Adjectivos placiate immediatemente presso un substantivo seque le substantivo (normal e le plus frequente). Le adjectivo ha nulle inflexion o accordo adjectival. (Le parve femina es belle. Parve feminas es belle.) Grados de comparation de adjectivos es exprimite per le adverbios plus e minus.
| adjectivo | comparativo | superlativo |
|---|---|---|
| grande | plus grande | le plus grande |
| bon | minus bon | le minus bon |
Verbos
[modificar | modificar fonte]Le verbos in Interlingua non ha conjugation per pronomine. Tote le formas del verbo pro tote le pronomines: "io, tu, illo, nos, vos, illos" es identic. Le verbos in Interlingua fini a "-r" a infinitivo, e fini con "-a", "-e", o "-i" a presente, e le participio se forma con le fin "-te".
| pronomine | Infinitivo | Presente | Passate | Futur | Conditional |
|---|---|---|---|---|---|
| io, tu, illo nos, vos, illos (formas composite) |
crear | crea | creava (ha create) |
creara (va crear) |
crearea (velle crear) |
Le intention es que Interlingua sia, essentialmente, le "medio" de tote le linguas de origine europee.
Vocabulario
[modificar | modificar fonte]Interlingua es un lingua naturalistic construite con parolas del vocabulario international (in uso in le linguas con le plus parlatores international in le mundo), e con un grammatica multe simple.
Le grande majoritate del vocabulario de Interlingua es extrahite methodicamente per sequer le regula de tres e le regula de duo, principalmente del anglese e del major linguas romance, secundarimente del germano e del russo. Interlingua es un concretisation del vocabulario greco-latin commun que esseva incorporate durante millennios in tote le linguas de Europa e del Americas - le lingua international latente del scientia, technologia, e religion.
Derivation de parolas in Interlingua
[modificar | modificar fonte]| Lingua | Substantivo | Infinitivo | Participio | Subst. derivate | Maestro del action | Habilitate de action | Habilitate de action repetative | Infinitivo opposite | Adjectivo | Altere derivationes |
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| IA | integr-o | integr-ar | integr-ate | integr-itate | integr-ator | integr-abile | re-integr-abile | dis-integr-ar | integr-e | integr-al, integr-ante |
| EN | integer | to integr-ate | integr-ated | integr-ity | integr-ator | integr-able | re-integr-able | to des-integr-ate | integr-ing | whole, constituent |
| PT | íntegr-o | integr-ar | integr-ado | integr-idade | integr-ador | integr-ável | re-integr-ável | des-integr-ar | íntegr-o | integr-al |
| IA | canto | cant-ar | cant-ate | cant-ata | cant-ator | cant-abile | re-cant-abile | non-cantar (non-cantabil) | cantar-e | co-cantar |
| EN | song | to sing | sung | - | sing-er | sing-able | re-sing-able | to not sing | sing-ing | co-sing |
| PT | canto | cant-ar | cant-ado | cant-oria | cant-or | cant-ável | re-cant-ável | não cantar (incantável) | cant-ado | cantar-olar, cântico, cantiga |
| IA | labor / travalio | labor- / travali-ar | labor- / travali-ate | labor-atorio | labor- / travali-ator | labor- / travali-abile | re-labor-abile | non-laborar (non-laborabile) | labor-e , labor-iose / travali-ose | co-laborar, e-laborar, labor-iositate |
| EN | work | to work | work-ed | laboratory | work-er | work-able | re-work-able | non-work | work-ing , laborious | collaborate, elaborate |
| PT | labor (labuta) / trabalho | labor-ar (labutar) / trabalh-ar | e-labor-ado (labuta-do) / trabalh-ado | labor-atório | labor-ador (labuta-dor) / trabalh-ador | labor-ável / trabalh-ável | ree-labor-ável / re-trabalh-ável | não elaborar / trabalhar (intrabalhável) | labori-oso trabalh-oso (trabalheira) | co-laborar, e-laborar, labor-iosidade, trabalh-ismo / -ista |
Movimento
[modificar | modificar fonte]Le Union Mundial pro Interlingua ha representantes e membros in cinque continentes. Un ample litteratura - traducite e original - existe in interlingua, e illo es usate como un qualcunque altere lingua in parlar e scriber. Il ha sitos web e magazines national e international in interlingua.
Pioneros de interlingua
[modificar | modificar fonte]Alicun del pioneros de interlingua es:
- Alice Vanderbilt Morris
- Alice Morris Sturges
- Alexander Gode-von-Aesch
- André Schild
- Engelbert Pigal
- Hugh Blair
- Hugo Fischer
- Leland Yeager
- Ric Berger
- Stanley Mulaik
- Stefano Bakonyi
Litteratura in Interlingua
[modificar | modificar fonte]- Articulo principal: Litteratura in Interlingua
Lectura in Interlingua
[modificar | modificar fonte]- Locutiones e proverbios
- Publicationes in interlingua
- Wikibooks in Interlingua, textos e libros complete
- Adjuta:Referentias pro apprender interlingua
- Portal:Cursos de Interlingua
Periodicos e revistas in interlingua
[modificar | modificar fonte]- Actualitates — Interlingua i Norden
- Bibliographia de Interlingua
- Confluentes
- Contacto - Super Interlingua
- Heraldo de Interlingua
- Interlingua Institute Report
- Internovas
- Lingua e Vita
- Omnelingua
- Panorama in interlingua
- Pro Biblia
- Unir
- Vias boreal
- Voce de Interlingua
Jornales con summarios in interlingua
[modificar | modificar fonte]Jornales con summarios in interlingua de omne articulos original, lista assemblate in le estate 1957 per Science Service: American Heart Journal (desde 1955), American Journal of Clinical Pathology (1956), American Journal of the Medical Sciences (1955), Annals of Internal Medicine, Lancaster (1955), Archivos Peruanos de Patología y Clínica (1954), Blood (1954), Journal of Hematology, New York (1954), Circulation, American Heart Association (1955), Circulation Research, American Heart Association (1956), Clinical Orthopædics, Philadelphia (1955), Diabetes, American Diabetes Association (1955), Journal of Dental Medicine, New York (1954), Pediatrics, Springfield, Illinois (1955), Quarterly Bulletin of Sea View Hospital, New York (1953), Radiology, Syracuse, New York (1957), Revista Cubana de Cardiología (1955), Science News Letter, Washington (1955), West Indian Medical Journal, Jamaica (1957).
Altere periodicos, trovate in altere fontes: Archivos Peruanos de Patología y Clínica, Giornale Italiano di Chimioterapia, Revista Medical de Valparaiso (Chile), Hematologia Polonica (Polonia), Danish Medical Bulletin (Danmark), Arthritis and Rheumatism.
Vide etiam
[modificar | modificar fonte]- Lista de parlatores de interlingua
- Questiones frequente super interlingua
- Societate Britannic pro Interlingua
- Wiktionary (Dictionarios Interlingua<-->altere linguas)
Referentias
[modificar | modificar fonte]- ↑ Gopsill, F. P. (1990). International languages: a matter for Interlingua. Sheffield, England: British Interlingua Society. ISBN 0-9511695-6-4. OCLC 27813762.
- ↑ Gopsill, F. P. Interlingua: A course for beginners. Part 1. Sheffield, England: British Interlingua Society, 1987. In anglese.
- ↑ Interlingua: A Grammar of the International Language. In anglese.
- ↑ Breinstrup, Thomas, Preface, Interlingua course for beginners, Bilthoven, Netherlands: Union Mundial pro Interlingua, 2006. In anglese.
Ligamines externe
[modificar | modificar fonte]- Union Mundial pro Interlingua: http://www.interlingua.com/
- Foro de Interlingua: http://www.interforo.org/ Archived 2010-11-07 at the Wayback Machine
- Curso de Interlingua: http://www.geocities.ws/hkyson/curso.htm
- Interlingua-English Dictionary: http://www.interlingua.com/ied/
- cercabile: http://www.interlingua.com/ied/ied.php
- Panorama in Interlingua (revista): http://www.interlingua.com/panorama/
- Servicio de Libros UMI: http://www.interlingua.com/libros/
- Academia pro Interlingua: http://groups.google.com/group/academiaprointerlingua/
- WIKia del Academia pro Interlingua: http://interlingua.wikia.com/
- Academia pro Interlingua in America: http://groups.yahoo.com/group/academiaprointerlingua/
- CafeShops de Interlingua: http://www.cafeshops.com/interlingua/
- Interlingua in DMoz: http://search.dmoz.org/cgi-bin/search?search=interlingua
- Mailing-lists:
- INTERLNG, le principal lista de discussiones general in Interlingua: http://listserv.icors.org/archives/interlng.html
- In Yahoo! Groups: http://groups.yahoo.com/search?query=interlingua
- Pro parlatores de germano: http://mailman.aki-stuttgart.de/mailman/listinfo/interlingua-ger Archived 2004-06-13 at the Wayback Machine
- Interlingua multilingue Iste sito se dedica al pedagogia de interlingua e su linguas fonte (le latino e le linguas anglo-romance) per le uso de textos parallel in interlingua e al minus un de su linguas fonte. (Harleigh Kyson Jr.)
| ||||||||||||||||||||||||||