Sentaks
Sentaks, se yon branch nan yon lang nan ki etidye fason mo yo mete ansanm pou fòme yon fraz.
Egzanp :
Mwen ak li twa mo sa yo pa relye sa vle di gen fot sentaks mwen avè l oswa mwen avè li mo sa yo relye sa vle di pa gen fot sentaks. sentaks la se, pou orijin, branch lan ki pou lengwistik ki étidye fason kote mo yo konbine yo pou fòme debann fraz yo oubyen debann koze nan youn lang.
Nou distenge sentaks la, ki konsène ekspresyon [ mo yo], ki pou semantik la, ki konsène sa ki se wèlwen nan zafè ekspresyon yo nan [ sans lan, siyifikasyon/ bagay yo ].
Tèm lan ki pou sentaks la se tou itilize nan enfòmatik, kote definisyon y l-lan se koupetèt, modilo youn tèminoloji diferan. Konsa, sentaks la se respè, oubyen non-respè, ki pou gramè fòmèl ki pou youn langaj, sa-vle-di dividal règ pou ajanse debann leksèm yo (nan enfòmatik, sa yo se tout antite leksikal ki pou youn langaj enfòmatik) nan dividal tèm ki youn pakèt fwa konplèks, souvan debann pwogram. Nans tewori-a ki pou langaj fòmèl yo, sa ki jwe wòl ki pou leksèm nan se ann jeneral rele lèt oubyen senbòl, e tèm yo ki pwodui sa nou relē mo yo.
De yon pwen pou wè nètman lenguistik, sentaks la etidye:
- Lòd ki pou mo yo — ann pran ekszanp nan lang ayisyen an, sa a sèlman ka chanje sans ki nan fraz la : Ti nonm frape Sedènye pa rapò ak Sedènye frape Ti nonm ;
- kategori gramatikal yo oubyen pati ki pou diskou — pran Ekszanp nan fraz la Li fè bon tan, mo Li se yon pwonon ki pa pèsònèl, fè bon tan se yon lokisyon vèbal ;
- Fenomèn yo ki pou reksyon — pran Ekszanp nan fraz Ti chat la dòmi, vèb la dòmi reji non an ki pou chatla ki li-menm reji detèminan an la e adjektif lan ti. Yerachi sa a ka bagay ki reprezante pa yon parantezsaj : [[[ti] [[chat] la]] dòmi] oubyen pa debann lyen ki make depandans lan ;
- Fonksyon gramatikal yo — pa Ekszanp nan fraz Mi manje nan kantin lan, pwonon an Mi se sijè ak manje, nan kantin lan se konpleman sikonstansyèl pou lye a.