Nil
Nil (arabsce النيل, an-Nīl) je wulkorěka na sewjerowuchodźe Afriki a ze 6852 kilometrami před južnoameriskim Amaconasom najdlěša rěka na swěće. Wužórli so w horinach Ruandy a Burundija w regionje centralnoafriskich wulkich jězorow a běži přez Tansaniju, hdźež zastaruje Viktoriaski jězor z wodu, dale přez Ugandu, Južny Sudan, Sudan a Egyptowsku hač k Srjedźnemu morju, do kotrejž so ze 24.000 km² wulkej deltu wuliwa. Při Nilu namakaja so tři stolicy: Juba, Khartum a Kairo kaž tež wjetšina staroegyptowskich pomnikow.
 Nil w Assuanje z pusćinu w pozadku | |
| ćeče přez | Burundi, Ruandu, Tansaniju, Ugandu, Južny Sudan, Sudan, Egyptowsku |
| žórło | Luvironza (najdlěši přitok w Ruandźe a Burundiju) (3° 54′ 47″ J, 29° 50′ 22″ W-3.913055555555629.839444444444 ) |
| wysokosć | 2700 m |
| wuliw | sewjernje Kaira do Srjedźneho morja (31° 0′ 0″ S, 31° 0′ 0″ W3131Koordinaty: 31° 0′ 0″ S, 31° 0′ 0″ W ) |
| wysokosć | 0 m |
| spad rěki | 0,39 m/km |
| rěčina | Běły Nil, Módry Nil, Kagera |
| dołhosć | 6852 km |
| přestrjeń rěčiny | 3.255.000 km² |
Jako jenička rěka swěta přeprěkuje cyłkowny subtropiske suche pasmo a zdobom ze Saharu najwjetšu pusćinu na zemi. Wosebite kajkosće rěki běchu zakład nastaća jedneje z prěnich wysokich kulturow čłowjestwa w Egyptowskej. Hač do dźensnišeho hraje Nil jako jenička wulka rěka w hewak suchim kraju wulku hospodarsku rólu.
Dla wuparjowanja a wužiwanja Niloweje wody za powodźenje ratarskich płoninow docpěja jenož 1250 m³/s rěčny delta, napřećo čemuž ma Amaconas 200 króć wjetše mnóstwo wody.
Poprawny Nil nastanje hakle pola sudanskeje stolicy Khartum z Běłeho a Módreho Nila, při čimž je druhi – z Etiopiskeje pochadźacy – krótši, ale bohatši na wodu. Wódny staw Nila so wot lěta na lěto přeměnjuje, štož je wosebje za wot Niloweje wody wotwisnu Egyptowsku problematiske a sčasami zwadny dypk mjez krajemi při hornim Nilu a tutymi při delnim běhu. Zo bychu móhli staw wody lěpje regulować a katastrofalnym powodźenjam kaž tež suchoće zadźěwali, natwarichu w 1960tych lětach na juhu Egyptowskeje Assuansku rěčnu zawěru z Nasserowym jězorom kaž tež dalše rěčne zawěry.