Xoán XXIII, papa

Naceu o 25 de novembro de 1881 no casarío Brusico de Sotto il Monte, provincia de Bérgamo. Era o cuarto dos trece fillos (e o maior dos homes) que tiveron Giovanni Battista Roncalli e de Mariana Mazzola.^[2] A súa familia traballaba como labregos nun terreo arrendado; como contraste, o seu predecesor Pío XII proviña dunha antiga familia aristocrática italiana, tradicionalmente ao servizo do papado. No ambiente da súa humilde familia, encabezada polo seu tío avó (e padriño) Zaverio,^[3] desenvolveu a súa fe cristiá.

En 1892 entrou no Seminario de Bérgamo para cursa-los estudos superiores,^[4] grazas á axuda económica do párroco Rebuzzini e de Giovanni Morlani (propietario das terras cultivadas polos Roncalli). No seminario comezou a práctica, que continuaría ata a súa morte, de redactar unhas notas espirituais, que quedaron recollidas no seu "Giornale dell' Anima".^[5]

A causa da súa capacidade, en 1901 foi enviado a Roma para segui-los seus estudos como alumno do Seminario Romano dell'Apollinare. Foi ordenado sacerdote o 10 de agosto de 1904.^[6]

En 1905 o bispo de Bérgamo, Monseñor Giacomo Radini Tedeschi nomeouno o seu secretario^[7] e o ano seguinte foi encargado da ensinanza de Historia e Patroloxía no Seminario de Bérgamo. Ocupou estes postos ata a morte en 1914 do seu bispo, como sempre lembraría a Monseñor Radini Tedeschi.

Durante a primeira guerra mundial, exerceu primeiro de sarxento médico e máis tarde de capelán militar.^[8] En 1921, foi chamado dende Roma polo papa Bieito XV para ocupa-lo cargo de Presidente para Italia do Consello Central da Obra Pontificia da Propagación da Fe.^[9]

O 19 de marzo de 1925 Monseñor Angelo Giuseppe Roncalli foi consagrado bispo, e elixiu como lema episcopal "Obedientia et Pax" (obediencia e paz). O papa Pío XI nomeouno Visitador Apostólico de Bulgaria este mesmo ano, onde permaneceu dez anos. Alí realizou o seu labor apostólico visitando as comunidades católicas e establecendo relacións de respecto e estima con outras comunidades cristiás, en especial da Igrexa Ortodoxa Búlgara.

En 1934 foi trasladado á Nunciatura en Turquía; alí, ademais, asumiu as funcións de administrador apostólico da vigairía apostólica de Constantinopla, vacante dende 1925.^[10]

A súa intervención foi indispensable para socorrer ós xudeus ante a persecución nazi.

O mes de decembro de 1944 o Papa Pío XII nomeouno nuncio apostólico de París. Contribuíu a normaliza-la organización eclesiástica en Francia, desestabilizada polos numerosos bispos que colaboraran cos alemáns. Grazas á súa cortesía, a súa simplicidade e a súa amabilidade puido resolve-los problemas e conquista-lo corazón dos franceses e de todo o Corpo Diplomático.

En 1953, o Papa Pío XII noméao cardeal e envíao a Venecia como Patriarca. En 1954, coincidindo co Ano Santo Xacobeo, visitou Santiago de Compostela, convidado polo arcebispo compostelán e amigo seu Fernando Quiroga Palacios. Chegou o 22 de xullo procedente de Donostia logo de parar en Lugo, e permaneceu na cidade até o día 24^[11].

 

O 28 de outubro de 1958, contando con 77 anos, Roncalli foi elixido Papa ante a sorpresa de todo o mundo.^{[Cómpre referencia]} Escolleu o nome de Xoán (nome do seu pai e do patrón da súa vila natal).

Despois do longo pontificado do seu predecesor, os cardeais lle semellaron escoller un papa de transición a causa da súa avanzada idade e da súa modestia persoal. Nin os cardeais nin o resto da Igrexa agardaban que o temperamento ledo, a calidez e a xenerosidade do papa Xoán XXIII seducisen os afectos do mundo dunha forma en que o seu predecesor (con toda a súa sabedoría e santidade) non puido.^{[Cómpre referencia]}

En seguida empezou unha nova forma de facer de Papa. Foi o primeiro Papa, dende 1870, que exerceu o seu ministerio de bispo de Roma visitando persoalmente as parroquias da súa Diocese. Ó cabo de dous meses de ser elixido, deu exemplo de obras de misericordia: por Nadal visitou os nenos enfermos dos hospitais Espírito Santo e Neno Xesús; ó día seguinte foi a visita-los prisioneiros do cárcere Regina Coeli.

Na súa primeira medida de goberno vaticano, que o enfrontou co resto da curia, reduciu os altos salarios (e a vida de luxo que, en bastantes ocasións, levaban os bispos e cardeais). Así mesmo, dignificou as condicións laborais dos traballadores do Vaticano, que ata ese momento carecían de moitos dos dereitos dos traballadores de Europa, ademais retribuídos con moi baixos salarios por parte do Vaticano.

Tres meses despois da súa elección, o 25 de xaneiro de 1959, na Basílica de San Paulo Extramuros, ante a sorpresa de todo o mundo anunciou o XXI Concilio Ecuménico -que posteriormente foi chamado Concilio Vaticano II-, o I Sínode da Diocese de Roma e a revisión do Código de Dereito Canónico.

O 2 de decembro de 1960 reuniuse no Vaticano durante unha hora co Arcebispo de Canterbury, o Reverendísimo Geoffrey Francis Fisher. Era a primeira vez en máis de 400 anos, dende a excomuñón de Isabel I, que o Arcebispo de Canterbury se reunía co Papa. Durante o seu Pontificado nomeou 37 novos cardeais, entre os cales por primeira vez un de Tanzania, un xaponés, un filipino e un mexicano.

O papa Xoán XXIII escribiu oito encíclicas en total. O seu maxisterio social nas Encíclicas "Mater et Magistra" e, sobre todo, "Pacem in terris" foi fondamente apreciado. En ambas pastorais insístese sobre os dereitos e deberes derivados da dignidade do home como criatura de Deus.

O 11 de outubro de 1962 o papa Roncalli abriu o Concilio Vaticano II en San Pedro. Este Concilio cambiaría a face do Catolicismo: unha nova liturxia (máis sinxela e próxima ós fieis), un novo ecumenismo e un novo achegamento ó mundo.

Dende a apertura do Concilio, o papa Xoán XXIII indica a precisa orientación dos obxectivos: non se trataba de definir novas verdades nin condenar erros, senón que era necesario renova-la Igrexa para facela capaz de transmiti-lo Evanxeo nos novos tempos, busca-los camiños de unidade das Igrexas cristiás, procura-lo bo dos novos tempos e establecer diálogo co mundo moderno centrándose primeiro "no que nos une e non naquilo que nos separa".

Ó Concilio foron convidados como observadores, non só membros de tódalas Igrexas cristiás (Ortodoxa, Protestantes e Evanxélicas, en xeral) senón membros de diversos credos dende crentes islámicos ata indios americanos.

O 23 de maio de 1963 anunciábase publicamente a enfermidade do Papa (cancro de estómago). Xoán XXIII morreu en Roma o 3 de xuño de 1963. Na memoria de moitos, o Papa Xoán XXIII quedou como "o Papa bo" ou como "o Papa máis amado a historia". Os seus restos embalsamados actualmente descansan na Basílica de San Pedro, en Roma.

A causa de beatificación foi introducida polo seu sucesor Paulo VI en 1965, despois da clausura do Concilio Vaticano II. O papa Xoán XXIII foi beatificado por Xoán Paulo II o 3 de setembro de 2000, e a súa festa litúrxica quedou fixada o 11 de outubro, día da apertura do Concilio Vaticano II.

O 5 de xullo de 2013 o papa Francisco aprobou os decretos da Congregación para as Causas dos Santos que abriron a porta á canonización de Xoán XXIII e Xoán Paulo II.^[12]

O 30 de setembro do mesmo ano, anunciouse que a cerimonia conxunta de canonización de ambos papas terá lugar en abril de 2014.^[13]

Finalmente, o 27 de abril de 2014, ante unha multitume congregada na praza de San Pedro do Vaticano, que se estima nuns 800.000 peregrinos chegados de todo o mundo, o papa Francisco proclamou a canonización de Xoán XXIII, xunto á de Xoán Paulo II, pedindo en latín, coa fórmula ritual, que se inscribise aos dous papas no Libro dos Santos. Foi un día histórico xa chamado "o dos catro papas", xa que, ademais de que Francisco proclamou santos a Angelo Roncalli e Karol Wojtyła, á esquerda do altar onde se concelebrou a misa, estivo o papa emérito Bieito XVI, a quen o papa arxentino abrazou antes de comezar a ceromonia e ao finalizar a mesma. Na homilía da misa, Francisco destacou que ambos os novos santos "restauraron e actualizaron á Igrexa" á súa imaxe orixinal. O papa terminou a cerimonia saudando ás 93 delegacións asistentes, entre as que había 24 xefes de Estado e de Goberno, e entre os que se encontraban os reis de España e de Bélxica, ademais dos presidentes de Paraguai, Honduras, O Salvador, Ecuador, Albania, Croacia e Polonia, entre outros.^[14]

As encíclicas do seu papado, por orde cronolóxica, foron as seguintes:^[15]

• Ad Petri Cathedram (29 de xuño de 1959)
• Sacerdotii Nostri Primordia (1 de agosto de 1959)
• Grata Recordatio (26 de setembro de 1959)
• Princeps Pastorum (28 de novembro de 1959)
• Mater et Magistra (15 de maio de 1961)
• Aeterna Dei Sapientia (11 de novembro de 1961)
• Paenitentiam Agere (1 de xullo de 1962)
• Pacem in Terris (11 de abril de 1963)

• Hebblethwaite, Peter (2000). Juan XXIII. El Papa del Concilio (en castelán). PPC. ISBN 9788428816373. 
• Capovilla, Loris Francesco (2001). John XXIII: Witness to the Tenderness of God (en inglés). Médiaspaul. ISBN 9782894204658. 
• Sgarbossa, Mario (2000). Giovanni XXIII. La saggezza del cuore (en italiano). Paoline. ISBN 9788831519526. 
• Tornielli, Andrea (2000). Giovanni XXIII: vita di un padre santo (en italiano). Gribaudi. ISBN 9788871525839. 
• trevor, Meriol (2000). Pope John Blessed John XXIII (en inglés). Gracewing Publishing. ISBN 9780852444801. 

• Concilio Vaticano Segundo