Praza da Ferrería

A praza toma o seu nome das ferrerías que alí se situaban na Idade Media, xa que os Reis Católicos decretaron ordes para armar aos cabaleiros españois con armas de Pontevedra e Oviedo.^[1]

As primeiras referencias á praza datan de entre 1325 e 1330. Na Idade Media era coñecida como Praza de Trabancas,^[2] e tomou o nome de Ferrería cara a 1820 en recordo dos antigos artesáns e ferreiros que vivían alí, que fabricaban todo tipo de armas e instrumentos de ferro e que chegaron a ser famosos en todo o país.

A praza ampliouse no século XV para acoller o mercado da Feira Franca,^[3] un mercado libre de impostos que comezou a celebrarse na cidade por un privilexio real establecido polo rei Henrique IV de Castela en 1467.

 

No centro dos xardíns de Casto Sampedro, no lado leste da praza, atópase unha fonte do século XVI que estivo no lado empedrado da praza, no centro, ata 1857.^[4] Financiada en 1537 por Carlos V,^[5] cuxo escudo leva, e terminada 15 anos despois,^[6] foi construída ao estilo das fontes (chafarices) portuguesas por João Lópes e Domingo Fernández. A fonte servía para dar a benvida aos peregrinos que se dirixían a Santiago de Compostela tras entrar no recinto amurallado da cidade pola porta de Trabancas das murallas. Menciónase na cantiga popular:^[7].

Desde o século XVII celebrábanse corridas de touros na praza, que estaba pechada con valos de madeira.^[8] En 1820 a praza pasou a chamarse Praza da Ferrería, o seu nome actual, en recordo do gremio dos ferreiros.^[2] En 1845 niveláronse os terreos baixo o Convento de San Francisco para o seu axardinamento. En 1853 construíuse a escalinata de acceso á igrexa.^[9] En 1928 restaurouse a fonte e instalouse na praza de Casto Sampedro^[10] (resultado deste axardinamento), a uns cincuenta metros da súa localización orixinal. Serviu de modelo para moitas das fontes que se construíron nos claustros dos conventos e diante dalgúns pazos.

Entre 1854 e 1931, a praza chamábase Praza da Constitución^[2]. O mercado da cidade celebrábase antigamente no lado empedrado da praza. En 1910, a praza foi remodelada e pavimentada e construíronse os dous edificios modernistas fronte ao convento de San Francisco.

En 1983 o concello de Pontevedra decidiu pavimentar con granito a rúa do Chocolate, cuxa renovación se inaugurou en agosto de 1984. A reforma supuxo a eliminación do tráfico rodado pola rúa e o primeiro paso para a unificación dos espazos da praza da Ferrería e os xardíns de Casto Sampedro. A rúa pasou a denominarse Paseo das Camelias ata 1988 en que adoptou o seu nome definitivo de Antonio Odriozola.^[11]

Á praza van dar as rúas dos Soportais da Ferrería, do Conde de San Román, Pasantería, Benito Corbal, Figueroa, e a antiga Porta de Trabancas, pola que discorre o camiño portugués do camiño de Santiago. Preto dela está a capela da Virxe Peregrina.

 

Os seus locais comerciais son na súa maioría establecementos téxtiles ou de hostalería. A famosa tenda téxtil Almacenes Clarita abriu as súas portas en 1916.^[12] A praza atópase xunto ao Convento de San Francisco e as prazas da Estrela (700 m²), e Ourense (700 m²), así como a praza do Casto Sampedro de 1.000 m².

Na praza atópanse dúas dos cafés máis antigos da cidade^[13]: O Café Savoy (actual Bar restaurante Savoy), lugar de encontro intelectual desde 1936, e o Carabela, que abriu dez anos despois, en 1946.^[14]

Entre a praza da Ferrería e os xardíns de Casto Sampedro atópase o paseo de Antonio Odriozola, bordeado de camelias e bancos, chamado antigamente rúa do Chocolate debido ao seu antigo pavimento de lastra negra.^[11]

Os edificios da praza datan do século XIV ao XX. Ao leste e ao norte da praza atópanse o convento e a igrexa gótica de San Francisco, e debaixo, no medio da praza de Casto Sampedro, está a famosa fonte renacentista da Ferrería.

Ao oeste da praza hai dous destacados edificios de estilo Art Nouveau. O edificio modernista do número 8, máis ao sur, é o máis antigo dos dous. Foi deseñado polo arquitecto Andrés López de Ocáriz Robledo, que terminou o proxecto en xuño de 1912.^[15] O edificio foi promovido por Juan Pazos, un rico emigrante que regresou de América, que comprou catro das cinco casiñas do século XV que delimitaban a praza polo oeste e que foron derrubadas.^[16] Consta dunha planta baixa con soportais de dobre altura, tres pisos e un ático. A decoración modernista con motivos florais e xeométricos aparece na fachada principal por encima e por baixo das portas e fiestras, así como no frontón central curvo con arco de medio punto e nas cornixas a ambos os dous lados.^[15] O edificio ten dous grandes balcóns centrais de ferro forxado nas dúas primeiras plantas e catro balcóns laterais na terceira. Foi completamente reformado en 2007 polos arquitectos César Portela e Enrique Barreiro Álvarez.^[17]

O edificio modernista do número 9, máis ao norte, foi construído nos anos 20.^[18] Ten unha planta baixa con arcos de dobre altura e catro pisos, rematados por un pequeno frontón central con decoración xeométrica. Esta decoración tamén está presente nos laterais das portas dos balcóns e, sobre todo, baixo os balcóns da primeira planta. O edificio destaca polo balcón de pedra en cada unha das catro ventás francesas de cada planta,^[15] que teñen vidreiras vermellas, verdes e azuis en harmonía cromática coas da igrexa de San Francisco. O edificio, que ten dúas portas de acceso desde a praza, con dous tramos diferentes de escaleiras para permitir o acceso independente aos dous pisos de cada planta, foi completamente renovado polo arquitecto Mauro Lomba en 2022.^[19][20]

Ao sur da praza atópase a igrexa da Virxe Peregrina ao fondo. A Casa das Caras atópase na Praza da Estrela.

A praza adoita estar chea de pombas ás que aos nenos gústalles dar para comer.^[21] En xullo celébrase aquí a Feira de Artesanía e Deseño do Atlántico.^[22] Na praza celebrábase antigamente o mercado da cidade. Na actualidade celébrase nela o mercado das flores a véspera do día de defuntos, así como diversos mercados populares, en días como a Feira Franca ou o día do libro.

Ademais celébranse nela a maioría dos concertos gratuítos de verán e a queima do Papagaio Ravachol.^[23] No outono é o lugar onde se atopan os tradicionais vendedores de castañas.^[24]

•  
  Letreiro turístico
•  
  Fonte no medio dos xardíns
•  
  O convento de San Francisco na praza
•  
•  
•  
  Soportais da praza
•  
  Pombas na praza
•  
•  
•  
  A praza en 2000
•  
  Edificios modernistas
•  

Wikimedia Commons ten máis contidos multimedia na categoría:  Praza da Ferrería

• Aganzo, Carlos (2010). Pontevedra. Ciudades con encanto (en castelán). Madrid: El País-Aguilar. p. 42-44. ISBN 8403509340.
• Fontoira Surís, Rafael (2009). Pontevedra monumental. Pontevedra: Deputación de Pontevedra. p. 439; 516. ISBN 8484573273.
• Nadal, Paco (2012). Rías Baixas. Escapadas (en castelán). Madrid: El País-Aguilar. p. 32. ISBN 978-8403501089.
• Riveiro Tobío, Elvira (2008). Descubrir Pontevedra (en castelán). Pontevedra: Edicións do Cumio. p. 36-37. ISBN 8482890859.

• Fonte da Ferrería
• Convento de San Francisco de Pontevedra
• Casa das Caras
• Feira Franca de Pontevedra