Historia Turpini

A Historia Caroli Magni presentouse como auténtica usando o nome do Papa Calisto II, que xa estaba morto, cando o pseudo-Turpín escribiu a súa Historia (isto non o faría antes de 1130). Non obstante, non se basea en fontes históricas senón na tradición do cantar de xesta, en particular a La Chanson de Roland (O cantar de Roldán). A súa popularidade parece datar de finais do século XII, período no que se comezaron a escribir versións desta épica. Gaston Paris, que fixo un estudo especial da Historia, considera que os cinco primeiros capítulos foron escritos por un monxe de Compostela no século XI e o resto por un monxe de Vienne entre 1109 e 1119,^[2] pero isto é moi discutido. Non se deron probas concluíntes sobre as súas orixes reais.

A crónica relata os seguintes incidentes:^[1]

Á petición de Santiago, que se lle aparece en soños, Carlomagno embárcase en catro guerras para arrebatar Hispania aos sarracenos. Na primeira guerra leva o seu exército a Santiago de Compostela e conquista toda Hispania. Prodúcese unha segunda guerra para loitar contra o rei africano Agolante que, brevemente, reconquista o país. Durante esta guerra, ocorren varios milagres, incluíndo flores que brotan das lanzas dos cabaleiros. Unha terceira guerra ten Agolante invadindo o suroeste de Francia e asediando a cidade de Agen, pero vese obrigado a retirarse a Pamplona. Na cuarta guerra, o grande exército de Carlomagno asedia Pamplona. Despois da morte de Agolante, as tropas de Carlomagno perseguen aos sarracenos por Hispania.

Nunha historia inspirada en David e Goliat,^[3] Roldán loita contra o xigante sarraceno Ferraguto, que ten a cidade de Nájera. Pelexan durante dous días, tomando treguas para descansar pola noite, pero durante a segunda noite o cortés Roldán coloca unha pedra debaixo da cabeza do xigante como almofada, e ao espertar o xigante revélalle a Roldán que só é vulnerable nun lugar: o seu embigo. Na batalla posterior, a espada de Roldán atopa o lugar e o xigante morre.^[3]

Unha vez vencidos os últimos dirixentes sarracenos, Carlomagno inviste en Santiago de Compostela outorgándolle considerables poderes e comeza o regreso a Francia. A crónica conta entón o material do Cantar de Roldán: na batalla de Roncesvales, a retagarda de Carlomagno, que inclúe a Roldán, é emboscada polas tropas dos irmáns Marsilio e Baligant, defensores de Zaragoza, que compraron a axuda do traidor Ganelón. Roldán mata a Marsilio, pero queda ferido de morte e toca o corno para atraer o exército de Carlomagno. Despois de derrotar aos sarracenos, Carlomagno supervisa o xuízo e a execución de Ganelón, e os corpos dos heroes son traídos de volta a Francia. Carlomagno inviste na basílica de Saint-Denis con considerables prerrogativas e morre.

A crónica remata con varios apéndices, incluíndo o suposto descubrimento da tumba de Turpín polo papa Calisto II e a chamada de Calisto á cruzada.

A Historia Caroli Magni tivo un gran éxito en toda Europa. Existen 158 manuscritos latinos e máis de 50 vernáculos da historia. É o Libro IV ( Historia Turpini ) do Códice Calixtino, o manuscrito máis antigo coñecido do texto.^[1]

A popularidade da obra está testemuñada polo feito de que hai polo menos nove traducións francesas da Historia que datan do século XIII aproximadamente da mesma época,^[2] todas do norte de Francia.^[4]

Hai unha adaptación en galés, que data do século XIV, e atopada no Libro Vermello de Hergest e noutros manuscritos antigos, onde aparece xunto coas traducións de O cantar de Roldán e o Romance de Otinel.

A Historia foi impresa por primeira vez en 1566 en Frankfurt; quizais a mellor edición sexa a editada por Ferdinand Castets como Turpini historia Karoli magni et Rotholandi (París, 1880). Foi traducido moitas veces ao francés e tamén ao alemán, danés e inglés.

Algúns cronistas medievais utilizaron material da Historia Caroli Magni con total fe para discutir as guerras na Península.^[1] A obra foi utilizada polos autores das Grandes Chroniques de France (séculos XIII - XV), unha ampla recompilación de material histórico.^[1]

Unha adaptación da historia de pseudo-Turpín que inclúe a escena con Ferraguto e o seu duelo mortal con Orlando (Roldán) ocorre na épica anónima franco-veneciana L'Entrée d'Espagne (ca. 1320; pénsase que o autor é de Padua).^[5][3] O material tamén aparece na épica italiana do século XIV La Spagna (atribuída ao florentino Sostegno di Zanobi e probablemente composta entre 1350 e 1360).^[5]

La Conqueste du grand roy Charlemagne des Espagnes et les vaillances des douze pairs de France, et aussi celles de Fierabras, de Jean Bagnyon, inclúe material da Historia Caroli Magni, probablemente a través de Speculum Historiale de Vicente de Beauvais.^[1] Esta obra tivo éxito en Europa e foi adaptada ao castelán, portugués, alemán e inglés.

Matteo Maria Boiardo en Orlando Innamorato menciona frecuentemente a Turpín, ás veces como fonte, ás veces afirmando encher a historia que Turpín omite. Por exemplo: "Poucas persoas coñecen esta historia xa que o seu narrador -- Turpín -- a mantivo agochada. Quizais temese que o seu relato lle parecese unha falta de respecto ao conde".^[6]

O texto é considerado pola crítica, en parte, como unha obra de promoción do Camiño de Santiago (moitos dos xacementos citados no texto están no camiño de peregrinación a Santiago de Compostela) e da Reconquista. A obra tamén pinta aos cabaleiros da tradición dos cantares de xesta como piadosos modelos cruzados.^[1]

• O cantar de Roldán
• Códice Calixtino
• Camiño de Santiago