Batalla de San Mamede

 

A finais do século XI Henrique de Borgoña foi apoiar os cristiáns da Península como cruzado. Loitou contra os mouros xunto con Afonso VI. O rei, en agradecemento, deulle a man da súa filla máis nova, Tareixa. En 1095 o condado era unha dependencia do Reino de Galicia, en unión co Reino de León. En 1097 Portucale pasou a ser unha dependencia directa de León. Porén, desde os primeiros anos do seu goberno, Henrique foi influenciado polo desexo de independencia dos señores do condado.

Henrique morreu en 1112, e a súa muller, a raíña Tareixa ( Regina Tarasia , segundo ela ostentaba) converteuse na condesa de Portugal. A súa irmá a raíña Orraca converteuse en raíña de León e Galicia despois da morte do seu pai, Afonso VI. Como o seu marido, Tareixa tamén era ambiciosa e desexaba a independencia de León, e en particular da súa irmá. Para tentar manter a autonomía da súa comarca, en diferentes momentos aliouse cos inimigos da súa irmá ou coa súa irmá, o que fose máis propicio.

En 1116 os seguidores de Tareixa tomaron dúas cidades galegas, Tui e Ourense. En resposta, a raíña Orraca atacou os dominios de Tareixa. O bispo galego Diego Xelmírez, amigo do nobre galego Fernán que estaba ao servizo de Tareixa, organizou unha revolta no campamento da raíña Orraca, e Orraca viuse obrigada a facer as paces coa súa irmá Tareixa.

Orraca morreu en 1126. O fillo de Orraca, Afonso VII, converteuse en rei e esixiu que Tareixa se convertese na súa vasala, cousa que ela rexeitou. Como resposta, Afonso atacou Portucale na primavera de 1127. Isto aumentou o poder do fillo de Tareixa, Afonso Henriques, xa que ela perdera a confianza do rei. Posteriormente, Tareixa converteuse nun monicreque de Fernán Pérez de Traba. Tareixa e o príncipe Afonso convertéronse polo tanto en inimigos do rei xa que ambos querían tomar o control do condado, pero só os partidarios do príncipe Afonso estaban realmente interesados ​​na independencia total.

 

As dúas faccións enfrontáronse no Campo de San Mamede, máis exactamente no hoxe dito Campo do Torneio, preto de Guimarães; este nome pode dar a entender que a batalla foi un torneo.^{[Cómpre referencia]}

Afonso Henriques non estivo só na suposta batalla. De feito, foi axudado polos señores das principais cidades portuguesas, pola igrexa local e pola súa xente para lograr a independencia do país.

Nobres que participaron na batalla con Afonso I Henriques:

• Afonso Nunes de Barbosa (1131)
• Paio Mendes da Maia ( Arcebispo de Braga )
• Egas Moniz de Cresconhe
• Egas Moniz de Ribadouro (1108–1146)
• Ermigio Moniz de Ribadouro (1128–1135)
• Fernão Captivo ( Alferes-Maior )
• García Soares
• Godinho Fafes de Lanhoso
• Gonçalo Mendes da Maia ( O Lidador )
• Gonçalo Mendes de Sousa (1154-1167)
• Nuno Soares Velho (1117-1162)
• Paio Ramires Ramirão
• Sancho Nunes de Barbosa (1114-1169)
• Soeiro Mendes de Sousa (1121-1137)

Coa derrota, Tareixa e Fernán abandonaron o goberno condal, que ficou despois nas mans do infante Afonso e os seus partidarios, desagradando ao bispo de Santiago de Compostela, Diego Xelmírez, que cobizaba o dominio das terras ao sur do Miño. Tareixa desistiu así das ambicións de ser señora de Galiza, transminiana e cisminiana. Existen rumores non confirmados que ela fora aprisionada no Castelo de Lanhoso. Hai ata quen relatou as maldicións que Tareixa lanzou ao seu fillo Henrique.^[7]

En 1129, Afonso Henriques autoproclamouse príncipe de Portugal e en 1139 rei de Portugal. Afonso VII finalmente recoñeceu a independencia de Portugal en 1143 no Tratado de Zamora.^[8][9] En 1179, o Papa acepta a vasalaxe directa de Henriques, recoñecéndoo rei de iure a través do que pasou a ser Afonso I de Portugal.^[10]

• Afonso I de Portugal

• Batalha de S. Mamede infopedia.pt (en portugués).