Lingua laki

Laki; لەکی ; Lekî
Pronuncia:	/fɒrˈsi/
Falado en:	Irán ; Pequenos grupos en:; Acerbaixán; Turquía; Rusia
Rexións:	Zagros centrais
Total de falantes:	1.000.000
Familia:	Indoeuropea; Indoiranias; Iranias; Iranias occidentais; occidentais setentrionais; Kurdo; Luri; Laki
Códigos de lingua
ISO 639-1:	--
ISO 639-2:	---
ISO 639-3:	lki
Mapa
Status

Este artigo amosa letras persas. Sen o soporte axeitado, o texto pode mostrar símbolos sen sentido, coma caixas, marcas e outros.

O laki (en persa: لەک;Lekî) é considerado un dialecto do luri.^[1]^[2]^[3]^[4]^[5] As semellanzas gramaticais co khorramabadi luristani son dun 78%, co persa dun 70%, e co luri dun 69%.^[6]

Extensión xeográfica

O laki fálase^[7] nas áreas ao sur de Hamadân e inclúen as cidades de Nahawand, Tuisirkân, Nurâbâd, Ilâm, Gilân, e Pahla (Pehle), así como as zonas rurais nos distritos de Horru, Selasela, Silâkhur, e o norte de Alishtar no oeste de Irán. Existen tamén colonias de falantes de laki desde o Khurâsân até o mar Mediterráneo. Algúns falantes de laki poden atoparse en Acerbaixán, os montes Alburz, a rexión costeira do Caspio, o enclave Khurasani, as terras montañosas entre Qum e Kâshân, e a rexión entre Adiyaman e o río Ceyhan no extremo oeste do Kurdistán na península de Anatolia. Hai tamén tribos kurdas chamadas Lak que agora falan outros dialectos do kurdo, que se poden atopar hoxe no centro de Turquía, no Cáucaso e nos suburbios de Teherán.

Sintaxe e vocabulario

A sintaxe e o vocabulario do laki foi moi alterado polo luri. A gramática básica e o sistema verbal do laki é, como noutras linguas kurdas, claramente iránico. O laki é fundamentalmente diferente do luri, e similar ao kurdo.

O laki e o antigo persa

Antigo persa	Galego	Laki	Farsi
dā	Nai	dā	mādar
ima	Nós	ima	mā
awa	o	aœa	ān
baw	Pai	bawa	pedar
hyat	Cando o	hanî^[8]	zamni ke
hvar	Sol	hœar	xorshid
Unδun	Naquel tempo	asa	ān zaman
tauhmā	Semente	tûîm	toxm
brātā	Irmán	berā	barādar
ah	É	hā	hast,budan
Jani	Femia	žUn	zan
Xvasura	A familia do cónxuxe	hasûira	xānevadeh hamsar
Asrav	Bágoas	asr	ashk
Varaza	Xabarín	verāz	gorāz
zān	Saber	zān	dān
zamā	Noivo	zœmā	dāmād
varkā	Cordeiro	vark	bare
māung	Mes	māŋ	māh
āsen	Ferro	āsen	āhan
berz	Altura	barz	boland
tāu	Calor	tāu	garmā

Comparación entre o laki e outras variedades kurdas

Feyli	Kelhuri	Kurdo central	Kurdo do norte	Laki	Hawrami	Galego
wehar	wehar	behar, wehar	behar, bihar	wehar, vihar	wehar	Primavera
tawsan	tawsan	hawîn, tawsan	havîn	tawsan	hamîn	Verán
payîz	payîz	payîz	pahîz, payîz	payîz	payîz	Outono
waran	waran	baran, werişt	baran	varan, waran, veşt	waran, nósşt	Choiva
çaw	çaw	çaw	çav	çem	çem	Ollo
dut	dut	kiç	keç, dot	dit, afiret	kinaçê	Moza
kurr	kurr	kurr	kurr	kurr	kurr	Mozo
gurdalle	gurdalle	gurçîle	gurçik	gurdalle	wellk	Ril
rêwêar	rêwêar	rêbwar	rêbwar, rêwî	rêvêar	rawyar	Camiñante
minall	minall	minall, mindall	zarok	ayîl	zarolle	Neno
xwem	xwem	xom	ez bi xwe	wijim	wêm	Eu
minîş	minîş	minîş	ez jî / min jî	minîş	minîç	Eu tamén
keftin	keftin	kewtin	ketin	ketin	kewtey	Caer
xistin	xistin	hawêştin	avêtin	aîtin, aîştin	-	Botar
(mi) hatim	(mi) hatim	(min) hatim	ez hatim	(mi) hetim	-	Vin
(mi) xwem/xwerim	(mi) xwem/dixwim	(min) exwem/dexom	ez dixwim	(mi) merim/mexwim	min meweru	Como
(mi) nan xwardim	(mi) nan xwardim	(min) nanim xward	min nan xuard	(mi) nanim hward	-	Comín a comida
(mi) nan xwem	(mi) nan xwem	(min) nan dexwim	ez nanê di xwum	(mi) nane merim/mexwim	-	Estou comendo a comida
(mi) nan xwardisim	(mi) na xwardêam	(min) nanim dexward	min nan di xuard	(mi) nanme mehward	-	Comía a comida
(mi) hatime	(mi) hatime	(min) hatûme	ez hatime	(mi) hetime	-	Vin
(mi) hatoîm	(mi) hatoîm	(min) hatibûm	ez hatibûm	(mi) hetoîm	-	Viña

As cores en laki

Laki	Zaza	Kurdo do norte	Kurdo central	Galego
ispê, çermê	sipî	sipî	spî	Branco
Reş, sê	sîya	Reş	Reş	Negro
kaû	kiho, kewe	şîn	şîn, kewe	Azul
sor	sûr	sor	sûr	Vermello
suz	sewz, kesk, kewe	kesk	sewz	Verde
hoîl, qehveyî	qehweyî	qehweyî	qaweyî	Marrón
xakî-bur	gewr, bor	gewr	bor	Gris
zerd	zerd	zer	zerd	Amarelo

O calendario laki

Laki	Galego
pence	xaneiro
mêrêan	febreiro
gakûr	marzo
agranî	abril
mirdar	maio
male jêr	xuño
male jêr domaêne	xullo
tül tekin	agosto
mange sêe	setembro
niwrûj	outubro
xake lêe	novembro
mang êd	decembro

Notas

↑ "Laki - Kurdish Academy of language". Arquivado dende o orixinal o 25 de agosto de 2017. Consultado o 28 de xullo de 2020.
↑ Windfuhr, G. (2009).
↑ Rüdiger Schmitt: Die iranischen Sprachen in Gegenwart und Geschichte.
↑ Rüdiger Schmitt (Hg.): Compendium Linguarum Iranicarum.
↑ V. Minorsky, "Lak", Encyclopaedia of Islam.
↑ Laki at Ethnologue (18th ed., 2015)
↑ "Copia arquivada". Arquivado dende o orixinal o 25 de agosto de 2017. Consultado o 28 de xullo de 2020.
↑ Different, "hani» that the Laki and the Lury that means "still".

Véxase tamén

Outros artigos

[1] "Laki - Kurdish Academy of language". Arquivado dende o orixinal o 25 de agosto de 2017. Consultado o 28 de xullo de 2020.

[2] Windfuhr, G. (2009).

[3] Rüdiger Schmitt: Die iranischen Sprachen in Gegenwart und Geschichte.

[4] Rüdiger Schmitt (Hg.): Compendium Linguarum Iranicarum.

[5] V. Minorsky, "Lak", Encyclopaedia of Islam.

[e18-6] Laki at Ethnologue (18th ed., 2015)

[7] "Copia arquivada". Arquivado dende o orixinal o 25 de agosto de 2017. Consultado o 28 de xullo de 2020.

[8] Different, "hani» that the Laki and the Lury that means "still".

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]