Lingua kapóng

Kapóng; Ingarikó
Falado en:	Güiana, Venezuela e o Brasil
Total de falantes:	10 000 (1990–2002)
Familia:	Linguas caribes; Caribe venezolano; Pemóng–Panare; Pemóng; Kapóng
Códigos de lingua
ISO 639-1:	--
ISO 639-2:	---
ISO 639-3:	ambos:; ake — Lingua akawaio; pbc — Lingua patamona
Mapa
Status
	; O kapóng está clasificado como "vulnerable" polo Libro Vermello das Linguas Ameazadas da UNESCO

O kapóng é unha lingua caribe falada principalmente en Güiana, máis tamén na rexión do alto Mazaruní. Aínda que moitos falantes non viven en aldeas, hai unha serie de núcleos de poboación, en particular Kamarang, Jawalla, Waramadong e Kako. Existen dúas variedades da lingua, o akawaio, o ingarikó (ingaricó) e o patamona.

Historia

As tribos caribes practican un sistema de crenzas indíxenas, que se remonta ao século XVI. Non foi ata o século XIX cando se intentou comprender as crenzas e prácticas desta tribo. Gran parte da lingua kapóng remite ao culto ao Sol e aos espíritos do Sol, o que reflicte o sistema de crenzas destas tribos de fala caribe. A literatura tamén atopou crenza nun ser máis alto no ceo entre as tribos caribes de Güiana.^[2]

Distribución xeográfica

A lingua kapóng fálase nas terras tropicais de América do Sur, especialmente nos países de Güiana, o Brasil e Venezuela.

En Güiana, o kapóng é falado nas selvas do río Mazaruní. En 2013, unha enquisa do Banco Interamericano de Desenvolvemento identificou un 20% de fluidez entre os akawaio, que foi a taxa de fluidez máis alta entre todos os grupos indíxenas en Güiana. Porén, o patamona non utilizaba ningunha lingua indíxena na enquisa.^[3]

O número de falantes no Brasil é duns 10.000, e a transmisión da lingua neste país considérase que está en bo estado.^[4] Os falantes do Brasil atópanse na Terra Raposa indíxena de Roraima.

En Venezuela fálase kapóng nos estados de Bolívar e Monagas.

Variedades

O kapóng ten tres variedades:^[5]

Akawaio (Akawayo)
Ingarikó (Ingaricó)
Patamona

Vocabulario

Gran parte da lingua kapóng fai énfase nun espírito/deus superior no ceo, e isto reflíctese no vocabulario desta lingua.^[2]

Kapóng = xente do ceo
akwalo = o espírito
akwa = lugar de Deus
Waica = guerreiro
Taemogoli = avó
Kapo = no ceo
Iopotari akuru = espírito xefe

Notas

↑ Moseley, Christopher e Nicolas, Alexandre. "Atlas of the world's languages in danger". unesdoc.unesco.org. Consultado o 11 de xullo de 2022.
↑ ^2,0 ^2,1 Butt, Audrey J. (1953). "THE BURNING FOUNTAIN WHENCE IT CAME": (A study of the system of beliefs of the Carib-speaking Akawaio of British Guiana.). University of the West Indies: Sir Arthur Lewis Institute of Social and Economic Studies. pp. 114–115.
↑ Bollers, Elton; Clarke, Dillon; Johnny, Teniesha; Wenner, Mark (febreiro de 2019). "Guyana's Indigenous Peoples 2013 Survey" (PDF). Banco Interamericano de Desenvolvemento. p. 67. doi:10.18235/0001591. Arquivado (PDF) dende o orixinal o 2020-02-20. Consultado o 2021-03-03.
↑ Brenzinger, Matthias (2015). Language Diversity Endangered. Walter de Gruyte. pp. 38. ISBN 978-3-11-090569-4.
↑ Cambell, Lyle (2003). American Indian Languages: The Historical Linguistics of Native America. Oxford University Press. p. 203. ISBN 978-3110170504.

[1] Moseley, Christopher e Nicolas, Alexandre. "Atlas of the world's languages in danger". unesdoc.unesco.org. Consultado o 11 de xullo de 2022.

[:0-2] 2,0 ^2,1 Butt, Audrey J. (1953). "THE BURNING FOUNTAIN WHENCE IT CAME": (A study of the system of beliefs of the Carib-speaking Akawaio of British Guiana.). University of the West Indies: Sir Arthur Lewis Institute of Social and Economic Studies. pp. 114–115.

[3] Bollers, Elton; Clarke, Dillon; Johnny, Teniesha; Wenner, Mark (febreiro de 2019). "Guyana's Indigenous Peoples 2013 Survey" (PDF). Banco Interamericano de Desenvolvemento. p. 67. doi:10.18235/0001591. Arquivado (PDF) dende o orixinal o 2020-02-20. Consultado o 2021-03-03.

[4] Brenzinger, Matthias (2015). Language Diversity Endangered. Walter de Gruyte. pp. 38. ISBN 978-3-11-090569-4.

[5] Cambell, Lyle (2003). American Indian Languages: The Historical Linguistics of Native America. Oxford University Press. p. 203. ISBN 978-3110170504.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]