Roger Federer

Roger Federer

(2016)
Beathaisnéis
Breith	8 Lúnasa 1981 43 bliana d'aois Basel, An Eilvéis
Ambasadóir Dea-mhéine CÉINAL
2006 – 2022
Faisnéis phearsanta
Reiligiún	An Eaglais Chaitliceach Rómhánach
Áit chónaithe	Bottmingen
Teanga dhúchais	an Ghearmáinis
Meáchan	85 kg
Airde	185 cm
Lámhcheannas	Deasógacht
Gníomhaíocht
Gairm	imreoir leadóige
Tréimhse oibre	1998 –  2022
Fostóir	UNICEF
Ball de	Swiss Tennis (en)
Teangacha	An Fhraincis, Béarla, an Ghearmáinis agus Gearmáinis na hEilvéise
Glanfhiúchas	131 M$
Tír spóirt	an Eilvéis
Spórt	leadóg
Disciplín spóirt	leadóg singil leadóg dúbailte
Lámh imeartha	one-handed forehand (en)  i one-handed backhand (en)
Príomhchóitseálaí	Ivan Ljubičić José Higueras Peter Carter (1991–1995) Peter Carter (1997–1998) Severin Lüthi (2007–)
Módúlacht Cluiche leadóige Sáriarracht phearsanta Leadóg singil 1251–275   103 1 (2004) Leadóg dúbailte 131–93 (23 Meán Fómhair 2022) 8 24 (2003) ATP Info ATP
Ghlac sé/sí páirt i
28 Iúil 2012	tennis at the 2012 Summer Olympics – men's singles (en)  (Bonn airgid Oilimpeach)
2008	tennis at the 2008 Summer Olympics – men's doubles (en)  (bonn óir Oilimpeach)
2004	Cluichí Oilimpeacha an tSamhraidh 2004
2000	Cluichí Oilimpeacha an tSamhraidh 2000
2000	tennis at the 2000 Summer Olympics – men's singles (en) (4)
Teaghlach
Céile	Mirka Federer (2009–)
Páiste	Myla Federer, Leo Federer, Charlene Federer, Lennart Federer
Athair	Robert Federer  agus Lynette Federer
Siblín	Dziana Federer
Gradam a fuarthas (2018)  Time 100 (2009)  Best International Athlete ESPY Award (en) (2007, 2006, 2005)  L'Équipe Champion of Champions (en) (2004, 2006, 2007)  BBC World Sport Star of the Year (en) (2004, 2005, 2006, 2007, 2009)  ITF World Champions (en) (2003, 2004, 2006, 2007, 2012, 2014)  Swiss Sports Personality of the Year (en)  dochtúireacht oinigh ó Ollscoil Basel
Suíomh gréasáin	rogerfederer.com

Ní mór an t-alt seo a ghlanadh, ionas go mbeidh caighdeán níos fearr ann. Tar éis duit an t-alt a ghlanadh, is féidir leat an teachtaireacht seo a bhaint de. Féach ar Conas Leathanach a Chur in Eagar agus an Lámhleabhar Stíle le fáil amach faoin dóigh cheart le feabhas a chur ar alt ciclipéide.

Is iarimreoir leadóige proifisiúnta ón Eilvéis é Roger Federer (a rugadh ar 8 Lúnasa 1981).^[1] Is é an t-imreoir leadóige is rathúla riamh é. Tá 20 teideal grand slam buaite aige^[2] agus bhuaigh sé níos mó ná 103 cluiche aonair ATP.^[3] Is úinéir carthanais agus duine poiblí é Roger Federer freisin.

Rugadh Roger Federer i Basel san Eilvéis ar an 8ú lá de mhí Lúnasa sa bhliain 1981. Is imreoir leadóige é Roger Federer agus bhí sé ag imirt go gairmiúil ó 1998 go dtí 2022.^[4] Is mac é Federer dá mháthair Lynette (Durand roimh phósadh di) arb as an Afraic Theas agus a athair Robert.^[5].

Tá deirfiúr amháin ag Federer; Diana is ainm di ^[3]. Mar thoradh ar a mháthair a bheith ón Afraic Theas, tá saoránacht ag Federer don Eilvéis agus don Afraic Theas. Roghnaigh Federer ionadaíocht a dhéanamh don Eilvéis, áfach, agus é ag imirt leadóige agus ag na Cluichí Oilimpeacha.^[4]

Tá cónaí ar Federer i Bottmingen san Eilvéis.

Tá Federer pósta le hiar-imreoir leadóige ban Miroslava Federer (Vavrinec roimh pósadh di), ar bhuail sé léi agus iad beirt san iomaíocht don Eilvéis ag Cluichí Oilimpeacha 2000 i Sydney.^[1] D'éirigh sí as na cluichí leadóige sa bhliain 2002 mar thoradh ar ghortú cos. Phós an bheirt ag Wenkenhof Villa i Riehen in aice le Basel an 11ú lá de mhí Aibreán sa bhliain 2009.

Sa bhliain chéanna, bhí cúpla cailín comhionann acu ; Charlene Riva agus Myla Rose (11) Federer. Bhí péire eile de chúpla comhionanna ag Federer sa bhliain 2014, an uair seo buachaillí Leo agus Lenny Federer (6).

Tá Federer líofa i dteangacha an Bhéarla, na Gearmáine, na Gearmáine Eilvéise agus na Fraincise ^[1]

Is é Federer an t-imreoir leadóige is saibhre riamh. Bhí os cionn 129 milliún dollar buaite aige ó chluichí leadóige ATP ina shaol. Sa bhliain 2020 bhí glanfhiúchas os cionn 450 milliún dollar ag Federer.

Sa bhliain 2020 ainmnigh Forbes Magazine é mar an lúthchleasaí is saibhre. Bhí sé seo mar thoradh ar mhargadh a shínigh Federer sa bhliain 2019 le Uniqlo, branda éadaí Seapánach. Seo liosta de chuid dá phríomhurraitheoirí Federer: ‘Uniqlo, Rolex, Wilson Sporting Goods, Gillete, Mercedez, Lindt agus Crédit Suisse’.^[6][3]

D’athraigh Federer ó ‘Nike’ go ‘Uniqlo’ sa bhliain 2018 tar éis 20 bliain a chaitheamh mar lúthchleasaí de ‘Nike’. Is fiú os cionn $ 300 milliún dollar an déileáil nua le Uniqlo. Tá an beart sínithe ar feadh 10 mbliana.^[7][6]

Tá a lógó agus branda éadaí féin ag Federer. Is le Federer an lógó agus an branda éadaí ‘RF’ agus d’úsáid Nike é go dtí gur athraigh Federer go Uniqlo.^[7] Bhunaigh Federer agus Nike an branda ‘RF’ sa bhliain 2008.^[8]. Úsáideann Uniqlo an lógó RF anois i líne éadaí Uniqlo RF féin ag Roger Federer.^[7]

Níor bhuaigh aon imreoir leadóige an oiread trófaithe ina shaol agus atá buaite ag Roger Federer. Tá 20 teideal Grand Slam buaite ag Federer i gcatagóir na bhfear singil. Chomh maith leis seo bhuaigh Federer 103 teideal aonair ATP ach níor bhuaigh ach imreoir leadóige amháin níos mó (Jimmy Connors).^{[3] [1] [9]}

Tháinig Federer mar churadh sóisearach na hEilvéise ag aois 14 sa bhliain 1995 agus bhuaigh sé an singil sóisearach Wimbledon sa bhliain 1998. Bhí an chéad chluiche gairmiúil ag Federer i gcoinne Lucas Arnold Ker sa bhliain 1998 ag an ATP i Gstaad cluiche a chaill sé.^[9]

Rinne Federer rangú den chéad uair sa 100 imreoir leadóige fir rangaithe is fearr sa bhliain 1999 ar an 20 Meán Fómhair agus tá sé sa chatagóir seo ó shin.^[3] Bhuaigh Federer a chéad teideal singil ag comórtas faoi dhíon Milan san Iodáil sa bhliain 2001. Chuir Federer Julien Boutter sa chluiche ceannais.^[9]

Tháinig aithne níos fearr ar Federer ar fud an domhain leadóige sa bhliain 2001 tar éis do Federer an bua a fháil ar Peter Sampras, uimhir 1 an Domhain, ag Wimbledon nuair a bhí Federer 19 mbliana d’aois.^[3]

Rangaíodh Federer sna 10 imreoir leadóige fir is fearr den chéad uair sa bhliain 2002 nuair a bhí sé 20 bliain d’aois. Tharla sé seo mar gheall ar an bua a bhí ag Federer sa Craobh Hamburg 2002 sa Ghearmáin. Chuir Federer geall ar Marat Safin sa chluiche.^[4]

Ba í 2003 an bhliain a bhuaigh Federer a chéad Grand Slam riamh. Chuir Federer geall ar Mark Philippoussis sa chluiche ceannais. Chuaigh Federer ar aghaidh chun 7 gcluiche ceannais ATP a bhuachan sa bhliain 2003 agus chríochnaigh sé an bhliain sa dara háit de rangú an Domhain ^{[9][1] [4]}

Sa bhliain 2006 ba é Federer uimhir ar fud an Domhain. Ba é an séasúr seo an séasúr is fearr agus is rathúla riamh ag Federer. Sa bhliain 2006 bhuaigh Federer 12 theideal aonair taifead nár baineadh amach ón mbliain 1995 (Thomas Muster).^[9] Bhí Federer páirteach i 17 gcluiche ceannais i mbliana agus shroich sé an cluiche ceannais i 16 acu. Bhuaigh Federer 3 Grand Slams (Wimbledon, US Open, Oscailt na hAstráile). Chuir Federer deireadh leis an mbliain le taifead de 92 bua agus 5 chaillteanas agus ba é sin an bua is mó i mbliain féilire ó 1982.^[1]

Arís sa bhliain 2007 shroich Federer na ceithre Chluichí Ceannais Grand Slam agus bhuaigh sé 3 cinn de na 4 chluiche ceannais arís.^[9] Ba é Oscailt na Fraince an caillteanas Grand slam. Chuir Federer deireadh leis an mbliain agus bhuaigh sé 11 teideal agus rangaithe uimhir 1 ar domhan don tríú bliain as a chéile.^[1]

Bhí Federer gortaithe don chuid is mó de shéasúr 2008 ach bhuaigh sé Grand Slam amháin (Oscailt na SA ag bualadh Andy Murray sa chluiche ceannais). Bhuaigh Federer Bonn Óir Oilimpeach sa chatagóir dúbailte lena chomh-imreoir leadóige Eilvéiseach Stan Wawrinka. Chuir Federer deireadh leis an mbliain mar an t-imreoir leadóige uimhir 2 ar domhan.^[1]

Bhí séasúr 2009 an-tábhachtach do Federer mar bhris sé taifead Pete Sampras.Is é sin le rá ná go raibh níos mó Grand Slam buaite aige ná aon imreoir leadóige eile. Bhuaigh Federer a chéad Oscailte na Fraince agus bhuaigh sé teideal Wimbledon eile ag bualadh Andy Roddick.^[10] Chuir Federer deireadh leis an mbliain mar an t-imreoir leadóige uimhir 1 ar domhan agus bhí 15 teideal Grand Slam ag Federer.^[1]

Sa bhliain 2010 bhuaigh Federer a cheathrú Oscailte Astrálach ag bualadh imreoir leadóige na Breataine Andy Murray. Níor bhuaigh Federer aon Grand Slams eile i mbliana ach bhuaigh sé 3 theideal eile. Turas Domhanda ATP, Laistigh na hEilvéise agus Oscailt Stócólm. Chuir Federer deireadh leis an mbliain mar an t-imreoir leadóige uimhir 2 ar domhan.^[1]

Ba é seo an chéad uair do Federer ó 2003 nár bhuaigh sé aon cheann de na 4 chomórtas Grand Slam. Bhuaigh Federer 3 theideal eile agus chríochnaigh sé an bhliain mar an t-imreoir leadóige uimhir 3 ar domhan.^[1]

Sa bhliain 2012 bhuaigh Federer Wimbledon eile agus tháinig sé sa dara háit ag na Cluichí Oilimpeacha ag cailleadh do Andy Murray sa chluiche ceannais. Bhuaigh Federer 6 theideal ATP sa bhliain freisin. Chríochnaigh Federer an bhliain mar imreoir leadóige uimhir 1 ar domhan.^[1]

Sa bhliain 2013, ba bheag leadóg a d’imir Federer mar thoradh ar ghortú. Chaill Federer 8 mí leadóige agus níor bhuaigh sé aon teidil.^[9] Chríochnaigh Federer an bhliain ag rangú uimhir 6.^[1]

Cuireadh bunús Roger Federer ar bun sa bhliain 2003 ^[1]. Is í an phríomhaidhm mar a luadh ar shuíomh Gréasáin oifigiúil na gcarthanas tacú le hoideachas daoine óga agus cuidiú le hoideachas maith a sholáthar do dhaoine óga. Cuidíonn an carthanas le tíortha Bhotsuáin, an Mhaláiv, an tSaimbia, an tSiombáib, an Namaib, an Afraic Theas agus an Eilvéis. Cuidíonn an carthanas le rochtain ar spórt agus oideachas a sholáthar.^[11] Tá breis agus 52 milliún dollar caite ag an gcarthanas ó bunaíodh é.^[11] Tá airgead faighte ag 7000 bunscoil agus meánscoil agus fuair siad cúnamh ón gcarthanas. Úsáidtear an t-airgead chun cabhrú le scoileanna a thógáil agus trealamh a sholáthar do mhic léinn.^[12]

Bhain os cionn 1.5 milliún dollar leas as an gcarthanas.^[11] Deir suíomh Gréasáin oifigiúil an chathaoirligh go gcabhróidh siad le 3 mhilliún mac léinn faoin mbliain 2025. Fostaíonn an carthanas seachtar oibrí lánaimseartha.^[11]

Tháinig Federer mar ambasadóir ‘dea-thoil’ UNICEF sa bhliain 2006. Déanann UNICEF cur síos ar ról Federers mar chuidiú le huafás a mhúscailt faoi thábhacht an oideachais do leanaí óga. Labhraíonn Federer freisin faoin tábhacht a bhaineann le AIDS a chosc i dtíortha na hAfraice.^[1]

Bhí 20 ‘Grand Slam’ buaite ag Federer agus bhí sé sa dara háit i 19 gcluiche ceannais ‘Grand Slam’ freisin. Tá na Grand Slams móra seo a leanas buaite ag Federer.

• Oscailt na hAstráile: 2004, 2006, 2007, 2010, 2017, 2018 ^[13]
• Fraincis oscailte: 2009 ^[10]
• SAM oscailte: 2004, 2005, 2006, 2007, 2008 ^[14]
• Imreoir na bliana ATP: 2004, 2005, 2006, 2007, 2009 ^[15][4]
• Curadh Domhanda ITF: 2004, 2005, 2006, 2007, 2009.^[16][4]
• Bonn óir Olyimpic Mens Doubles: 2008 ^[17]
• Bonn Oilimpeach airgid Mens Singles: 2012 ^[18]
• Bhuaigh Federer an ‘Stefan Edberg Sportsmanship Award’ 13 uair - 2004, 2005, 2006, 2008, 2009, 2011, 2012, 2013, 2014, 2015, 2016, 2017. Is gradam é seo a vótáil na himreoirí chun aitheantas a thabhairt don spórt agus don tóir.^[4]
• Gradam Spóirt Domhanda Laureus: 2018, 2008, 2007, 2006, 2005 ^[19]

I mí na Nollag 2019 ba é Roger Federer an chéad duine beo riamh a thug aghaidh ar airgeadra na hEilvéise. Feictear Federer ar an mona 20 franc. Tá 55,000 bonn déanta chun gairme Federer a cheiliúradh ' ^[20]

Rangaíodh Federer i measc na n-ocht n-imreoirí is fearr ar domhan ar feadh 14 bliana agus coicís sa chatagóir seo - ón 14 Deireadh Fómhair 2002 go dtí an 31 Deireadh Fómhair 2016.^[3] An t-am is faide riamh sna 8 barr ag imreoir leadóige. Gortaíodh Federer séasúr 2016 agus thit sé as an gcatagóir seo.^[3]

Tá cuid de na taifid seo a leanas ag Federer:

• ATP uimhir a haon is sine ag aois 36 sa bhliain 2018 ^[4]
• Formhór na dteidil ag deireadh bliana le sé theideal éagsúla ^[4]
• An chéad imreoir aonair fir chun deich gcluiche ceannais Grand Slam as a chéile a bhaint amach ^[15]
• An t-aon imreoir amháin a bhfuil níos mó ná deich dteideal aige ar chúirteanna leadóige féir ‘gairbhéil’ agus dromchla crua. Tá 7 1 teideal cúirte crua buaite ag Federer, 19 teideal ar féar agus 11 ar gairbhéal.
• Is é Federer an t-aon imreoir fir a bheidh i 10 gcluiche ceannais singil i ndiaidh a chéile.
• Is é Federer an t-aon imreoir a bhí i 23 cluiche leathcheannais i ndiaidh a chéile.
• An dara bua is mó riamh ag imreoir leadóige fireann (362).
• An t-aon imreoir a bhuaigh os cionn 100 cluiche ag dhá chamchuairt. - Wimbledon agus Oscailt na hAstráile ^[13]
• An chéad imreoir le 40 bua as a chéile ag 2 chamchuairt dhifriúla Wimbledon agus Oscailt na SA ^[3]
• 421 cluiche grand slam a imríodh ina shlí bheatha ^[15]

Tá níos mó ná 6 theideal buaite ag Federer ag 7 gcinn de chamchuairteanna éagsúla ATP ina shlí bheatha. Is é an t-aon imreoir riamh é seo a bhaint amach. - 10 teideal ag an Halle Open, - 10 teideal ag Craobhchomórtais Faoi Dhíon na hEilvéise, - 8 teideal ag Wimbledon, - 8 teideal ag Craobh Dubai, - 7 dteideal ag Máistreacht Cincinnati agus - 6 theideal ag Craobh Oscailte na hAstráile agus an Turas Domhanda Cluichí Ceannais.^[13]