[go: up one dir, main page]
More Web Proxy on the site http://driver.im/

Madrigal

Italian XIV. mendean sortutako eta Europan hedatutako musika-konposizio polifonikoa, ahots batzuetarako egina eta laguntza edo akonpainamendurik gabea

Madrigala ahots batzuetarako idatziriko musika-lana da. XIV. mendean sortu zen, Italian. Madrigalaren gaia maitasunezkoa edo alegoriazkoa izaten zen gehienetan.[1] Bizpahiru ahapaldi izaten zituen, bakoitza hiru lerrokoa, eta musika beraz kantatzen ziren, azken ahapaldia izan ezik, ritornello izenekoa; ritornelloak guztiz erritmo ezberdina izaten zuen.[2]

Caravaggiok egindako Apolo lautea jotzen (1600 c.) margolana. Partiturak madrigal musikakoak dira, Jacques Arcadelt musikagilearenak.

Historia

aldatu

Bere goraldirik handiena Pizkundean eta lehen Barrokoan izan zuen. Musikalki, frottolan zuen jatorria. Hitzak italierazko gai profano dute, harmonia kontrapuntistikoa eta izaera herrikoia. Izena, oro har, Italiako XII. mendearen amaierako eta XIV. mendearen hasierako Madrigalekin lotzen da, gehienbat a capella ahotsetarako konposatuak, eta, kasu batzuetan, ahots-zatiak bikoizten dituzten instrumentuekin.[3]

Madrigala bere garaiko musika-forma profanorik garrantzitsuena izan zen. Bereziki XVI. mendearen bigarren erdian loratu zen. Bere hedapena Philippe Verdelot-en Madrigaleseko Lehen Liburua rekin hasi zen, Venezian 1533an argitaratua. Argitalpen honek arrakasta handia izan zuen eta formak azkar egin zuen gora, lehenik Italian, eta mendearen amaiera aldera, Europako beste herrialde batzuetara. Garrantzia galdu zuen XVII. mendearen hirugarren hamarkada inguruan, opera bezalako forma profano berrien hazkundearen ondorioz desagertu zenean, eta kantatarekin nahastu zenean.[4]

Madrigala bereziki estimatua izan zen Ingalaterran, 1588an Nicholas Yongeren Musica Transalpina argitaratu zenetik; hori Italiako madrigalen bilduma bat, ingelesera itzulitako testuekin. Ingalaterran Europan baino askoz bizitza luzeagoa izan zuen; konpositoreek kalitate handiko obrak egiten jarraitu zuten, Europako gainerako herrialdeetan moda galdu egon ondoren.[5]

Madrigal-egileen zerrenda

aldatu

Erdi Aroko madrigal-egileak

aldatu

Antzinako egileak

aldatu

Pizkundeko egileak

aldatu

Madrigal-egile berantiarrak

aldatu

Barrokoko egile berantiarrak (musika tresnekin lagunduta

aldatu

Ingalaterrako eskola

aldatu

Erreferentziak

aldatu

Kanpo estekak

aldatu
  • (Ingelesez):[1] The Italian Madrigal Resource Center.