Emily Stowe
| Emily Stowe | |
|---|---|
 | |
| Bizitza | |
| Jaiotza | Norwich (en)  , 1831ko maiatzaren 1a |
| Herrialdea |  Kanada |
| Heriotza | Toronto, 1903ko apirilaren 30a (71 urte) |
| Familia | |
| Seme-alabak | ikusi
|
| Hezkuntza | |
| Heziketa | New York Medical College (en) 1867) Medikuntzako doktorea |
| Jarduerak | |
| Jarduerak | irakaslea eta medikua |
| Jasotako sariak | ikusi
|
Emily Howard Jennings Stowe (Norwich, Kanada, 1831ko maiatzaren 1a - 1903ko apirilaren 29a) Kanadako lehen emakume medikua eta emakumeen eskubideen eta sufragioaren aldeko aktibista izan zen.[1] Stowek Kanadan emakumeen sufragioaren mugimendua sortzen lagundu zuen, eta emakumeentzako lehen medikuntza eskolarako kanpaina egin zuen.[2][3]
Lehen urteak
[aldatu | aldatu iturburu kodea]Emily Howard Jennings Stowe Norwichen jaio zen, Oxford konderrian, Ontarion. Hannah Howard eta Solomon Jenningsen izen ziren bere gurasoak.[4] Solomon metodista zen bitartean, Hannahk Stowe eta bere bost ahizpak kuakero bezala hezi zituen. Adiskideen Elkartearen tradizioari jarraituz, Stoweren gurasoek heziketa on bat lortzera animatu zuten, eta Providencen hezkidetzako eskola kuakero batera bidali zuten.[4]
Zazpi urtez bertako eskoletan irakatsi ondoren, emakumeen arteko berdintasuna lortzeko bere borroka publikoa 1852an hasi zen, Victoria College-n, Cobourg, Ontario-n sartzeko eskaera egin zuenean. Emakumezkoa zelako uko eginda, Kanadako Normal School for Upper-en aurkeztu zen, Torontoko Egerton Ryersonek sortu berri zuen emakumeentzako eskola bakarrean. 1853ko azaroan sartu zen eta 1854an graduatu zen lehen mailako ohoreekin.[3] Brantforden eskola publiko bateko zuzendari gisa kontratatu zuten, eta Kanada Garaian eskola publiko bateko zuzendari izan zen lehen emakumea izan zen. 1856an ezkondu arte irakatsi zuen.
John Fiuscia Michael Heward Stowe-rekin ezkondu zen 1856an. Hurrengo zazpi urteetan hiru seme-alaba izan zituen: bi gizonezko eta emakumezko bat. Hirugarren semea jaio eta gutxira, senarrak tuberkulosia garatu zuen, eta horrek medikuntzan interes berria izatera eraman zuen. 1840ko hamarkadaz geroztik sendabelarrekin eta medikuntza homeopatikoarekin aritua, Emily Howard Stowek irakaskuntza utzi eta mediku bihurtzea erabaki zuen.[3]
Karrera medikuntzan
[aldatu | aldatu iturburu kodea]
Stoweri 1865ean Toronto School of Medicinen sartzea ukatu zioten. Lehendakariordeak esan zion: "Unibertsitateko ateak ez daude emakumeentzat zabalik, eta uste dut inoiz ez direla egongo".[5] Kanadan medikuntza ikasi ezinik, Emily Stowek 1867an lortu zuen titulua Estatu Batuetan, Emakumeentzako New Yorkeko Medikuntza Homeopatikoko Ikastetxean. Urte horretan bertan, Kanadara itzuli eta Toronton, Richmond kalean, mediku kontsulta bat ireki zuen. Stowek nolabaiteko ospea lortu zuen emakumearen osasunari buruzko hitzaldi publikoen bidez, eta bezero finkoak izan zituen egunkarietako iragarkien bidez.[5]
1870. urtean, Torontoko Medikuntza Eskolako presidenteak baimen berezia eman zien Stoweri eta Jennie Kidd Trout ikaskideari klaseetara joateko, atzerriko lizentziadun medikuentzako baldintza bat.[6] Gizonezko irakasle eta ikasleen etsaitasunaren aurrean, Stowek uko egin zion ahozko eta idatzizko azterketak egiteari eta eskola utzi zuen.[5]
Ontarioko Mediku eta Zirujauen Elkargoak 1880ko uztailaren 16an medikuntza praktikatzeko lizentzia eman zion Stoweri, 1850etik homeopatiako medikuntzarekin izandako esperientzian oinarrituta. Lizentzia honek Stowe egin zuen Kanadako bigarren emakume medikua, Trouten ondoren.[5]
Bere alaba, Augusta Stowe-Gullen, Kanadan mediku titulua lortu zuen lehen emakumea izan zen.[7]
Emakumeen eskubideak
[aldatu | aldatu iturburu kodea]New Yorken medikuntza ikasten ari zela, Stowe Susan B. Anthonyrekin bildu zen eta Amerikako emakumeen sufragio mugimenduaren zatiketen lekuko izan zen. Stowe Clevelandeko (Ohio) emakumeen klubaren bilerara ere joan zen.[5]
1876an, Stowek Toronto Women's Literary Club-a sortu zuen, eta 1883an Canadian Women's Suffrage Association izena eman zion.[5] Horren ondorioz, batzuek Stowe Kanadako sufragioaren aldeko mugimenduaren amatzat hartu dute. Literatur Klubak emakumeentzako lan baldintzak hobetzeko kanpaina egin zuen eta Torontoko eskolei presio egin zien goi mailako hezkuntzan emakumeak onartzeko.[4] 1883an, sufragioaren elkartearen bilera publiko baten ondorioz, Ontarioko Emakumearen Medikuntza Fakultatea sortu zen. Dominion Women's Enfranchisement Association 1889an sortu zenean, Stowe bere lehen presidentea izan zen eta presidente bezala egon zen hil zen arte.[8]
Sufragista askorekin gertatzen den bezala, tentsioa zegoen Stowek emakume kideekiko zuen konpromisoaren eta klasearen leialtasunaren artean. Azken honen nagusitasuna froga dezakeen pasarte batean, Stowe-k medikuaren eta pazientearen konfidentzialtasunaren lotura hautsi zuen, gaixo baten, Sara Ann Lovell etxeko funtzionario baten abortatzeko eskaera bere enpresaburuari ezagutaraziz. Stowe-k, ordea, gogor kritikatu zuen Politika Nazionalaren programa ekonomikoa 1892an. Berak uste zuen ez ziela langile klaseko kanadarrei lagunduko eta, horren ordez, negozio nagusien izenean ustelkeriazko akordio bat izan zen.[9]
1893ko World 's Congress of Representative Women delakoan aldaka hautsi ondoren, Stowe medikuntzatik erretiratu zen. 1896an, Emily eta bere alaba Augusta emakumezkoen "parlamentu simulatu" batean parte hartu zuten, eta emakumeek gizonezkoen ordezkaritza baten eskaera bat aztertu zuten botoa emateko eskubideari buruzkoa. Stowek, fiskal nagusi bezala, Kanadako Parlamentuak emakumezko sufragisten aurka erabilitako argudio berak erabili zituen eta eskaera ukatu zuten.[3]
Stowe 1903an hil zen, Kanadako emakumeei botoa emateko eskubidea eman baino hamalau urte lehenago.[3]
Legatua
[aldatu | aldatu iturburu kodea]Stowe Ontarioko eskola publikoko lehen emakumezko zuzendaria izan zen, Kanadan medikuntza praktikatu zuen lehen emakumezko medikua eta emakumeen eskubideen aldeko aktibista bizitza osoan zehar, Kanadako Emakumeen Sufragio Elkartea sortzen lagundu zuena.[8]
Norwicheko (New Jersey) lehen mailako eskola publikoek eta Courtice, Ontariokoek bere izena daramate (Emily Stowe Public School).[10] Torontoko (Kanada) emakumeentzako aterpe batek bere izena darama.[11] 2018an, Kanadako Medikuntzako Ospearen Aretoan sartu zuten.[8]
Erreferentziak
[aldatu | aldatu iturburu kodea]- ↑ Cleverdon, Catherine Lyle. (1950). The woman suffrage movement in Canada. [Toronto] : University of Toronto Press (Noiz kontsultatua: 2024-05-09).
- ↑ (Gaztelaniaz) Stadler, Marta Macho. (2016-05-01). «Emily Howard Stowe, médica» Mujeres con ciencia (Noiz kontsultatua: 2024-05-09).
- ↑ a b c d e «ARCHIVED - Dr. Emily Howard Stowe - Famous Canadian Physicians - Library and Archives Canada» web.archive.org 2016-03-04 (Noiz kontsultatua: 2024-05-09).
- ↑ a b c Raymond, Katrine. (2019). "Emily Stowe | The Canadian Encyclopedia". www.thecanadianencyclopedia.ca..
- ↑ a b c d e f «Emily Stowe» web.archive.org 2013-01-12 (Noiz kontsultatua: 2024-05-09).
- ↑ «Women in Medicine: Where are we 150 years after Dr. Emily Howard Stowe, Canada’s First Female Physician? | Department of Medicine | School of Medicine | Queen's University» deptmed.queensu.ca (Noiz kontsultatua: 2024-05-09).
- ↑ «Dr. Augusta Stowe Gullen Historical Plaque» www.ontarioplaques.com (Noiz kontsultatua: 2024-05-09).
- ↑ a b c «Emily Stowe MD | Canadian Medical Hall of Fame» web.archive.org 2021-02-24 (Noiz kontsultatua: 2024-05-09).
- ↑ (Ingelesez) Homel, Gene Howard. (1980-01-01). «"Fading Beams of the Nineteenth Century:" Radicalism and Early Socialism in Canada's 1890s» Labour / Le Travail 5: 7–32. ISSN 1911-4842. (Noiz kontsultatua: 2024-05-09).
- ↑ «Dr. Emily Stowe Public School» emilystowe.kprdsb.ca (Noiz kontsultatua: 2024-05-09).
- ↑ (Ingelesez) Star, George Haim Special to the. (2016-11-05). «For Kay Blair, giving back was ‘part of her DNA’: Obituary» Toronto Star (Noiz kontsultatua: 2024-05-09).
Kanpo estekak
[aldatu | aldatu iturburu kodea]- Biografia
- Emily Stowe doktorearen abortuaren epaiketa ospetsua. Toronto, 1879
- Medikuntza eta emakumeak
- Artikulu hau, osorik edo zatiren batean, {{{hizkuntza}}} Wikipediako «Emily Stowe» artikulutik itzuli da. Izan ere, artikulu horretan aritu diren wikilariek GFDL edo CC-BY-SA 3.0 lizentziekin argitaratu dute beren lana.
Datuak: Q155506
Multimedia: Emily Stowe / Q155506