Ternukso
La ternukso (Arachys hypogea), nomata ankaŭ simple arakido aŭ araĥido, estas vaste kultivata en tropikaj kaj subtropikaj landoj, malalta unujara herbo kun 3-folieraj folioj kaj kun flavaj aŭ flavruĝaj floroj unu-ĝis-kvar-ope akselaj; post fekundiĝo de la floro, la pedunklo de la guŝo longiĝas kaj kurbiĝas malsupren enterigante la junan guŝon, kiu subtere kreskos.[1]
 | ||||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
 | ||||||||||||||||||
| Biologia klasado | ||||||||||||||||||
| ||||||||||||||||||
| Arachis hypogaea L. | ||||||||||||||||||
Aliaj Vikimediaj projektoj
| ||||||||||||||||||
| Ternuksoj, rostitaj | |
|---|---|
| Nutra valoro po 100 g (3,5 uncoj) | |
| Energio 590 kkal 2450 kJ | |
| Karbonhidrato | 21.51 g |
| - Sukeroj | 4.18 g |
| - Fibro | 8.0 g |
| Graso | 49.66 g |
| - saturitaj grasoj | 6.893 g |
| - mononesaturitaj | 24.64 g |
| - polinesaturitaj | 15.694 g |
| Proteino | 23.68 g |
| Akvo | 1.55 g |
| Vitaminoj | |
| Tiamino (B1-vitamino) 0.438 mg | 34% |
| Riboflavino (B2-vitamino) 9.8e-2 mg | 7% |
| Nikotina acido (B3-vitamino) 13.525 mg | 90% |
| Pantotena acido (B5-vitamino) 1.395 mg | 28% |
| Piridoksino (B6-vitamino) 0.256 mg | 20% |
| Foliata acido (B9-vitamino) 145.0 μg | 36% |
| Ĥolino 55.3 μg | 11% |
| E-vitamino 6.93 mg | 46% |
| Mineraloj | |
| Kalcio 54.0 mg | 5% |
| Fero 2.26 mg | 18% |
| Magnezio 176.0 mg | 48% |
| Mangano 2.083 mg | 99% |
| Fosforo 358.0 mg | 51% |
| Kalio 658.0 mg | 14% |
| Zinko 3.31 mg | 33% |
| Procentaĵoj rilatas al usonaj rekomendoj por plenkreskuloj. Fonto: USDA Nutrient database angle | |
La arakido estas neotropisa, brazil-argentin-devena planto, kiu atingis Eŭropon en la 19-a jarcento.
La planto estas unujara, moltiga, 30-60 cm alta, varmoŝatanta. Ĝin karakterizas:
- pinataj folioj (pare kunmetitaj sur komuna akso)
- etaj, solaj, flavaj, memfekundigaj floroj kun longa pedunklo, kiu post la polenado subenkliniĝas tiel ke la floro penetras la teron kaj tie (6–10 cm profunde) evoluas la frukto
- la frukto estas fermita, malglata, iom blova, plurgrajna guŝo
La grajnoj estas tre oleoriĉaj kaj enhavas
- 42–59 % da oleo, el kio oni produktas la specialaĵon de arakida oleo
- 20–34 % da proteino
- vitaminojn B1, B2
Pliaj avantaĝoj estas:
- ankaŭ ĝia fojno estas valora (kiel ĉe trifolio)
- rekremento de la oleoproduktado estas proteinriĉa (ankaŭ arakida oleo)
La grajnoj de arakido estas uzataj kiel rostitaj, kelkfoje salitaj frandaĵoj. La nutraĵindustrio ankaŭ uzas ilin muelitaj, aŭ plengrajnaj en ĉokoladoj kaj aliaj frandaĵoj.
En Nederlando kaj Usono tre ŝatata (kaj dikiga) estas la arakida butero.
La plej konata kultivisto de la arakido estis Jimmy Carter.
Arakidoj entenas signifan kvanton da resveratrolo.
