Sokrata metodo

Sokrata metodo (ankaŭ konata kiel metodo de elenĥus, elenkta metodo, aŭ sokrata debato), nomita laŭ la klasika greka filozofo Sokrato, estas formo de enketo kaj diskuto inter individuoj, surbaze de demandado kaj respondado de demandoj por stimuli kritikan pensadon kaj por prilumi ideojn, finfine celante de malakcepton de antaŭpozicioj juĝata kiel eraro (nesubtenebla laŭ logiko). Ĝi estas dialektika metodo, ofte implikante diskuton en kiu la defendo de unu sinteno estas pridemandita; unu partoprenanto povas igi alian por kontraŭdiri sin laŭ iu maniero, tiel fortigante la propran punkton de la enketisto.

La sokrata metodo estas metodo de hipotez-elimino, en kiu pli bonaj hipotezoj estas trovitaj konstante identigante kaj eliminante tiujn kiuj kondukas al kontraŭdiroj. La sokrata metodo serĉas ĝeneralan, ofte kontrolitan verojn kiuj formas opinion, kaj ekzamenas ilin por determini ĝian konsistencon kun aliaj kredoj. La baza formo estas serio de demandoj formulitaj ĉar testoj de logiko kaj fakto intencis helpi al persono aŭ grupon malkovri siajn kredojn pri iu temo, esplorante la difinojn aŭ logoi (eksterordinaraj emblemoj), serĉante karakterizi la ĝeneralajn karakterizaĵojn dividitajn per diversaj specialaj kazoj. La amplekso al kiu tiu metodo estas utiligita por manifestigi difinojn implicajn en la kredoj de la konversaciantoj, aŭ por helpi al ilia plia kompreno, estas nomita la metodo de majeŭtiko. Aristotelo atribuis al Sokrato la eltrovon de la metodo de difino kaj indukto, kiujn li rigardis kiel la esencon de la scienca metodo.

En la dua duono de la 5-a jarcento a.K., sofistoj estis instruistoj kiuj specialiĝis pri uzado de la iloj de filozofio kaj retoriko por distri aŭ impresi aŭ persvadi spektantaron por akcepti la sintenon de la parolanto. Sokrato antaŭenigis alternativan metodon de instruado kiu estis nomita la sokrata metodo.

Sokrato komencis okupiĝi pri tiaj diskutoj kun siaj kunatenanoj post sia amiko de juneco, Ĥajrefono, vizitis la Orakolejon de Delfo, kiu konfirmis ke neniu viro en Grekio estis pli saĝa ol Sokrato. Sokrato vidis tion kiel paradokso, kaj komencis uzi la sokratan metodon por respondi lian enigmon. Diogeno Laertio, aliflanke, skribis ke Protagoro inventis la "sokratan" metodon.^[1][2]

Platono fame formaligis la sokratan elenketan stilon (pridemandado) en prozo - prezentante Sokrato'n kiel la scivoleman demandanton de iu eminenta atena konversacianto - en kelkaj el liaj fruaj dialogoj, kiel ekzemple ĉe Eŭtifro kaj ĉe Ion, kaj la metodo estas plej ofte trovita ene de la tielnomitaj "sokrataj dialogoj", kiuj ĝenerale portretas Sokrato'n okupiĝantan pri la metodo kaj pridubantan liajn samcivitanojn ronde moralajn kaj epistemologiajn temojn. Sed en liaj pli postaj dialogoj, kiel ekzemple ĉe Teeteto aŭ ĉe Sofisto Platono havis malsaman metodon al filozofiaj diskutoj, nome Dialektiko.

La esprimo sokrata demandado kutimas priskribi specon de demandado en kiu origina demando estas respondita kvazaŭ ĝi estus respondo. Tio en victurno devigas la unuan demandinton reformuli novan demandon por la progreso de la diskurso.