Kraso
Kraso aŭ Krasso (en latino: Marcus Licinius Crassus Dives; (naskiĝis ĉirkaŭ -115, mortis -53) estis romia generalo kaj politikisto kiu komandis la maldekstran flankon de la armeo de Sulla ĉe la Batalo de Porta Colline, kaj subpremis la sklavan ribelon gviditan fare de Spartacus kaj formis parton de la sekreta pakto, konata kiel la Unua triumviraro, kun Gnaeus Pompeius Magnus kaj Julio Cezaro.
| Kraso | |
|---|---|
| |
| Persona informo | |
| Naskiĝo | -115 en Romo |
| Morto | -53 en Harran, Partia Imperio |
| Mortokialo | Mortis en batalo 
|
| Lingvoj | latina |
| Ŝtataneco | Roma regno
|
| Familio | |
| Patro | Publius Licinius Crassus Dives (en) 
|
| Patrino | nekonata valoro
|
| Frat(in)o | Publius Licinius Crassus Dives (en)
|
| Edz(in)o | Tertulla (en)
|
| Infanoj | Publius Licinius Crassus (en) , Marcus Licinius Crassus (en)
|
| Okupo | |
| Okupo | Romia politikisto ancient Roman military personnel (en) army officer (en)
|
Li estis unu el la plej riĉaj homoj de la epoko kaj daŭre viciĝas inter la plej riĉaj el la tuta historio.
La signifo de Crassus en monda historio, aliflanke, devenas de lia financa kaj politika subteno de la malriĉa juna Julio Cezaro, kio permesis al Cezaro enŝipiĝi sur sia propra politika kariero.
Biografio
redaktiKraso estis la tria kaj plej juna filo de Publius Licinius Crassus Dives, kiu estis konsulo en -97. Li kaj liaj fratoj estis kreskigitaj kune en malgranda modesta domo malgraŭ la bonege heredita riĉaĵo de la familio kaj la enorma persona riĉaĵo de la patro. Kiel tiam kutime, la du pli aĝaj fratoj vivis kun siaj gepatroj kaj plej juna frato eĉ post kiam ili geedziĝis kaj havis infanojn.
La plej granda de liaj fratoj, Publio, mortis dum la Socia Milito, dum lia patro kaj lia alia frato, Ezoko, estis viktimoj de la sanga subpremo de Cayo Mario kaj de Cinna kiam Kraso estis ankoraŭ juna. Por eskapi de la morto, li serĉis rifuĝon en Hispania (85 a.K.), kie, utiligante la klientarojn kiujn lia patro estis etendinta dum sia registaro en la Hispania Ulterior, li varbis malgrandan armeon, metante sin je la ordonoj de Sila kiam ĉi tiu revenis en Italion kiel legaco aŭ prefekto.
Kraso elstaris en la Unua Civila Milito, kaj tre speciale en la konata Batalo de Portas Collina (1 de novembro de 82 a.K.). Post la starigo de la diktatoreco de Sila li riĉiĝis eksterordinare. De tiam restis lia kapableco por la negocoj. Negocante, spekulante kaj ĉantaĝante, li kunigis enorman fortunon kun aktivecoj tiel variaj kiel domoj de prostituado aŭ brigadoj de fajrestingistoj. Bona parto de lia fortuno estis uzata kun politikaj finoj, etendante la popularajn klientarojn, havigante pruntojn al noblaj familioj en malfacila ekonomia situacio kaj subtenante bonajn rilatojn kun la kapitalismaj kernoj de la rajda ordeno.
Milito de Spartako
redaktiEn la jaro 73 a.K., la sklavoj de Italio stariĝis kontraŭ Romo sub la komando de Spartako kaj ili disvenkis plurajn fojojn al romaj armeoj. La Senato, alarmita jam por la ŝajne nehaltigebla ribelo de la sudo de Italio, konfidis al Kraso la taskon sufoki la ribelon. Kraso estis estinta Pretoro en 73 a. K. Kaj, kvankam li estis konita pro siaj politikaj rilatoj kaj sia familio, li ne havis reputacion kiel milita ĉefo.[1]
La legioj de Kraso venkis en pluraj alfrontoj, mortigante milojn da ribelemaj sklavoj kaj pelante al Spartako retiriĝi sude tra Basilikato al la markoloj de Mesino. Laŭ Plutarko, Spartako faris traktaton kun piratoj el Kilikio por transporti lin kaj ĉirkaŭ 2.000 homojn al Sicilio, kie li pretendis instigi ribelon de sklavoj kaj atingi plifortigoj. Tamen, ili estis perfiditaj de la piratoj, kiu ricevis la pagon sed forlasis la ribelemajn sklavojn.[2]
Tiam la fortoj de Spartako retiriĝis al Rhegium. La legioj de Kraso ilin persekutis kaj konstruis fortikaĵojn laŭlonge de la istmo de Rhegium, malgraŭ la atakoj de la ribelemaj sklavoj. La ribeluloj estis sieĝitaj kaj izolitaj de ĉiu provizado.[3]
En ĉi tiu momento, la legioj de Pompejo revenis al Italio post sufoki la ribelon de Sertorio en Hispania. Kun la legioj de Pompejo marŝante de la nordo kaj la trupoj de Lukulo de Brundisium, Kraso rimarkis ke se ĝi ne finigus la ribelon kun rapideco, la valoro de la milito apartenus al la generalo kiu alvenis kun la plifortigojn, kaj sekve li spronis al liaj legioj por ke ili donu rapidan finon al la konflikto.[4]
La Triumviraro
redaktiĈirkaŭ la jaro 59 a.K. okazis la sekretan aliancon inter Craso kaj la du politikistoj pli gravaj de la momento, Pompejo kaj Cezaro, alianco konita kiel Unua triumviraro. Ĉiu el ili havis siajn proprajn interesojn.
En novembro de 55, Kraso forlasis Italion por direkti sin al sia nova provinco, kie li pretigus grandiozan ekspedicion kontraŭ la partoj (vintro de la 55–54). En la monato de junio de la jaro 53 a.K., lia armeo estis buĉita en la Batalo de Carrhae —antaŭ la supereco de la kavalerio malamika— en la proksimecoj de Carras, aktuala Harran en Turkio. La legioj de Kraso estis nekapablaj manovri tiel rapide kiel iliaj kontraŭuloj. Pli ol 20.000 soldatoj perdis la vivon kaj proksime de 10.000 estis faritaj malliberuloj (vidu Legio perdita). Kraso estis kaptita kaj murdita per la devigo trinki pokalon de oro fandita kiel simbolon de lia klopodo por la riĉecoj.
Bibliografio
redaktiKlasikaj fontoj
redakti- Apiano de Aleksandrio. Historio de la civilaj militoj.
- Plutarko de Queronea. Paralelaj vivoj.